مدیریت پروژه فرایندی است که در آن منابع (اعم از نیروی انسانی، مالی، تجهیزات و ...) به صورت برنامه‌ریزی شده و کنترل شده برای دستیابی به یک هدف مشخص در یک بازه زمانی معین به کار گرفته می‌شوند. به عبارت ساده‌تر، مدیریت پروژه به معنای هدایت یک تیم و منابع برای رسیدن به نتیجه مطلوب در یک پروژه است.
مدیریت پروژه شامل طیف وسیعی از فعالیت‌ها از جمله برنامه‌ریزی، زمان‌بندی، تخصیص منابع، مدیریت ریسک، کنترل کیفیت و ارتباطات مؤثر است. از طرفی بسیاری از صنایع و بخش ها نیاز دارند تا برای اهداف خود برنامه‌ریزی نموده و در جهت دستیابی به اهداف تلاش نمایند. یکی از مواردی که در جهت رسیدن به اهداف در صنایع و کسب‌وکارهای مختلف بسیار حائز اهمیت است، وجود مدیریتی متناسب با شرایط خاص آن صنعت و یا کسب‌وکار مربوطه می‌باشد.
1. چرا مدیریت پروژه در صنعت ساخت نیازمند رویکردهای تخصصی است؟
صنعت ساخت (Construction Industry) یکی از صنایعی است که به طور خاص با پیچیدگی‌های فراوان، ریسک‌های بالا و چالش‌های متنوعی درگیر بوده و با توجه به این شرایط، احساس نیاز به مدیرانی متناسب و آشنا با این صنعت بسیار بیشتر است.
بسیاری بر این باورند که مدیریت ساخت (Construction Management) همان مدیریت عمومی پروژه‌ها (Project Management) بوده و اساساً تفاوتی بین مدیریت پروژه‌ها در صنایع مختلف وجود ندارد. این در حالی است که صنعت ساخت به‌واسطه پیچیدگی‌های ذاتی خود، شرایط متفاوتی داشته و نمی‌توان این صنعت را همانند صنایع دیگر تحلیل نمود.
2. تفاوت اصلی بین مدیر ساخت (CM) و مدیر عمومی پروژه (PM)
یکی از تفاوت‌های اصلی بین مدیر پروژه و مدیر ساخت، در گستره دانش مورد نیاز هر یک از آنها است. مدیر ساخت (CM) نه‌تنها باید تمامی تکنیک‌ها و اصولی که یک مدیر پروژه (PM) بیاموزد را فراگیرد، بلکه به دانش تخصصی‌تر و مختص مدیریت پروژه‌های صنعت ساخت نیز نیاز دارد. از طرفی، ساختار متفاوت صنعت ساخت این الزام را ایجاد می‌نماید تا مبانی مدیریت برنامه‌ریزی، هزینه، کیفیت، ایمنی، طرح و برنامه، ریسک، پایداری، مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM)، قرارداد، ادعا، آنالیز تأخیرات و بسیاری از مبانی دیگر به شکلی تخصصی و مختص صنعت ساخت تدوین و ارائه گردد. موضوعی که CMباید به آنها تسلط کافی داشته باشد.
3. آیا نقش مدیر ساخت صرفاً به فاز اجرایی پروژه محدود می‌شود؟
باور اشتباه دیگر آن است که برخی فکر می‌کنند مدیر ساخت همان سرپرست یا تنها مدیر فاز ساخت/اجرا است. این نیز باور غلطی است. طبق تعریف انجمن مدیریت ساخت آمریکا (CMAA)، مدیر ساخت (CM) وظایفی دارد که قبل از شروع پروژه و در مرحله مطالعات شروع گردیده و حتی پس از اتمام ساخت نیز می‌تواند ادامه یابد.
4. تفاوت اصلی مدیر پروژه و مدیر ساخت کجاست؟
تفاوت آنجاست که هر مدیر پروژه‌ای نمی‌تواند اقدام به مدیریت پروژه‌های ساخت بنماید و این CM است که اساساً برای مدیریت پروژه‌های ساخت تربیت می‌گردد. این همان دلیلی است که محدوده‌های دانشی مدیر ساخت متفاوت شده و گرایش‌هایی به نام مدیریت پروژه و ساخت و مهندسی و مدیریت ساخت زیرمجموعه رشته معماری و مهندسی عمران ایجاد شده‌اند.
این دقیقاً همان دلیلی است که دسته‌بندی‌های مختلف صنعت ساخت ایجاد شده و از این متخصصان در جایگاه متفاوتی استفاده می‌نماید. پس مدیر ساخت مفهومی متمایز از مدیریت پروژه داشته و برای تبدیل‌شدن به مدیر ساخت باید دانشی بسیار فراتر کسب نمود.
5. چرا مدیریت ساخت یاد بگیریم؟
صنعت ساخت را می‌توان یکى از بزرگ‌ترین اقتصادهاى دنیا دانست. موسسه جهانى McKinsey گزارش داده حدود 13 درصد از شاخص GDPجهانى به صنعت ساخت اختصاص پیدا کرده اسـت. بر اساس جدیدترین گزارش ENRصنعت ساخت ارزشى حدود 13 تریلیون دلار در سال 2023 خواهد داشت و به نزدیک به 19 تریلیون دلار تا سال 2028 رشد خواهد کرد. صنعت ساخت با دارا بودن چنین ابعادی، بیشترین توجه کسب‌وکارى در جهان را جلب نموده و با سطح گسترده‌ای از منابع انسانی متخصص و تعداد زیادی از کسب‌وکارهاى کوچک و بزرگ در تعامل است.
از سویی دیگر، آژانس دولتی Bureau of Labor Statistics پیش‌بینی کرده نرخ استخدام مدیران پروژه ساخت از سال 2016 تا 2026 با افزایش 10 درصدى همراه خواهد بود و در آینده مدیریت ساخت نسبت به فرصت‌های شغلی دیگر سرعت رشد بیشتری تجربه می‌کند. حتى در کشور آمریکا، فرصت‌های شغلی و نیاز به مدیران ساخت، بسیار بیشتر از تعداد فارغ‌التحصیلان این رشته است. در حالی که سایر حوزه‌های شغلی در صنعت ساخت، به حالت اشباع رسیده و همین‌جا فرصتى برای علاقمندان فعالیت در حوزه ساخت و نقطه تحولى براى فعالان، متخصصان و کسب‌وکارهای صنعت ساخت باشد. مدیریت ساختی که به لحاظ درآمدی نیز نسبت به اغلب رشته‌های مهندسی از درآمد بالاتری برخوردار بوده و این موضوع نیز یکی از دلایل اصلی برای کوچ از مهندسی به مدیریت ساخت تلقی می‌گردد.
6. چگونه مدیریت ساخت را فرا بگیریم؟
برای شروع مسیر یادگیری مدیریت ساخت باید نقشه راه داشته باشید. نقشه راهی که بر اساس اصول بین‌الملل و به شکلی ساختاریافته تدوین شده باشد. از این‌رو، موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی‌پور (ACEMI) تنها موسسه‌ای در کشورمان است که به کمک متخصصان داخلی و خارجی و بر اساس تجارب بین‌الملل، اقدام به تدوین اولین و تنها نقشه راه جامع مدیریت ساخت در ایران نموده است. نقشه راهی که در 5 سطح و 11 حوزه دانشی، تمامی تخصص‌ها و مهارت‌های موردنیاز برای تبدیل شدن به یک مدیر ساخت حرفه‌ای را به شما آموزش می‌دهد.
