در شرکت‌های ایرانی و سراسر جهان بیشتر بودجه به بازاریابی و با توجه به دیجیتالی شدن زندگی به کانال‌های بازاریابی دیجیتال اختصاص داده می‌شود و از کانال‌های بازاریابی سنتی دور می‌شوند. در نتیجه تقاضا برای مشاغل بازاریابی دیجیتال (Digital Marketing) در ایران و سراسر جهان افزایش یافته است.
بازاریابی دیجیتال در حال حاضر، یک انتخاب شغلی بسیار خوب است. چرا که در این حوزه، هم می‌توانید به صورت فریلنسر یا آزادکار فعالیت کنید (چیزی که در گذشته به آن کار پروژه‌ای هم می‌گفتند)، هم می‌توانید در شرکت‌های مهم به عنوان کارمند مشغول به کار شوید و هم می‌توانید کسب و کارخودتان را راه بیاندازید. ضمن اینکه این روزها که کرونا نفس خیلی از ما را تنگ کرده، می‌توانید دورکاری کنید و بدون نیاز به حضور فیزیکی، کارها را پیش ببرید. چی از این جذاب‌تر؟
دیجیتال مارکتینگ، مزایای بسیاری دارد مانند این که شما می‌توانید بدون نیاز به مدرک دانشگاهی و بدون درنظرگرفتن مراتب تحصیلی، دورۀ بازاریابی دیجیتال را بیاموزید و فوراً وارد بازار کار شوید. در این بلاگ‌پست همراه ما باشید تا باهم مسیر دیجیتال‌مارکترشدن را مرور کنیم.
اولین قدم برای مبتدیان حوزۀ بازاریابی دیجیتال، درک این است که بازاریابی دیجیتال چیست و مؤلفه‌های اصلی آن کدامند. بازاریابی دیجیتال یا بازاریابی آنلاین، اصطلاحی گسترده است که برای توصیف روند بازاریابی در فضای دیجیتال (با تاکید بر اینترنت) استفاده می‌شود.
یکی از تعاریفی که شخصاً از آن استفاده می‌کنم این است:
در این تعریف کوتاه، نکات مختلفی وجود دارد. مثلاً این که مجموعه ابزارهایی در فضای دیجیتال وجود دارد یا اینکه اهداف کسب و کارها در حوزه بازاریابی تعریف می‌شوند و حالا، وظیفۀ بازاریاب دیجیتال این است که این ابزارها را بشناسد، بداند هر کدام از آنها چه ظرفیت‌هایی دارند، سنجه‌ها و روش‌های ارزیابی هر ابزار را بداند، تشخیص بدهد که هر ابزار را در چه جاهایی می‌تواند یا باید استفاده کند و در نهایت، بتواند از بین ابزارهای متنوع موجود، آنهایی را که به کار کسب و کار می‌آیند هوشمندانه انتخاب کند و با استفادۀ درست و خلاقانه از آنها، به کسب و کار کمک کند تا به اهدافی که در حوزه بازاریابی تعیین کرده، برسد.
مجموعه‌های مختلفی از ابزارهای بازاریابی در حوزه دیجیتال وجود دارد. چند مجموعه را با هم مرور می‌کنیم:
1. بازاریابی موتور جست‌وجو (SEM): شامل دو حوزه است: بهینه‌سازی موتورهای جست‌وجو (SEO که به آن بازدیدکننده یا ورودی ارگانیک هم گفته می‌شود) و تبلیغات در موتورهای جستجو که بخشی از SEM است.
2. تبلیغات دیجیتال: شامل انواع تبلیغات کلیکی و غیرکلیکی برای هدایت بازدیدکننده به وب سایت.
3. بازاریابی محتوایی (Content Marketing): استفاده از انواع مختلف محتوا در کمپین‌های بازاریابی دیجیتال.
4. ایمیل مارکتینگ (Email Marketing): بازاریابی محصولات یا خدمات با استفاده از ایمیل که بخشی از بازاریابی مستقیم یا Direct Marketing در فضای دیجیتال است.
5. بازاریابی رسانه‌های اجتماعی (Social Media Marketing): بازاریابی در شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام و سایر شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی.
6. بازاریابی موبایل (Mobile Marketing): بازاریابی در بازارگاه‌های اپلیکیشن یا اپ‌استورها (Google Play ، Apple Store) و همینطور استفاده از ظرفیت‌های Application ها برای بازاریابی در فضای دیجیتال.
7. بازاریابی ویدئویی (Video Marketing): بازاریابی با استفاده از انتشار ویدئو در بسترهای محتوای ویدئویی مانند آپارات، یوتیوب و سایر کانال‌های ویدئویی.
