نخ‌های ابریشم طبیعی حاصل از کرم ابریشم با ساختمان پروتئینی، از دیرباز در صنعت نساجی مورد استفاده قرار می‌گرفت و برای تولید البسه و پارچه ابریشم زینتی به کار می‌رفت، اما این نخ بعد از تولید و عرضه الیاف ساخته شده توسط بشر طی سالیان گذشته، در حال تغییر کاربری است. الیاف ریون (ویسکوز) با ساختمان سلولزی در دهه ۱۹۳۰ میلادی به‌صورت تجاری به بازار صنعت نساجی معرفی و عرضه شد و به سرعت در اغلب موارد مختلف، به دلیل شباهت ظاهری به نخ‌های ابریشمی، جایگزین این نخ شد.
اما عمر این جایگزینی چندان طولانی نبود و با دستیابی بشر به فرمولاسیون تولید مواد اولیه مشابه ساختارهای طبیعی، الیاف مصنوعی همچون پلی‌آمید (نایلون) و پلی‌استر در بسیاری از کاربردها جای الیاف ریون را نیز گرفتند. امروزه نخ‌های پلی‌استر با درخشندگی زیاد تحت عنوان «ابریشم مصنوعی» در تولید البسه و انواع کفپوش‌های ابریشم مورد استفاده قرار می‌گیرد. کارشناسان صنعت نساجی تغییر ذائقه بازار را مهم‌ترین عامل این تغییرات کاربری می‌دانند.
در این قسمت ۳ عدد از انواع ابریشم را معرفی می‌کنیم.
به ابریشمی گفته می‌شود که از روی پیله باز شده و هنوز صمغ یا سیرین آن کاملا گرفته نشده است. ممکن است که ابریشم از یک یا دو فیلامنت تشکیل شده باشد. برای تهیه آن پروانه را در داخل پیله می‌کنند و بدین ترتیب پروانه برای خارج شدن پیله را پاره نکرده و نخ یکسره خواهد بود. گاهی از روش فریز کردن برای کشتن پروانه‌ها استفاده می کنند که در این صورت پروانه به جای خفه شدن به خواب می‌رود. با فریز کردن سیرین ابریشم نیز با حرارت اضافی به ابریشم غیر طبیعی و تقلبی تغییر نخواهد کرد و ابریشمی مرغوب‌تر را با ضایعات کم می‌توان از روی پیله باز کرد. گاهی به نادرست به ابریشم خام ، ابریشم وحشی می‌گویند.
پارچه ابریشمی با بافت ساده ، شفاف و سبک وزن است که در چین و ژاپن بافته می‌شود نخ‌های تاروپود آن یکنواخت و منظم و بسیار نرم هستند که رنگ می‌شوند و یا این که طرح را بر روی آنها چاپ می‌کنند. اولین بار این پارچه در ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در چین با نخ ابریشم کرم بومبیکس بافته شد. امروزه این پارچه به طور کامل با الیاف مصنوعی بافته می‌شود.
به ابریشم طبیعی غیر پرورشی « ابریشم وحشی » گفته می‌شود. این نوع ابریشم در مقایسه با ابریشمی که از کرم پرورش یافته گرفته می‌شود یکنواختی کمتری داشته و خشن و زبر است. چین از بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان نوعی ابریشم وحشی در جهان است.
نخ ابریشم توسط حشره کوچکی به نام کرم ابریشم تولید می‌شود. کرم ابریشم پیله‌ای را به دور خود می‌تند که هر قدر کرم بزرگتر باشد، اندازهٔ پیله بزرگتر است. در اوایل فصل تابستان کرم ابریشم ماده، حدود ۵۰۰ تخم بر روی برگ درخت توت می‌گذارد. بعد از ۱۰ روز لارو کرم ابریشم از آن تخم‌ها بیرون می‌آید. به علت اینکه بیمار شدن یکی از آنها باعث از بین رفتن همهٔ لاروهای کرم ابریشم می‌شود، از آنها به دقت مراقبت می‌گردد. کرم‌های ابریشم روی برگ‌های درخت توت رشد و از آنها تغذیه می‌کنند.
ابریشم از مایعی که از سوراخ کوچکی در دهان این کرم‌ها ترشح می‌شود، به دست می‌آید. آنها پیله‌ها را در حدود ۲۵ روز می‌سازند. یک پنجم وزن پیله‌ها را ابریشم تشکیل می‌دهد. کرم‌های ابریشم در آب جوش کشته می‌شوند و بعد از آن از پیله‌های آن، ابریشم تابیده می‌شود. یک پیله تاری در حدود ۵۰۰ تا ۱۳۰۰ متر دارد. استحکام تار ابریشم به اندازهٔ یک سیم استیلی است که هم اندازه با خود تار می‌باشد. ابریشمی که با کتان یا مواد ترکیبی دیگری تولید می‌شود بسیار زیباست.
راه‌های بسیاری برای تشخیص ابریشم اصل از مصنوعی وجود دارد که ما تعدادی از آنها را برای شما عزیزان بیان می‌کنیم.
یکی از راه‌هایی که سریعاً به جواب میرسد و هر کسی می تواند این امتحان را انجام دهد سوزاندن قسمتی از پارچه است. به این صورت که نخی از پارچه را جدا کنید و مطمئن شوید که نخ دوخت نباشد و از خود تار و پود پارچه باشد. با یک فندک یا کبریت زیر نخ روشن کنید و سعی در سوزاندن نخ کنید. هنگام سوزاندن نخ باید به موارد زیادی توجه کنید از جمله نحوه سوختن نخ، بوی حاصل از سوختن و خاکستر باقی مانده از نخ سوخته شده.
اگر نخ هنگام سوختن جمع شد و به حالت گلوله درآمد یعنی پارچه ابریشم مصنوعی است زیرا ابریشم طبیعی در هنگام سوختن آهسته می‌سوزد و به حالت پودر در می‌آید. بوی حاصل از سوختن ابریشم طبیعی مانند بوی موی سوخته می‌باشد اما ابریشم مصنوعی مانند بوی کاغذ سوخته می‌دهد.
پارچه ابریشم اصل ظرافتی دارد که با یک امتحان ساده می‌توان آن را تشخیص داد. به طور مثال می‌توان پارچه ابریشم را از یک حلقه کوچک مانند حلقه ازدواج عبور داد اگر به راحتی پارچه از حلقه رد شد یعنی ابریشم اصل می‌باشد اما اگر با فشردگی و کمی سختی عبور کرد ابریشم مصنوعی است.
یک راه ساده دیگر که می‌توان پارچه ابریشم اصل را تشخیص داد لمس پارچه می‌باشد پارچه ابریشم پس از کمی لمس کردن از خود گرما تولید می‌کند و باعث می‌شود کف دست گرم شود اما ابریشم مصنوعی این خاصیت را ندارد.
ابریشم هم در بافت پارچه‌های لطیف و خنک مناسب فصل گرما و هم در لایه آستر خزهای زمستانی به عنوان عایق حرارتی گرم مورد استفاده قرار داشته است. از موارد دیگر مصرف ابریشم بافی می‌توان به لبه یقه، سرآستین و پیش سینه لباس‌های محلی فاخر اشاره کرد.
شعر به معنای مو است و به خاطر شباهت تارهای ابریشم به مو این اسم را روی آن گذاشته شده است. در حقیقت شعر بافی بعد از قالی‌بافی رایج‌ترین حرفه در کاشان بوده است و هنوز کارگاه‌هایی در محلات قدیم باقی مانده که پیرمردها در آنها پشت دستگاه‌های شعر بافی تارها را می بافند و هر چند بار که شکل کار دستگاه را توضیح می‌دهند کمتر می‌فهمی؛ دستگاهی به ظرافت یک دستگاه پیانو و پیچیدگی دستگاه چاپ. به هر دستگاه شعر بافی یا مخمل بافی کارخانه می‌گفتند. مصرف‌کننده فعلی این پارچه‌ها کرد‌های ایران و عراق هستند که به عنوان سر بند یا کمربند از آن استفاده می‌کنند.
مخمل، نوعی پارچه ابریشمی پرزدار و نوع پیشرفته‌تر و پرکارتر آن ، مخمل برجسته است که از زری هم قیمتی‌تر است. مخمل در لباس و پرده مورد استفاده قرار می‌گیرد و بسیار محبوب است.
امروزه بافت فرش و قالی ابریشمی بسیار رونق دارد و قالی ابریشمی ایران به کشورهای مختلف جهان صادر می‌شود.
