از آغاز زندگی جوامع بشری، انواع فرش و زیرانداز در زندگی انسان ظاهر شده و همواره اسباب آسایش او را فراهم کرده است. با گذشت زمان و پیشرفت جوامع، فرش ها نه تنها به عنوان یک اسباب استراحت، بلکه کم کم نشانگر زیبایی، هنرمندی و اصالت بافندگان بوده و تا به امروز به یکی از اصلی ترین المان های دکوراسیون یک خانه تبدیل شده اند. امروزه انواع فرش ایرانی اعم از قالی، قالیچه، گلیم، گبه، جاجیم، زیلو و.. به دلیل تنوع، هنر و زیبایی بی نظیر و همچنین کیفیت عالی به عنوان یکی از ارزشمند ترین کالاها در سراسر دنیا شناخته می شود.
گبه یکی از سنتی ترین و اصیل ترین صنایع دستی و آثار هنری قوم عشایر ایرانی می باشد که از پشم حیوانات اصلی بافته می شود. این آثار به دلیل ویژگی های خاص خود، از ارزش هنری زیادی برخوردار بوده و توجه بسیاری را از سراسر جهان جلب کرده است. همچنین با توجه به سبک زندگی امروزی و خانه های ساده و مدرن، نظر بسیاری از طراحان دکوراسیون داخلی به سمت وسایل سنتی جلب شده که با استفاده از آنها در دکوراسیون، گویی جان تازه و گرمای لذت بخشی به فضای خانه القا می شود.
این فرش ها با تمام قدمت، اصالت و زیبایی خود با تمامی خانه های سنتی و مدرن هماهنگ بوده و در هرجایی که قرار بگیرند، زیبایی را بدان جا خواهند بخشید. در ادامه با گبه و نکات خرید آن آشنا خواهیم شد.
گبه که با نام قالیچه خرسک نیز شناخته می شود، نوعی از فرش های سنتی و ارزشمند ایرانیست که بیشتر توسط عشایر ساکن در جنوب غربی ایران بافته می شود. تفاوت گبه با قالی های ایرانی در گره های ضخیم، درشتی بافت و خواب و پرزهای بلند ان است که حداقل تا 1 سانتی متر میرسد؛ همچنین بافت شل و تعداد پود بیشتر از دیگر ویژگی های آن بوده که نرمی و لطافت بسیار زیاد گبه را به همراه دارد.
گبه به معنای زمخت و ضخیم بوده و علت نامگذاری این فرش ها نیز به دلیل خواب بلند و ممانعت از نفوذ سرما در آنها می باشد. از ویژگی های به خصوص گبه، عدم پیروی از طرح و نقشه مشخص در بافت آنهاست؛ این بدین معناست که بافنده تنها با الهام از طبیعت، پیرامون و تصورات ذهنی خود شروع به بافت این فرش های نفیس می کند؛ و این همان دلیلی است که می گوییم بافندگان بخشی از روح خود را در لابه لای نقوش فرش به جا می گذارند.
همانطور که بدان اشاره شد، گبه یکی از زیباترین فرش های ایرانیست که زیبایی، نقوش منحصربه فرد، کیفیت و نرمی و لطافت آن موجب شده است تا در سراسر دنیا شناخته شده و متقاضیان زیادی داشته باشد. در ابتدا گبه ها تنها توسط عشایر بافته و عرضه می شدند اما با افزایش تقاضای بازار، بافت گبه ها، هم در کارگاه های شهری و هم به صورت بافت فرش های ماشینی میسر شد. در ادامه با ویژگی ها و نکات خرید گبه آشنا خواهیم شد.
1) توجه به جنس گبه
مرغوب ترین گبه های دستباف سنتی از جنس پشم طبیعی گوسفند و موی بز بوده که با روش های طبیعی و گیاهی رنگ آمیزی می شوند. اما جنس الیاف مصرفی در گبه های ماشینی، جنس پروپیلن و پلی استر می باشد و از لحاظ کیفیت و لطافت در سطح قابل قبولی قرار دارند. این الیاف در مقابل حرارت و گرما، ساییدگی و آلودگی های شیمیایی مقاوم بوده و از کیفیت مطلوبی برخوردارند.
2) شانه و تراکم گبه
بطور کلی اندازه گبه ها از قالی های ایرانی کوچکتر می باشد. اما تعداد شانه گبه های ماشینی از ۳۲۰ الی ۷۰۰ شانه بطور متغیر بافته شده و تراکم انها نیز شامل ۷۰۰، ۸۰۰، ۱۰۰۰، ۱۵۰۰ و ۲۱۰۰ است. لازم به ذکر است که، با توجه به کارایی خاص و پاسخ دهی به نیاز خریداران سعی شده است تا گبه ها در اندازه های قالیچه های ایرانی و با تراکم متنوع بافته شوند.
مجتمع آدینا بافت حریر کاشان تولید کننده انواع فرش ماشینی، فرش وینتیج (فرش کهنه نما)، گلیم، گبه، شگی و فرش کودک با بهترین کیفیت می باشد.
3) طرح و نقش گبه
بافنده های گبه های سنتی و دستباف هیچگاه خود را محدود به طرح و نقشه نکرده و تنها با الهام از پیرامون و بر اساس روحیات و تصورات خود شروع به بافت این فرش ها در طرح و نقش های متنوع می کنند؛ معمولا اکثر گبه های سنتی شامل طرح های هندسی هستند. اما با گسترش بافت گبه و ورود بسیاری از هنرمندان به این حوضه، طرح ها و نقش های مدرن تر، امروزی تر و متنوع تری در بافت گبه ها استفاده می شود. این تنوع باعث شده است تا این فرش ها در تمام خانه ها به خوبی جای گرفته و جلوه ی زیبایی را بدان جا ببخشد.
انواع طرح شیر، طرح حوض گبه، گل رز، ایلاتی و درخت، راه راه، خانه های درهم و زمینه ساده از طرح های معمول در گبه های سنتی و دستباف است.
با توجه به تنوع طرح و نقش این فرش ها، بهتر است برای خانه های کوچک از طرح های ساده و ملایم تر و برای فضاهای بزرگتر از طرح های شلوغ تر استفاده کنید.
4) کیفیت رنگ گبه
همانطور که قبلا بدان اشاره کردیم، مرغوب ترین گبه ها از جنس پشم های گوسفند و بز بوده که به روش طبیعی و گیاهی رنگ شده اند. اما با توجه به گسترش بافت و ماشینی شدن گبه ها، کیفیت رنگ های مصرفی در بافت و تولید انها از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر الیاف گبه دارای رنگ های طبیعی و یا با کیفیت باشد، در مقابل نور آفتاب آسیبی نخواهد دید اما اگر رنگ آنها از دسته رنگ های شیمیایی نامرغوب باشد به سرعت رنگ باخته و ظاهر نامناسبی پیدا خواهد کرد. برای تست کیفیت رنگ می توانید پارچه ای خیس را روی قسمتی از فرش کشیده و در صورت رنگ دادن فرش از خریداری آن قطعا خودداری کنید.