8. بازاریابی رابطه‌مند/وابسته/اشتراکی (Affiliate Marketing): فروش با تبلیغ محصولات توسط دیگران و پرداخت سهم یا درصد به مشارکت‌کنندگان در فروش.
البته حوزه‌های بازاریابی دیجیتال به همین هشت مورد محدود نمی‌شوند و بسیار گسترده‌تر هستند و یک مدیر بازاریابی دیجیتال باید آشنایی و در مواردی، مهارت لازم برای کار با انواع آن را داشته باشد.
البته، نگران نباشید. قرار نیست همه‌چیز را یک روزه یاد بگیرید! با پیشرفت در مسیر شغلی بازاریابی دیجیتال، این فرصت را خواهید داشت که با تکنیک‌ها، فناوری‌ها و ابزارهای مختلف کار کنید و درنهایت، با در کنار هم قراردادن قطعات پازل، تصویری کامل از مهارت‌های بازاریابی دیجیتال بسازید.
راه‌های مختلفی برای تبدیل‌شدن به یک بازاریاب دیجیتال وجود دارد. بسیاری از بازاریاب‌های دیجیتال شناخته شده، قبل از متخصص‌شدن در این حوزه، به‌عنوان بازاریاب در فضای غیر دیجیتال فعالیت داشته‌اند. اما این یک قانون نیست. درواقع، تجربۀ خاصی برای تبدیل‌شدن به یک بازاریاب دیجیتال -فقط مجموعۀ خاصی از مهارت‌ها- لازم نیست. درواقع، بسیاری از افراد، از طیف وسیعی از نقش‌های مختلف ازجملهCopywriter ، Webmaster یا حتی Influencer وارد این حوزه می‌شوند. در واقع بسیاری از افراد به جای اینکه بخواهند در یک کلیت بزرگ مثل بازاریابی دیجیتال فعالیت داشته باشند، سعی می‌کنند در یک یا چند بخش از این حوزه مطالعه کنند، فعالیت کنند، عمیق شوند و تجربه و تخصص به دست بیاورند. بسیارند افرادی که در حوزۀ سئو متخصص هستند یا کارشناس شبکههای اجتماعی هستند یا در حوزۀ محتوا فعالیت می‌کنند.
نحوۀ تبدیل‌شدن به یک بازاریاب دیجیتال در پنج مرحله:
1. اصول بازاریابی دیجیتال را بیاموزید
اولین قدم برای شروع کار در بازاریابی دیجیتال، به دست آوردن فهم درست از فضای دیجیتال و ابزارها است. باید ابزارها را بشناسید. بدانید سئو چیست و در چه جاهایی کاربرد و کارکرد دارد. بدانید شبکههای اجتماعی در چه شرایطی چه کارکردهایی دارد. محتوا را بشناسید و بدانید که تولید و از آن مهم‌تر، توزیع محتوا چگونه انجام می‌شود. شاید یک متخصص محتوا نشوید ولی باید به عنوان یک دیجیتال مارکتر فهم درستی از محتوا داشته باشید و بتوانید محتوای خوب را از بد تشخیص بدهید و کانال‌های مناسب توزیع هر نوع محتوایی را انتخاب کنید. آشنایی با SEM، آشنایی با تجزیه‌و‌تحلیل، آشنایی کافی با بازاریابی و تبلیغات در شبکههای اجتماعی و بازاریابی از طریق ایمیل یا پیامک از مباحث پایه‌ای بازاریابی دیجیتال است. البته، فراموش نکنید، مهارت‌های نرم بسیار اهمیت دارند و باید با آنها هم به تدریج آشنا شوید. ازجمله رهبری، مذاکره، تنظیم گزارش، آماده کردن پروپوزال و پیش‌نویس طرح و البته ارتباطات قوی.
2. نحوۀ استفاده از ابزارهای کلیدی بازاریابی دیجیتال را بیاموزید
هرچه تسلط خوبی روی ابزارهای بازاریابی دیجیتال بیشتری داشته باشید، تبدیل‌شدن به یک بازاریاب دیجیتال راحت‌تر خواهد بود. برای مثال تسلط روی ابزارهای رصد، پایش و سنجش مانند Google Analytics یا Microsoft Clarity و مانند آن (یا حتی نمونه‌های داخلی ماننم وب متریک) به بازاریابان دیجیتال اجازه می‌دهد تا عملکرد و فعالیت‌های بازاریابی را اندازه‌گیری و پیگیری کنند. ابزارهای تخصصی تحلیل حوزه‌های مشخص مانندAhrefs ، Mozو SEMrush که در حوزۀ SEO کاربردی هستند یا ابزارهای پایش و رصد فضای شبکههای اجتماعی و Social Listening هم ضروری هستند و به بازاریابان امکان می‌دهند با جستجوی علایق، جستجوها و نیازهای محتوایی مخاطبان، محتوای کاربرپسند و منطبق بر نیازهای کاربر تولید کنند و البته در کنار آن، وضعیت رقبا در فضای دیجیتال را تحلیل کنند.
