زندگی مجازی، - زندگی دوم. - واقعیت مجازی
virtual reality - virtual life - second life
اسم‌های متعدد و البته مفاهیم نزدیک به هم.
زندگی در دنیایی به جز دنیای واقع. گذران وقت در دنیایی بین خیال و واقعیت. دنیای خیالی،افراد واقعی. جبران عدم موفقیت در دنیای واقعی. ورود زودتر به دنیای واقعی برای بچه‌های کم سن و سال. تجربه کردن کار‌هایی که نمی‌توان در دنیای واقع انجام داد. تجربه‌ی لذات خیالی بدون خرج هزینه‌ی گزاف و با کمترین انتقال مکانی و زمانی. جبران شکست‌های عشقی. خرید لباس و لوازم آرایشی مجازی با کمترین قیمت. جبران عدم بهره‌مند بودن از قیافه یا بدن روی فرم.
همه‌ی این جملات و جملات دیگری که احتمالا به ذهن شما متبادر شده است، جملاتی هستند که می‌توان پیرامون زندگی دوم در دنیای مجازی به کار برد. مفهوم زندگی مجازی یا زندگی دوم در فضای مجازی، مفهومی است که در سال‌های اخیر، مخصوصا در دنیای غرب مورد توجه قرار گرفته است که البته احتمالا تا سال‌های آتی با سرعت بیشتری در ایران نیز گسترش خواهد یافت.
در این نوشته سعی داریم بیشتر به این مفهوم مهم پرداخته و البته ناظر بر نتیجه در مورد آن بحث کنیم.
البته قبل از آن این نکته ذکر می‌شود که بنده جامعه‌شناس نیستم و صرفا سعی می‌کنم مشاهداتم را به کمک معلوماتم تحلیل کنم تا شاید بتوانم جرقه‌‌ای در ذهن افراد، مخصوصا اهل علم ایجاد کنم.
برای بررسی دنیای مجازی ابتدا باید هدف آن را بررسی کنیم.
جدای از کاربرد های واقعیت مجازی می‌توان هدف اصلی آن را (که اگر به آن برسد می‌توانیم بگوییم به غایت خود رسیده است) شبیه‌سازی کامل دنیای واقعی در دنیای مجازی (البته با حذف ناملایمات دنیای واقع) دانست.
در این‌جا یک سوال به وجود می‌آید و آن این است که منطور از دنیای مجازی چیست؟ در این مقوله‌ی خاص می‌توانیم دنیای مجازی را دنیایی خیالی متصور شویم. دنیایی که توسط خیال افراد ساخته شده است. این دنیا ابتدا توسط خیال سازندگانش ساخته شده و سپس توسط خیال کاربرانش توسعه داده می‌شود. (ماین کرفت را در نظر بگیرید. قوانین فیزیکی، رنگ بندی‌ها، محیط پیکسلی و ... توسط سازندگان ساخته می‌شوند و توسط کاربران توسعه داده می‌شوند) بنابراین شبیه‌سازی دنیای واقعی در یک دنیای مجازی با حذف ناملایمات و حتی حذف آن‌چه که سازندگان می‌خواهند را هدف واقعیت مجازی می‌‌دانیم.
اینگونه متصور می‌شویم که زندگی دوم و یا زندگی مجازی، زندگی دیگری است که در دنیای خیال اتفاق می‌افتد که این خیال ترکیبی از خیال سازندگان و کاربران است.
ذکر این نکته لازم به نظر می‌رسد که هر چقدر دست کاربران در توسعه‌ی دنیای مجازی باز تر باشد، سازندگان دنیای مجازی موفق‌تر بوده‌اند.
با توجه به هدف و غایتی که برای واقعیت مجازی و زندگی مجازی متصور شدیم ابتدا این سوال به وجود می‌آید که آیا این هدف می‌تواند با تکنولوژی امروز پیاده‌سازی شود یا خیر.
با توجه به پیشرفت تکنولوژی و کار‌های صورت گرفته می‌توانیم بگوییم تا حد زیادی بله. تکنولوژی امروز می‌تواند تا حد قابل قبولی حس بینایی و شنوایی را پیاده‌سازی کند. دانشمندان در حال تلاش برای شبیه‌سازی حس لامسه هستند که به نظر می‌آید تا حد مناسبی این کار انجام شده است.
