ملاقات خصوصی

باز هم خدا را شکر که هیچ زنی در نمای بسته دست به سیگار کشیدن نزد!

ملاقات خصوصی خیلی بیشتر از آنکه یک درام عاشقانه باشد یک اثر حامی زنان است. جنبش حامی زنان یا به تعبیری فمنیسم قوی‌ترین خطی است که در ماجرای داستان پیگیری می شود، شاید هم به این خاطر بود که زن با تدخین و سیگار نمایش داده نشد. فقط ۱۵ دقیقه ابتدایی فیلم ضربانی عاشقانه دارد بعد از آن قصه گول خوردنِ شخصیت اول زن لو می‌رود، آنقدر بد لو میرود که مخاطب در نیمه راه می ماند که هدف نویسنده در پایان چه خواهد بود و داستان را به چه سمتی خواهد برد؟
اولین موسیقی ترس در فیلم، به هنگام پوشیدن چادر بر سر شخصیت اول زن نواخته می شود. موقعیت عالی فیلم در کنار یک دشتی در ناکجا آباد چشم را می رباید و بازی صداگذار و موسیقی شیفته کننده باد و بارانِ در دشت، آرامش خاصی را در ابتدای داستان به مخاطب عرضه می دارد و به همین خاطر است که اولین حضور زن در زندان آن هم با چادر وقتی با موسیقی ترس همراه می‌شود بیشتر دل را میزند.

اما داستان ما در کجا اتفاق می افتد؟ کسی نمیداند. یک نامکان! یک ناکجاآباد با خانه های فرسوده و انسان‌هایی نامناسب. نماهایی بسته از شهری نمایش داده می شود که هیچ حدسی را به ذهن نمی رساند که آنجا کجاست. همه فارسی حرف میزنند اما کسی از شهر تهران و ویژگی‌های ساختاری آن چیزی نمی بیند فقط یک کوچه فرسوده و یک زندان و نماهایی بسته از یک خیابان. شاید بی هویتیِ در مکان صرفاً برای بیان یک کلیت باشد. اینکه: چه فرقی میکند اینجا کجاست!؟ اینجا ایران است.
فقط همین، ایران ! آنهم به خاطر زبان فارسی بازیگران. البته فرض دیگری نیز ممکن است که باید سرنخ های آن را از فستیوال های غربی اروپایی یافت و جوایز پشت پرده آنها!

《منجی یک زن است!》
پریناز ایزدیار در ابتدای داستان با برخورد با امورِ خلاف، به آرامش و صلح محل کمک می‌کند و دکان او منبع امنیت و آرامش است و درآمدی حاصل از فروش گیاهان دارویی دارد. چه چیزی دیگری لازم است؟ آرامشِ زندگی در کنار دشت پر از گل ها و گیاهان که قطاری نیز از آن عبور می کند و صدای پای سواری بر اسب سفید شنیده می شود. اما این بار این سواره به زندان افتاده! و پرنسس ما باید به جنگ با اهریمن رود تا او را از زندان برهاند! اما قصه آنقدرها هم حماسی نیست. کثیف است. خیانت کارانه است زشت است! همه اوج داستان در جلسه خواستگاری خلاصه میشود. که یک آن در حین جلسه دیوی از آسمان فرود می آید و آن را به نبردی ترسناک و غمگین مبدل می سازد، آن هم دیو غیرت!
نویسنده و صاحب اثر همه غیرت را، همه اصول حمایتی از ناموس را (که در فرهنگ ایرانی ستوده میشود) در کالبد یک برادر دیو صفت تعریف کرده. برادری که فقط در حد همان حضور و خرابکاری در جلسه خواستگاری کافی است و تیزری بیش نیست، زیرا نه بازیگر است و نه کارگردان توانسته از او بازیگر بسازد. فقط یک غول جذاب است و گاهی هم کم عقل است و گاهی کارگشاست.
مهاجرت در فیلم یک عنصر مدح شده است. گویی راه حیات و راه آرامش فقط فرار است.
ریما رامین فر به گونه ای می گوید که سه ماه دیگر از اینجا می رود، که گویی از جهنم رها می شود. خواهر هوتن شکیبا خارج از کشور است و هوتن نیز دست به فرار می زند که پشیمان میشود.
یک نکته حائز اهمیت! هوتن شکیبا با درخشش در شبی که ماه کامل شد نمونه مردی شد که معشوقه خود را به کشتن میدهد. یعنی اول عشق پاک و بعد کم کم فرو رفتن در باتلاق، این باتلاق چه خطر گروهک تروریستی باشد و چه مواد مخدر.
پریناز نیز سابقه زندگی در محله های خراب و خلاف را در ابد و یک روز داشته (به همراه یک مادر ) و باز هم تنها عنصر مثبت خانواده است که اگر برود، خانواده از هم میپاشد. اما بعد از خواستگاری و دستگیری برادر پریناز نویسنده و کارگردان برای بیان مرحله بعدی داستان به تنگنا میخورد. گویی از پسش برنمی آید و مسخره آنکه برادر به همان زندان پدر می‌افتد و با یک جمله که: چون او شریک جرم من است پس باید در این زندان افتد، این جوک را معقول نشان می دهد!
ناگفته نماند وقتی پای قاچاق موادمخدر به زندان پیش می‌آید، قصه مستهجن میشود، شخصیت‌ها به رذالت می‌افتند. از خروج مواد مخدر از مقعد گرفته تا بهانه کردن ملاقات خصوصی زندانی ها و پرداختن به زاویه جنسی این پدیده در زندان ها.
راستی این دیگر چه زندان بی در و پیکری است! هر چیزی در آن کشف می شود. پنجه بوکس، چاقو، گوشی و خلوت های مناسب و حتی اینترنت و آنتنی مناسب برای تماس های تصویری!! در آخر خیلی زود منجی قصه دست به کار ی می زند که برخلاف میل باطنی خود است و برای عشق خود و رسیدن به او به فروش مواد افیونی می پردازد.
منطق جبر و اینکه تنها راه نجات خلاف کردن است ، در نمای درگیری سخیفه داخل دستشوییِ اتاق ملاقات خصوصی شاید لذت بخش ترین بخش برای کارگردان باشد. جایی که اساسی‌ترین شعار های خود را از زبان بازیگران می‌گوید که این چه رسیدن و وصالی است که در گرو انجام جرم به وقوع می پیوندد. در جامعه‌ی مورد خطابِ فیلم، تنها راه آرامش و رسیدن به آزادی و رهایی ارتکاب جرم است آن هم بر خلاف میل باطنی.
و اما نقطه شروع ایجاد گره در داستان:
گفتن ندارند که منجی و نقشه مثبت و پاکِ فیلم با فروش و ورود مواد مخدر به زندان پولی را به دست می‌آورد و از این طریق بدهی های برادر و همسر خود را می دهد و این روند با چند اسلوموشن و موسیقی فهمانیده می‌شود و یک آن پلیس آن هم با لو دادن باندِ رقیب آنها به ماجرا پی میبرد!
این میتواند بدترین نمونه از نمایش یک ارگان قانونی برای انجام وظیفه قانونی مبارزه با مواد مخدر در طول تاریخ سینما باشد که در اتوبوس و بعد در ملاقاتگاه خصوصی، زن و شوهر را در حال استیصال دستگیر کرده نقطه پایان می‌شود بر ارتکاب دائمی جرایم آنها، گویی آنها هستند که مورد ظلم واقع می شوند.
و اما فمينيستی ترين و یا بهتر باید گفت ضد زن ترین قسمت فیلم لحظه بازجویی است. و چقدر قصه با واقعیات بازرسی های حقوقی و امور قضایی فاصله دارد. مجموعه های قضایی واقعاً می توانند از این چهره‌ای که از آنان به روی پرده سینما نمایش داده میشود شکایت و اعاده حیثیت کنند!
اما هوتن شکیبا و باز هم در نقش یک معشوقه کُش همه چیز را گردن همسرش می‌اندازد و بعد از چندی آزاد می شود. کاری ندارم که پایان داستان چیست. همین که خیانت یک مرد، آنهم مردی که عاشق به تمام معناست و در ابتدا حاضر نیست همسرش دست به خلاف زند، برای بیان خیانت مردان کافیست.
کارگردان خيانت و ظلم عمدی به زن از جانب شوهر را به معنای کامل کلمه روی پرده نشان داد و زن دلیرانه هیچ دفاعی از خود نشان نداد. این برای زن ستیز بودن این اثر کفایت میکند.
و اما پشیمانی هوتن و بروز بسیار عالی این مطلب با اتفاقات گوناگونی مثل دست نوشته پریناز روی شیشه ماشین، تحویل نگرفتن و سردی مادر نسبت به فرزندش و سر آخر خرد شدن شیشه های ماشين او توسط دوست کوچک پریناز که دل مخاطب را خنک می‌کند، نقطه آغازی میشود بر یک بازگشت دیر هنگام. زیرا هوتن از هر اقدام بد و ناپسندی نسبت به همسرش کوتاهی نکرده است. و اما داستان با یک خط، که اعترافات هوتن است به کلی بر میگردد.
《نمای پایانی 》
شاید بسیار نادر باشد که زن و شوهری همزمان با هم دوران حبس را تحمل کنند. اما در این داستان هم زن و هم مرد هر دو در زندان هستند و حق ملاقات خصوصی آنان از یک زندان به زندان دیگر باقی است و نقطه شور و شعف همین است که با آنکه در حبس هستند اما دل خوش دارند به این ملاقات های خصوصی. این زوج همه چیز را از دست داده‌اند و تنها راه آزادی شان همین آزادی در اتاق های ملاقات خصوصی است. خیلی عاشقانه بود! این طور نیست؟ اما به نظر من، پشت داستان حرف دیگری است.
نا گفته نماند اولین شخصی که نقش منفی فیلم را دارد، همسایه روبرویی پریناز است اما همین شخصیت منفی، وقتی کار به دستگیری پریناز میرسد از او حمایت میکند، که او این کاره نیس! یعنی حتی غول اول قصه نیز در برابر پلیس از پریناز حمایت می‌کند. اما قانونْ ، زبان نفهم تر از این حرف هاست!

《لب کلام》
در فیلم به مفاهیم زیادی پرداخته شده ، از جمله کلیشه ورزشگاه رفتن دختران و خانم ها... حجاب، روابط خارج از قانون و غیرت و البته مهاجرت، و همه این کلیشه ها در بستر شهری در ناکجا آباد رخ میدهد که همه مجبور به زندگی در این دیار هستند.
گویی کارگردان با زبان دوربين می‌گوید: ما بنا بر جبر و قوانین پایبند به این زندانیم و همه ما زندانیان این نا کجا آباد (شما بخوانید ایران) هستیم. راهی جز خلاف برای رسیدن به آزادی نیست. ولی ما به حیات خود در این زندان کماکان با شوق ادامه میدهیم! و نسل بعدی که نطفه‌اش در زندان بسته میشود و محکوم به حبس است!

۰۱/ ۱۲ / ۱۴۰۱