تجربۀ استفاده از ابزارهای بازاریابی مستقیم در فضای دیجیتال مانند MailChimp یا SendGridنیز می‌تواند در هنگام ورود به بازاریابی دیجیتال بسیار ارزشمند باشد. البته آشنایی با حوزۀ مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) هم نیز می‌تواند بسیار ارزشمند باشد.
3. نمونه‌کار برای بازاریابی دیجیتال ایجاد کنید
برای بازاریابان دیجیتال، تهیۀ نمونه‌کار یک چالش است. به‌جای نمایش سادۀ یک محصول نهایی، باید روندها و نتایج خود را به‌گونه‌ای نشان دهید که کار تیمی، برنامه‌ریزی و تفکر استراتژیک شما را به نمایش بگذارد.
اگر می‌توانید نمونه‌کارهای منتشرشده مانند خبرنامه‌ها، پست‌های رسانه‌های اجتماعی یا مقالات بازاریابی محتوا را در آن بگنجانید؛ چون نقش شما را در ایجاد آنها به‌وضوح نشان می‌دهد. به نفع شماست که نشان دهید می‌دانید چگونه به‌عنوان عضوی از یک تیم کار کنید یا حتی آن را رهبری کنید. یک نکتۀ مهم را فراموش نکنید. اگر می‌خواهید کاری را که برای مشتریان واقعی‌تان انجام داده‌اید به اشتراک بگذارید حتماً قبل از به اشتراک‌گذاری هرگونه داده و اطلاعات خصوصی و کسب کاریِ مشتری، رضایت او را جلب کنید.
اگر تجربۀ کاری ندارید، نمونه‌کارها می‌توانند نتایج تمرینات عملی‌ای که به‌عنوان بخشی از دوره‌های آموزشی بازاریابی دیجیتالانجام داده‌اید، باشند. حضور آنلاین شما در شبکههای اجتماعی نیز بخشی از نمونه‌کارهای شماست و بنابراین باید خلاقیت، توان‌مندی و حرفه‌ای‌بودن شما را نشان دهد.
4. رزومۀ بازاریابی خود را بسازید
رزومۀ کاریشما بهتر است ساده باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که بیشتر از چند ثانیه وقت ندارید و باید در همان چند ثانیه ابتدایی، اولین تأثیر خود را بگذارید؛ بنابراین، طرح رزومه‌تان باید تمیز و منظم باشد و اطلاعات را مختصر بیان کند. در صورت لزوم از نشانه‌گذارها استفاده کنید. تأکید باید بر مهارت و تجربۀ بازاریابی شما باشد و اعداد و ارقام نیز بسیار به شما کمک می‌کنند.
مهارت‌های شما به‌طور معمول در سه دسته قرار می‌گیرند: ۱. مهارت‌های بازاریابی (ازجمله مهارت‌های نرم‌افزاری و آموزش‌های مرتبط)؛ ۲. مهارت‌های قابل انتقال (مانند فروش، مهارت طراحی یا تجربۀ نوشتن)؛ ۳. مهارت‌های نرم (مانند رهبری، کار تیمی یا حل مسئله). دستۀ اول باید مهمترین قسمت را در رزومۀ شما داشته باشد (این مهارت‌ها باید اولین چیزی باشد که چشم به آن توجه می‌کند). سپس می‌توان مهارت‌های سازگار (مهارت‌های نرم) را در پایین صفحه ذکر کرد و یا در سراسر آن گنجاند.
5. شرکت دردوره‌های آموزشی
اگرچه دانش و اطلاعات مربوط به بازاریابی دیجیتال به‌طور گسترده از منابعی مانند مطالب و مقالات آنلاین، ویدئوهای آموزشی و پادکست‌ها حتی به صورت رایگان در دسترس است و اتفاقا مهمترین و بهترین منابع هم در همین دسته قرار می‌گیرند، اما سرمایه‌گذاری از طریق شرکت در یک دورۀ حرفه‌ایمزایایی را به شما می‌دهد که در منابع اطلاعاتی دیگر به‌سادگی در اختیار شما نمی‌گذارند.