بنابراین ما بلکه ناظر به واقعیتی صحبت می‌کنیم که البته سطح پایین آن همین امروز در زندگی اکثر مردم جهان وارد شده است. بیراه نیست اگر شبکه‌های اجتماعی را نیز جزئی از همین زندگی مجازی بدانیم.
بیایید جور دیگری به مسئله نگاه کنیم. انسان با ساخت شبکه‌های اجتماعی سعی کرد سرعت ارتباطات را زیاد کند (البته اگر فرض کنیم واقعا هدف همین بوده باشد) بعد به صورت ناخودآگاه یک بخش از واقعیت مجازی و زندگی دوم را که همان ارتباط بود پیاده‌سازی کرد. در واقع شبیه‌سازی دنیای واقعی به چند رکن نیاز دارد که یکی از آن ارکان ارتباط است که شبکه‌های اجتماعی آن را ارائه می‌کند. در واقع ما امروزه در نازل‌ترین حد دنیای مجازی زندگی می‌کنیم. ما با افرادی در ارتباطیم که حتی یک‌بار هم آن‌ها را ندیده‌ایم. افراد دیگر نیز ما را در حد همان دنیا می‌شناسند. گرچه در این سطح، رابطه‌ی دنیای واقعی با دنیای مجازی همچنان قطع نشده است.
در سطح بعد باید در عین وجود ارتباط بین افراد، فضای دنیای مجازی به همراه آواتار سه بعدی افراد و البته حرکات آن‌ها نظیر حالت چهره، حرکات دست و پا، نشستن، ایستاده و خوابیدن نیز به صورت سه بعدی نمایش داده شود. که البته هم‌اکنون مثال‌هایی در این زمینه وجود دارد.
سطح بعد ورود حس لامسه است که دانشمندان در این زمینه در حال تحقیق هستند.
بنابراین می‌تواند گفت که امروزه شبکه‌های اجتماعی در همان سطح اول قرار دارند. گرچه از سطوح دیگر هم بهره‌های اندکی دارند.
لازم به ذکر است که بعید نیست با توجه به گرایش جوان‌های این دوره به بازی‌هایی مانند GTA online، نسل بعد سطح دوم را به سطح اول ترجیح داده و وارد دنیای‌های مجازی شبیه بازی‌ها به جای شبکه‌های اجتماعی سنتی شوند.
با توجه به تشریح وضع موجود بیایید کمی درباره‌ی نتایج دنیای مجازی و زندگی دوم سخن بگوییم.
ابتدا برای راحت شدن مسئله فرض کنیم که در روزگاری زندگی می‌کنیم که شبکه‌های اجتماعی سنتی جای خود را به دنیای مجازی داده‌اند و مردم به جای حضور در شبکه‌های اجتماعی سعی می‌کنند و دنیا‌های مجازی زندگی کنند. حتی اگر می‌خواهند اخبار مربوط به دنیای واقعی را بگیرند آن را در زندگی دوم خود پیگیری کنند. در این دنیا مردم به صورت کامل در یک دنیای سه بعدی حضور داشته، می‌بینند، می‌شنوند و لمس می‌کنند و سعی می‌کنند بر اساس قوانین وضع شده، خود را ارتقا دهند.
به نظر شما نتایج شکل‌گیری چنین دنیایی چه خواهد بود و آیا اصلا چنین دنیایی شکل خواهد گرفت؟
از آن‌جایی که بشر معمولا با توجه به نتایج یک عمل تصمیم‌گیری می‌کند که آن را انجام دهد یا خیر، برای جواب هر دو سوال باید نتایج حاصل از این دنیا را بررسی کنیم.(البته از آن‌جایی که باید ساده‌سازی کنیم، بشر امروز را به صورتی افراطی در نظر می‌گیریم. که البته به همین سمت هم می‌رود.)
۱- یکی از دلایل حضور بشر امروز در دنیای مجازی جبران عدم موفقیت‌ها در دنیای حقیقی است. بنابراین اگر بتواند این موفقیت‌ها را در دنیای مجازی به دست آورد، قطعا به آن رو خواهد آورد و این مسئله به سازندگان و قوانینی که در این دنیا وضع می‌شود مربوط است. اگر قوانین طوری وضع شود که همه بتوانند در آن موفق شده و جبران مافات کنند بله. وگرنه خیر.
