اشتباهات رایج در اصطلاحات مرتبط با جنس و جنسیت (بخش دوم)

در بخش اول با اصطلاحاتی که غلط هستن آشنا شدیم. در این بخش بررسی می‌کنیم که چه اصطلاحی رو به جای اون یکی نباید استفاده کنیم تا هم ناخواسته موجب رنجش کسی نشیم، هم غیر علمی و غیر تخصصی صحبت نکنیم و هم باعث کج‌فهمی نشیم.

اگه به اصطلاحی برخوردید که توضیح نداره و باهاش آشنا نبودید، حتما در یکی از این دو صفحه تعریف شده:
تفاوت جنس، جنسیت، رفتار جنسیتی و گرایش جنسی یا سیسجندر و ترنسجندر: صفت‌هایی برای توصیف جنسیت

10 مورد از اصطلاحاتی که نباید به جای هم به کار برد

1. جنسیت (gender) / جنس (sex)
   شاید مهم‌ترین مورد، ندانستن تفاوت جنس و جنسیت و استفاده‌ی اشتباه از آن‌ها باشد.
   جنس، گروه‌بندی افراد به دسته‌های نر (male)، ماده (female) و بیناجنس (intersex) است که در زمان تولد و بر اساس اندام جنسی به افراد نسبت می‌دهند. جنسیت، تشخیص افراد بر اساس باور ذهنی است؛ به این معنا که هر فردی در ذهن و باور خود، بدون توجه به اندام جنسی، هویت جنسیتی خود را مرد (man)، زن (woman) و یا غیرباینری (non-binary) می‌داند.
   حواسمان باشد که همیشه با توجه به کاربرد، از کلمه‌ی مناسب استفاده کنیم. تمام جنس‌ها و جنسیت‌ها را نیز باید در نظر گرفت، نه فقط مرد - زن و نر - ماده.
   پس اگر به عنوان مثال در پرسش‌نامه‌ای دانشجویی، فردی را با پوشش زنانه دیدید که جنسیت خود را مرد انتخاب کرد تعجب نکنید. احتمالا او یک مرد ترنس است که به دلیل قوانین دانشگاه و پیش از ترنزیشن مجبور بوده که لباس زنانه بپوشد؛ یعنی در زمان تولد به او جنس ماده را نسبت داده‌اند اما جنسیتش مرد است. شاید فردی هم که جنسیتی را انتخاب نکرده، غیرباینری باشد اما شما جنسیت او را در گزینه‌ها قرار نداده‌اید، یا شاید هم فقط یک فرد تنبل بوده که حوصله‌ی پر کردن فرم را نداشته است!
   ‌
   
2. هویت جنسیتی (gender identity) / هویت جنسی (sexual identity)
   به تشخیص هر فرد از جنسیتش در ذهن و باور خود، بدون در نظر گرفتن اندام جنسی، هویت جنسیتی می‌گویند. هویت جنسی به معنای برداشت هر شخص از میل یا گرایش جنسی یا عاطفی خود نسبت به دیگران است. به هویت جنسی، هویت گرایش جنسی نیز می‌گویند و ارتباط بسیار نزدیکی با گرایش جنسی دارد اما در مفهوم با هم متفاوت‌اند. اشتباه گرفتن عبارت هویت جنسی با هویت جنسیتی، ایراد علمی بزرگی است.
   ‌
   
3. ترنسجندر (transgender) / دوجنسی (hermaphrodite) یا دوجنسه
   اشتباهی رایج که بسیار توهین‌آمیز است. دوجنسی در گیاهان و حیوانات مرسوم است که هم‌زمان خصوصیات هر دو جنس نر و ماده را به طور کامل و مساوی دارند و بین آن دو به راحتی تغییر رفتار می‌دهند، مانند دلقک‌ماهی‌ها. هیچ انسانی دوجنسی به دنیا نمی‌آید.
   ‌
   
4. سیسجندر (cisgender) / دگرجنس‌گرا (heterosexual) یا استریت (straight)
   این مورد از اشتباهات بسیار رایج است. واژه‌ی سیسجندر افرادی را توصیف می‌کند که هویت جنسیتی‌شان با جنسی که در زمان تولد به آن‌ها نسبت داده شده هم‌سو است. به عنوان مثال فردی که در زمان تولد به او جنس ماده را نسبت داده‌اند و جنسیت خود را زن هویت‌یابی می‌کند، یک زن سیسجندر است. دگرجنس‌گرایی یک نوع گرایش جنسی است. به عنوان مثال، مردانی که به زنان گرایش دارند، چه سیسجندر باشند چه ترنسجندر و چه طرف مقابلشان سیسجندر باشد چه ترنسجندر، دگرجنس‌گرا هستند.
   ‌
   
5. ترنسجندر (transgender) / هم‌جنس‌گرا (homosexual) یا هم‌جنس‌باز
   گرایش جنسی از روی جنسیت خود فرد و فرد مقابل تعریف می‌شود. اندام جنسی در این جا نقشی ندارد. بنابراین زن ترنسی که به مردان گرایش احساسی و جنسی دارد، یک زن دگرجنس‌گرا است. اشتباه است که این فرد را به این دلیل که با بدن منتسب به مردان به دنیا آمده هم‌جنس‌گرا خطاب کنیم.
   مسئله‌ی مهم دیگری که باید بدانیم این است که جنسیت، جنس و گرایش جنسی سه مقوله‌ی متفاوت از هم هستند. نباید انتظار داشته باشیم که تمام مردان ترنس به زنان و تمام زنان ترنس به مردان گرایش داشته باشند، همان‌طور که از افراد سیسجندر این انتظار را نداریم.
   در نهایت هم حتما می‌دانید که واژه‌ی هم‌جنس‌باز توهین‌آمیز و یک انحراف جنسی است که با هم‌جنس‌گرایی متفاوت است. افراد هم‌جنس‌گرا، گرایش جنسی این چنینی دارند اما افراد هم‌جنس‌باز افراد دگرجنس‌گرایی هستند که به دلیل انحراف جنسی این گونه رفتار می‌کنند.
   ‌
   
6. دوجنسیتی (bigender) / دوجنسی (hermaphrodite) یا دوجنسه
   دوجنسیتی نوعی از هویت جنسیتی غیرباینری محسوب می‌شود که فرد خود را دارای دو جنسیت می‌داند، این دو جنسیت می‌توانند مرد و زن باشند اما ممکن است از جنسیت‌های دیگر غیرباینری نیز باشد. این هویت جنسیتی با اصطلاح دوجنسی در گیاهان و حیوانات بسیار متفاوت است.
   ‌
   
7. ترنسجندر (transgender) / دوجنسیتی (bigender)
   دوجنسیتی، هویت جنسیتی‌ای در زیردسته‌ی غیرباینری از دسته‌ی ترنسجندر است که توضیح مختصری از آن در مورد قبل داده شد. نباید تمام افراد ترنسجندر را دوجنسیتی خطاب کنیم چون همه‌ی آن‌ها دوجنسیتی نیستند، بلکه فقط برخی از آن‌ها دوجنسیتی هستند. اما بله! همه‌ی افراد دوجنسیتی، زیر چترواژه‌ی ترنسجندر قرار می‌گیرند زیرا هویت جنسیتی‌شان با جنسی که در زمان تولد به آن‌ها نسبت داده شده، متفاوت است.
   ‌
   
8. دوجنسیتی (bigender) / دوجنس‌گرا (bisexual)
   دوجنسیتی نوعی هویت جنسیتی غیرباینری است و دوجنس‌گرا فردی است که به بیش از یک جنسیت گرایش دارد (به عنوان مثال به مرد و زن) و با هویت جنسیتی ارتباطی ندارد.
   ‌
   
9. ترنسجندر (transgender) / دوجنس‌گرا (bisexual)
   این دو واژه هر یک تعاریف جداگانه و بسیار متفاوتی از هم دارند. اما نه به این معنی که یک فرد نمی‌تواند هم‌زمان هر دوی آن‌ها باشد! افراد ترنسجندری هستند که گرایش جنسی دوجنس‌گرا دارند.
   ‌
   
10. ترنسجندر (transgender) / غیرباینری (non-binary)
    هویت جنسیتی غیرباینری زیردسته‌ای از چترواژه‌ی ترنسجندر است اما همه‌ی افراد ترنسجندر خود را غیرباینری نمی‌دانند، بلکه بیش‌تر افراد ترنسجندر خودشان را کاملا باینری و دوگانه می‌دانند؛ یعنی یا مرد ترنس هستند و یا زن ترنس. نباید تصور کنیم که باینری و دوگانه فقط به معنای مردان سیسجندر و زنان سیسجندر است.
    ‌
    

حالا که هم با تعاریف علمی اصطلاحات آشنا شدیم و هم یاد گرفتیم که چه اشتباهاتی رو مرتکب نشیم، سعی کنیم که همیشه با کلمات درست صحبت کنیم. اگه اشتباه کردیم کافیه عذرخواهی و اصلاحش کنیم. اگر هم کسی اشتباه کرد، می‌تونیم مؤدبانه بهش تذکر بدیم و کمکش کنیم که اون فرد هم این مطالب رو یاد بگیره.
یادمون باشه که از همه مهم‌تر، تلاش برای بالا بردن آگاهی خودمون و اطرافیانمونه، نه "هیچ وقت اشتباه نکردن".

می‌توانید این مطلب را در تلگرام با بقیه به اشتراک بگذارید.
تلگرام ترنسپلنت: abouttransplant@