اشتباهات رایج در اصطلاحات مرتبط با جنس و جنسیت (بخش اول)

خیلی بهتره که همه‌ی ما موقع صحبت کردن از کلمه‌ها و جمله‌های درستی استفاده کنیم. افرادی که می‌خوان صدای افراد ترنسجندر باشن و در موردشون اطلاع‌رسانی یا آگاهی‌رسانی کنن حتما باید با واژه‌های درست صحبت کنن وگرنه نتیجه‌ی عکس می‌ده. متخصصین این حوزه هم که تکلیفشون مشخصه!

در دو مطلب تفاوت جنس، جنسیت، رفتار جنسیتی و گرایش جنسی و سیسجندر و ترنسجندر: صفت‌هایی برای توصیف جنسیت با اصطلاحات مهمی آشنا شدیم. حالا بیایید اشتباهات رایجی رو که تو استفاده از این اصطلاحات وجود داره بررسی کنیم تا هم دقیق‌تر یاد بگیریم و هم تکرارشون نکنیم.

اصطلاحات و عبارت‌هایی که غلط هستند (یا وجود ندارند!)

تعدادی از اصطلاحات زیر ایراد علمی دارند و یا توهین‌آمیز هستند، بنابراین به هیچ وجه نباید از آن‌ها استفاده کرد. تعدادی دیگر نیز در گذر زمان به دلایلی استفاده از آن‌ها کم‌رنگ شده و بهتر است ما هم از آن‌ها استفاده نکنیم.

1. دوجنسی (hermaphrodite) یا دوجنسه:
   دوجنسی بین گیاهان و حیوانات مرسوم است و نه انسان‌ها. در واقع به حالتی گفته می‌شود که نشانه‌های هر دو جنس نر و ماده به طور کامل و مساوی وجود داشته باشد و بتوان بین نر و ماده بودن به راحتی تغییر رفتار داد، مانند حلزون‌ها یا دلقک‌ماهی‌ها.
   اشتباه نکنید که شیمیل (she-male) و امثال آن حاصل دستکاری‌های انسانی است و این واژه فقط در صنعت پورنوگرافی استفاده می‌شود. هیچ فردی دوجنسی به دنیا نمی‌آید.
   بنابراین به کار بردن واژه‌های دوجنسی، دوجنسه و شیمیل برای افراد بیناجنس و ترنسجندر کاملا اشتباه، نامرتبط و توهین‌آمیز است.
   ‌
   
2. تغییر جنسیت (gender change):
   جنسیت هیچ‌گاه تغییر نمی‌کند. به هیچ عنوان نمی‌توان با زور و اجبار، تلقین، هیپنوتیزم، تربیت و مصرف هورمون‌های جنسی متفاوت با هویت جنسیتی، جنسیت فرد را تغییر داد. بنابراین نمی‌توان افراد ترنسجندر را سیسجندر کرد. هم‌چنین نباید نگران بود که فردی در طول زندگی تحت تأثیر شرایط و محیط ترنسجندر شود. پس این واژه غیر علمی است و در واقعیت وجود ندارد.
   به جراحی‌ای که افراد ترنس انجام می‌دهند تا جنس خود را با جنسیتشان هم‌سو کنند، جراحی تطبیق یا بازتأیید جنس (sex reassignment surgery) می‌گویند، چرا که جنس است که با جنسیت تطبیق پیدا می‌کند و نه برعکس. اگر با این اصطلاح راحت نیستید، به آن عادت ندارید و یا فکر می‌کنید که ممکن است اشتباه کنید، می‌توانید از واژه‌ی گذار یا ترنزیشن (transition) نیز استفاده کنید.
   پس جمله‎های "او تغییر جنسیت داده است" و "او ترنس شده است" غلط هستند.
   به جای جمله‌های "زمانی که پسر بود" یا "قبل از این که دختر بشود" می‌توان گفت: "زمانی که تحت عنوان جنسیتی پسر زندگی می‌کرد"، "زمانی که پسر دیده می‌شد" یا "پیش از ترنزیشن"؛ هم‌چنین بهتر است نگوییم "قبل از عمل" زیرا خبر می‌دهد که فرد ترنسجندر جراحی کرده در حالی که این یک مسئله‌ی شخصی است و نباید آن را پیش بقیه بازگو کنیم؛ هم‌چنین شاید خود ما نیز از این موضوع اطلاع نداشته باشیم، چون لزوما همه‌ی افراد ترنس جراحی نمی‌کنند.
   ‌
   
3. اختلال هویت جنسیتی (gender identity disorder):
   تا قبل از سال 2013 از این عبارت برای افراد ترنسجندر و افرادی که خواهان جراحی تطبیق جنس بودند استفاده می‌شد. اما از آن سال این مورد اصلاح شد، چرا که ترنس بودن به نوبه‌ی خود اختلال محسوب نمی‌شود. هم‌چنین این عبارت موجب تبعیض نسبت به افراد ترنسجندر می‌شد و توهین‌آمیز بود. این عبارت اکنون اعتبار علمی ندارد.
   ‌
   
4. ترنس‌سکشوال (transsexual یا TS):
   این کلمه زمانی اعتبار علمی داشت اما اکنون بیش‌تر افراد از آن استفاده نمی‌کنند و برخی آن را توهین‌آمیز می‌دانند. پس بهتر است از آن استفاده نکنیم.
   ترنس‌سکشوال در واقع به فرد ترنسجندری گفته می‌شود که حتما اقدام به جراحی تطبیق جنس کند. در گذشته، تفاوت ترنس‌سکشوال و ترنسجندر این‌گونه بیان می‌شد که افراد ترنس‌سکشوال افراد ترنسجندری هستند که شدیدا ملال جنسیتی را تجربه می‌کنند، به شدت از بدن خود نفرت داشته و درخواست آنی برای تغییر جنس خود دارند، احساس می‌کنند که در بدن اشتباهی به دنیا آمده‌اند، اکثر این افراد از کودکی نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهند و بیش‌ترشان گرایش جنسی دگرجنس‌گرا دارند و مایل‌اند هر چه سریع‌تر با فردی از جنسیت مقابل خود ارتباط داشته باشند. به افراد ترنسجندر بر اساس معیارهای این چنینی درجه‌ی شدت و ضعف می‌دادند یا آن‌ها را ترنس واقعی نمی‌دانستند.
   این تفاسیر توصیف‌کننده‌ی همه‌ی افراد ترنسجندر نیست، بسیاری را نادیده می‌گیرد، هویت عده‌ای را زیر سؤال می‌برد و برخی را نسبت به دیگری معتبرتر و بالاتر می‌داند. بنابراین اکنون از واژه‌ی ترنسجندر برای تمامی افرادی استفاده می‌شود که هویت جنسیتی‌شان با جنس نسبت داده شده به آن‌ها در زمان تولد تفاوت دارد؛ با هر گرایش جنسی، هر درجه‌ای از ملال جنسیتی، هر تصمیمی در ارتباط با جراحی و تزریق هورمون و هر زمان که به ترنسجندر بودن خود پی برده باشند و آن را بروز داده باشند.
   بسیاری از افراد ترنسجندری که جراحی تطبیق جنس را انجام داده‌اند نیز خود را ترنسجندر معرفی می‌کنند و استفاده از واژه‌ی ترنس‌سکشوال کم‌رنگ شده است.
   ‌
   
5. ترنس مرد (transman) و ترنس زن (transwoman):
   این عبارت‌ها از نظر دستور زبان ایراد دارند. شیوه‌ی نگارش درست آن‌ها به صورت مرد ترنس (trans man) و زن ترنس (trans woman) است. جابه‌جایی کلمات یا فاصله‌ی میان آن‌ها، به نظر مسئله‌ی مهمی نمی‌آید، اما مهم است! چرا؟
   واژه‌ی ترنسجندر و به طور مخفف ترنس، اسم نیست، صفت است. به عنوان مثال، مردان یا سیسجندر هستند و یا ترنسجندر؛ یعنی مرد سیس (cis man) یا مرد ترنس (trans man).
   هم‌چنین کلمه‌های ترنس مرد و ترنس زن این مفهوم را منتقل می‌کنند که ترنس یک جنسیت یا یک هویت است، در حالی که به خودی خود جنسیت یا هویت نیست، بلکه صفتی است برای توصیف این که جنسیت فرد با جنسی که در زمان تولد به او نسبت داده‌اند متفاوت است. ممکن است استفاده و برداشت توهین‌آمیز نیز بشود؛ به این صورت که زنان ترنس، زن یا زن واقعی نیستند و "ترنس زن" هستند.
   به این دلیل که ترنس یک صفت است و نه اسم، بهتر است به جای "ترنس‌ها" بگوییم "افراد ترنس" یا به جای جمله‌ی "من یک ترنس هستم" بگوییم "من ترنس هستم" یا "من یک فرد ترنس هستم"، همان‌طور که نمی‌گوییم "زیباها" یا "من یک زیبا هستم"!
   ‌
   
6. اف‌توام (female to male) و ام‌تواف (male to female):
   از این دو واژه برای توصیف مردان و زنان ترنس استفاده می‌شد و هنوز هم در بسیاری از جاها مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما بهتر است که دیگر از این کلمات استفاده نکنیم. می‌دانید چرا؟
   از این دو اصطلاح این‌گونه برداشت می‌شود که به عنوان مثال یک زن ترنس، زمانی مرد بوده و اکنون زن شده است، در حالی که کاملا غلط، غیر علمی و توهین‌آمیز است و یک زن ترنس همیشه زن بوده است. شاید بگویید کلمات male و female بیان‌گر جنس افراد است و نه جنسیت پس ایرادی ندارد، اما بیایید این‌گونه به آن نگاه کنیم: مرد ترنس، هویت جنسیتی مرد دارد و خود را در ذهن و باورش مرد هویت‌یابی می‌کند، پس بدنش هم مال همین فرد است، بدنش هم مال یک مرد است و نه یک زن. به همین دلیل است که می‌گوییم بدن "منتسب" به زنان. با همین تفسیر است که همه‌ی افراد ترنسجندر لزوما از عبارات "روح زنانه در جسم مردانه" و "روح مردانه در جسم زنانه" برای توصیف خود استفاده نمی‌کنند.
   جدا از این‌ها، چرا از صفت ساده‌ی ترنسجندر یا ترنس پس از جنسیت فرد استفاده نکنیم؟
   ‌
   

اگه تا حالا از این اصطلاحات استفاده می‌کردیم، ایرادی نداره. اما حالا که با دلیل فهمیدیم چرا این اصطلاحات اشتباه هستن، از این به بعد حواسمون باشه که دیگه ازشون استفاده نکنیم یا اگه به اشتباه ازشون استفاده کردیم و متوجه اشتباهمون شدیم، با عذرخواهی اصلاحش کنیم. اگر هم شنیدیم کسی از این اصطلاحات استفاده کرد، می‌تونیم بهش آموزش بدیم.

در بخش دوم، به اصطلاحاتی می‌پردازیم که نباید به جای هم به کار ببریمشون، چون تعاریف متفاوتی دارن و گاهی ممکنه باعث توهین به افراد بشن.

می‌توانید این مطلب را در تلگرام با بقیه به اشتراک بگذارید.
تلگرام ترنسپلنت: abouttransplant@