۲- بشر امروز به دنبال به دست آوردن لذت‌های دنیوی بدون صرف هزینه‌های گزاف است. به طور مثال به دنبال گوش دادن یک موسیقی در یک کنسرت بزرگ و به همراه دوستان، بدون خرید بلیط و هزینه‌ی اقامت است. یا به دنبال کسب لذت جنسی بدون خارج شدن از اتاق و هزینه‌های گزاف پیدا کردن مورد مناسب و ... است. بنابراین اگر این دنیا بتواند این نیاز را به صورت کامل برطرف کند، چرا باید هزینه کند.
۳- اینگونه از بشر به دنبال عدم مسئولیت‌پذیری در تمامی ارتباطات است که البته این مهم می‌تواند در دنیای مجازی به دست آید.
۴- بشر امروز با توجه به حس راحت طلبی به دنبال لازمانی و لامکانی است. بنابراین می‌خواهد هر وقت اراده کرد، به این لذات برسد که البته دنیای مجازی این قابلیت را نیز دارد.
۵- به صورت دیوانه‌واری تنوع‌طلب و بی قید است. بنابراین از آن‌جایی که دنیای خیالی قطعا تنوع بیشتری را برایش فراهم می‌کند به این دنیا رو می‌آورد.(مخصوصا اگر هوش مصنوعی به این دنیا اضافه شود، هم به این بند و هم به بند‌های بالا کمک چشمگیری می‌کند.)
۶- بشر امروز ضعیف است. بنابراین نمی‌تواند مشکل کوچک را نیز تحمل کند، بنابراین به دنبال دنیایی است که مشکلات آن کارتونی و کوچک باشند و به صورت دکمه‌ای حذف شده و یا تغییر کنند. البته این مسئله نیز به قوانین دنیای مجازی و نوع مجازات‌ها بستگی دارد تا بتواند این نیاز را برطرف کند.
۷- بشر امروز می‌خواهد بدون زحمت به اهدافش برسد. قطعا دنیای مجازی راحت‌تر از دنیای واقعیست و فقط با گذران وقت می‌توان قابلیت‌های بسیاری به دست آورد.
۱- دنیای مجازی عقیم است. هیچوقت ثمری عینی ندارد. اگر بخواهید بهتر این مسئله را درک کنید، فرض کنید قابلیت داشتید تا خواب خودتان را خودتان تنظیم کنید، آنوقت هر چقدر هم که بیشترین لذات را می‌بردید باز هم می‌دانستید که این خواب‌ها ثمری ندارد. هیچ گیاهی کاشته نمی‌شود، هیچ ساختمانی ساخته نمی‌شود، هیچ شبکه‌ی اینترنتی گسترش پیدا نمی‌کند، هیچ غذایی پخت نمی‌شود و حتی هیچ بچه‌ای به دنیا نمی‌آید. مگر این که فرض کنیم نیمی از مردم دنیا خادم نیم دیگری باشند که در دنیای مجازی زندگی می‌کنند.
۲- دنیای مجازی وابسته به دنیای واقعی است و از خودش هیچ اصالتی ندارد:
۳- بالاترین سطح لذت دنیای مجازی، بالاترین سطح لذت خیال است. ولی بالاترین لذت دنیای واقعی قابل تصور نیست (مخصوصا اگر به مسائل دینی اعتقاد داشته باشیم)
۴- وابستگی به دنیای مجازی می‌تواند انسان را مانند پرنده‌ای که نمی‌تواند از قفس بیرون بیاید ضعیف کرده و حتی او را بکشد. مخصوصا اگر این مسئله به نسل‌های بعد هم منتقل شود، یعنی نسلی باشند که با دنیای مجازی رشد کرده‌اند و از حل کوچکترین مسائل دنیای واقعی عاجزند.
قطعا نقاط قوت و ضعف بیشتری نیز در این‌باره وجود دارد که شما می‌تواند به آن‌ها فکر کنید ولی اجمالا با همین نکات گفته شده می‌توان به این نتیجه رسید که بشر به راحتی به این سمت سوق پیدا نخواهد کرد، گرچه بشر امروز نشان داده است که از سقوط آزاد بدون چتر به امید افتادن در یک دریاچه لذت زیادی می‌برد.
در آخر به نظر بنده احتمال دارد دنیای مجازیی یا به سمتی برود که صرفا نقش شبکه‌ای اجتماعی را ایفا کند و یا با ترکیب با واقعیت افزوده بتواند دنیایی جدید را برای بشر بسازد. بشری که هر لحظه بیشتر در دنیای خیال وارد شده و از نور فاصله می‌گیرد.
نظر شما چیست؟