اولین مزیت این است که یک نقشۀ راه یا Road Map دارید. مسیر بازاریاب دیجیتال شدن، مسیری پیچیده و پر پیچ و خم است و کلی اطلاعات اضافه در این مسیر وجود دارد که ممکن است شما را گمراه کند. در این دوره‌ها یا رویدادها، شما این فرصت را دارید که به متخصصان صنعت گوش فرا دهید، از بهترین متخصصان بازاریابی دیجیتال در کلاس مشاوره بگیرید و از مسیری که صنعت بازاریابی دیجیتالدر آن پیش می‌رود، درک درستی داشته باشید. اغلب دوره‌ها شامل رویدادها، کارگاه‌هاو درس‌های جالبی هستند که به شما کمک می‌کنند مهارت‌های خود را ارتقا دهید و درک خود را از چرایی آنچه انجام می‌دهید گسترش دهید.
این دوره‌های آموزشی نه‌تنها می‌توانند مهارت‌های حرفه‌ای شما را تکمیل کنند، بلکه به شما امکان می‌دهند که روابط بین فردی حرفه‌ای بهتری ایجاد کنید. این دوره، طبیعتاً پیشنهاد من است:
دوره دیجیتال مارکتینگ
یادگیری مداوم؛ کلید موفقیت در بازاریابی دیجیتال
نه تنها ابزارها، بلکه حتی تکنیک‌ها و تاکتیک‌های استفاده از این ابزارهای بازاریابی در فضای دیجیتال دائماً در حال تغییر هستند. برخی از افراد تغییرات دائمی را دوست دارند و برخی از تغییر متنفر هستند. واقعیت این است که بازاریابی دیجیتال یک صنعت رو به رشد، با سرعت بالا است و تغییرات در آن بسیار زیاد است. اگر با تغییر دائمی راحت نیستید، شاید بهتر باشد به سمت بازاریابی دیجیتال نیایید اما اگر عاشق پویایی و تغییر هستید، فضای بازاریابی دیجیتال، فضایی ایده‌آل برای شما خواهد بود.
مثلاً همین سئو را ببینید. گوگل سالانه ده‌ها تغییر مربوط به جست‌وجوهای ارگانیک و پولی (Google Ads) را اعمال می‌کند، الگوریتم‌های شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام، توییتر، یوتیوب، آپارات و ... به‌طور مداوم در حال تغییر است. این بدان معناست که اگر تصمیم دارید بازاریابی دیجیتال را حرفه‌ای دنبال کنید، باید از قبل این را بدانید که یادگیری دائمی، بخشی از فعالیت‌های روزانۀ شما خواهد بود.
شاید با مطالبی که گفته شد کمی نگران شده باشید! صبر کنید. فراموش نکنید که تقاضا برای متخصصان بازاریابی دیجیتال در ایران و سراسر جهان افزایش یافته است. بسته به تجربۀ شما حقوق خوبی هم دارد و همانطور که در ابتدای این مطلب هم اشاره شد، این شغلی است که می‌توانید هم به‌صورت مستقل و هم با عضویت در یک آژانس بازاریابی دیجیتال داشته باشید.
رشته‌های بسیاری وجود دارند که بازاریابی دیجیتال را تشکیل می‌دهند و اگر می‌خواهید به مقیاس بالاتر از دستمزد برسید، باید در آنها متخصص باشید.
برای اینکه در این حوزه‌ها متخصص شوید و یک شروع خوب داشته باشید، من توصیه می‌کنم سری به دورۀ آنلاین بازاریابی دیجیتال بزنید. جایی که کمک می‌کند گام‌های آغازین را مطمئن بردارید:
دوره بازاریابی دیجیتال
کلام آخر
بازاریابی دیجیتال یکی از زمینه‌های سریع رشد فناوری است که تقاضا برای مهارت‌های آن به‌سرعت در حال افزایش است. درواقع، طبق گفتۀ بولهورن، 71درصد از مدیران حوزۀ استخدام تلاش می‌کنند متخصصان بازاریابی را که به اندازۀ کافی ماهر هستند، برای فرصت‌های شغلی سازمان خود پیدا کنند.
در همین حال، Hub spot گزارش داده است که 70درصد شرکت‌ها در حال حاضر در بازاریابی محتوایی و شبکههای اجتماعی سرمایه‌گذاری می‌کنند و 64درصد از بازاریاب‌ها ادعا می‌کنند که بودجۀ بازاریابی آنها هرساله در حال افزایش است.
به نظر می‌رسد برای همسو شدن با دنیای جدید تکنولوژیو شبکههای اجتماعی و مهم‌تر از همه، کسب درآمد از آنها، باید مهارت‌های جدیدی را در حوزۀ بازاریابی دیجیتال بیاموزیم.
اینجا کلیک کنید و اطلاعات بیشتر درباره دوره آنلاین دیجیتال مارکتینگ را ببینید:
دوره آنلاین بازاریابی دیجیتال
متا : برای دانستن هرآنچه برای تبدیل‌شدن به یک دیجیتال مارکتر حرفه‌ای نیاز دارید و به دنبال آن هستید باید این مطلب را بخوانید.
منابع:
