انحصار وراثت چیست؟
اموال افراد به موت حقیقی یا فرضی به ارث می‌رسد. پس از اینکه شخصی فوت کرد باید ورثه متوفی تعیین شوند تا بتوان با تعیین سهم‌الارث افراد، ارث را تقسیم کرد و برای ماترک تعیین و تکلیف کرد که انحصار وراثت نامیده میشود.
گواهی انحصار وراثت چیست؟
وقتی دادگاه وراث را تعیین می‌کند یک گواهی تحت عنوان گواهی انحصار وراثت صادر میشود. برای درخواست این گواهی هر یک از ورثه و یا هر فردی که در مال متوفی ذی نفع است و سهمی دارد می‌تواند اقدام کند. برای مثال طلبکاران و یا شخصی که مسئول اجرای وصیت است و یا کسی که برای او وصیتی انجام شده می‌تواند از دادگاه درخواست کند.
به صورت خلاصه میتوان گفت گواهی است که توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی صادر می شود و در آن ورثه میزان سهم الارث آن مشخص می شود.
مراحل ثبت انحصار وراثت
در زیر به ترتیب مراحل انحصار وراثت را برای شما توضیح داده‌ایم:
ثبت دادخواست
بر اساس ماده 11 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1387، شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی مرجع صالح به رسیدگی برای صدور گواهی است که اظهار کننده اعلام می نماید و شورای مربوطه انتخاب میشود و دادخواست ارجاع خواهد شد. اگر مدارک نقصی داشته باشند یا مدارک بعضی از وراث موجود نباشد باید در ستون خواسته، استعلام از ثبت احوال قید شود. حتماً باید قید شود که اموال متوفی بالای۵۰ میلیون است یا پایین تر می باشد.
نکته، در دادخواست انحصار وراثت خوانده ای وجود ندارد و شخصی که درخواست حصر وراثت می نماید خواهان می باشد.
از زمان پیامک ابلاغ و ارجاع به شعبه ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ میتوان برای رسیدگی درشعبه حاضرشد. اگر مدارک کامل بود و اموال بالای۵۰ میلیون بود نشر آگهی یک ماه زمان میبرد. اگر مدارک ناقص بود استعلام از ثبت احوال انجام میشود که ظرف دو روز نامه استعلام آماده خواهد شد، که متقاضی یا وکیل باید استعلام را به ثبت احوال برده و درشرایط فعلی کرونا حدوداً ظرف مدت ۲۰ روز جواب استعلام مربوطه حاضر می شود ( مدت استعلام مذکور قبل از شیوع ویروس کرونا طی 10 روز کاری صورت می گرفت) و به شعبه توسط متقاضی یا وکیل ارائه می گردد و پس از آن نشر آگهی صورت می گیرد. بعداز گذشت یک ماه ظرف یک هفته رای ابلاغ و آماده دریافت است.
مدارک لازم جهت استعلام به ثبت احوال چیست؟
۱- کپی کارت ملی دارنده نامه استعلام شورای حل اختلاف
۲- کپی کارت ملی و تمام صفحات شناسنامه متوفی
اگر کپی و شناسنامه متوفی در دسترس نیست نگران نباشید این موضوع توسط گروه وکلای عدل جو انجام می شود.
مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت چیست؟
در زیر به مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت اشاره می‌کنیم:
۱- اصل و کپی برابر اصل گواهی فوت
در سیستم ثبت احوال فوت شخص متوفی ثبت میشود و با باطل شدن شناسنامه گواهی فوت او به وراث داده میشود. برای درخواست باید این گواهی و کپی برابر اصل آن را به همراه داشته باشید. علاوه بر این باید کپی عقدنامه همسر دائمی متوفی هم به دادخواست ضمیمیه شود. زیرا مهریه یکی از دیون ممتاز است و باید قبل از تقسیم ترکه از اموال برداشته شود.
۲- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی
همه افرادی که ورثه متوفی هستند باید این مدارک را به همراه داشته باشند.
۳- استشهادیه محضری
لازم بوده که در فرم دادگاه نام همه وراث نوشته شود و سه نفر که ورثه و فرد متوفی را می‌شناسند این فرم را امضا کنند. این امضا باید در دفتر اسناد رسمی انجام شود و باید به شکل رسمی باشد و نه عادی. در حقیقت این افراد امضا کننده شاهد شما هستند و باید در دفاتر اسناد رسمی امضای آنها ثبت شود.
۴- رسید گواهی مالیاتی یا اظهارنامه مالیات بر ارث
برای متوفیان قبل از 1395
نکته مهم: با توجه به اینکه پدر و مادر متوفی نیز جزء طبقه اول هستند و ارث میبرند و ممکن است یکی از ایشان قبلاً فوت کرده باشد. بهتر است مدرکی که دلالت بر فوت پدر یا مادر متوفی داشته باشد، همراه داشته باشید. مثل شناسنامه ابطال شده، گواهی فوت یا گواهی انحصار وراثت در غیر اینصورت اگر احتمال زنده ماندن منطقی آنها باشد، توسط شورا در این خصوص نیز (فوت پدر یا مادر و یا هردو) استعلام به عمل می آید. در صورتی که خود متوفی متولد 1325 و پایین تر باشد نیاز به گواهی فوت پدر و مادر متوفی نیست چون فرض این است که پدر و مادر متوفی فوت کرده اند.
• نگران ناقص بودن مدارک یا عدم همکاری سایر ورثه نباشید با ما تماس بگیرید.
هزینه انحصار وراثت چقدر است؟
این هزینه ممکن است حدوداً 200 هزار تومان و یا بیشتر باشد و اگر به گروه وکلای عدل جو وکالت برای گرفتن گواهی انحصار وراثت می دهید برای گواهی نامحدود ۴۰ روز و برای گرفتن گواهی محدود یک هفته کاری زمان لازم است. هزینه و حق الوکاله هم سه میلیون تومان می باشد.
لزوم داشتن گواهی انحصار وراثت
برای انجام دادن تمامی امور حقوقی، امور بانکی و امور ثبتی و … گواهی الزامی است. در صورت عدم اقدام به دریافت گواهی، امکان تقسیم و یا انتقال ترکه و انجام اموری که مربوط به ادارات دولتی و بانکها است، وجود نخواهد داشت.
تَرَکه
منظور از ترکه ، دارایی مثبت می باشد . دارایی عبارت است از اموال عینی ، منفعت ، طلب و کلیه حقوق مالی . اما از این دارایی ، فقط دارایی مثبت به ورثه می رسد و دیون متوفی به ارث نمی رسد ، مگر این که مال از متوفی به جا مانده باشد و بتوان آن دیون را از آن اموال پرداخت کرد .
منظور از مهر و موم ترکه چیست؟
مهر و موم ترکه به اقدامی گفته می شود که مراجع قضایی جهت جلوگیری از هر گونه دخل و تصرف وراث در ترکه انجام می دهند و در واقع با این کار از ترکه محافظت و نگهداری می نمایند.
هر یک از ورثه و نمایندگان آن ها و موصی له ، طلبکاران متوفی می توانند در خواست مهر و موم ترکه دهند و همین افراد نیز می توانند درخواست رفع مهر و موم دهند.
درخواست رفع مهر و موم ترکه به دو شکل امکان پذیر است.
1. بدون تنظیم ریز ترکه
2. با تنظیم ریز ترکه
تحریر ترکه چیست؟
تحریر ترکه به معنی تهیه لیستی از اموال و دارایی های متوفی همراه با دیون او می باشد. تحریر ترکه یک نوع عمل احتیاطی قلمداد میشود که با هدف تعیین مقدار ترکه و بدهی‌های شخص فوت‌شده برای حفظ حقوق طلبکاران و وراث از دستبرد افرادی که با متوفی هم منزل بوده یا در دارایی او مداخله داشته اعم از بعضی ورثه یا افراد دیگر بسیار مفید است.
قبول یا رد ترکه
گاهی وقتها ممکن است که در بین وارثین اختلافی به وجود آید و برخی از آن ها ترکه را نپذیرند و درخواست تجدید نظر ترکه را نمایند.
تصفیه ترکه
به معنی پرداخت دیون متوفی از ترکه و تعیین ما بقی اموال وی جهت تقسیم در بین وارثین می باشد.
تقسیم ترکه
به معنی تقسیم اموال و دارایی های تصفیه شده متوفی در بین وارثین خود می باشد.
دعوای تقسیم ترکه و مطالبه سهم الارث با فوت متوفی از سوی وراث او در صورت اختلاف ورثه در خصوص میزان سهام و نحوه تقسیم سهم الارث بوجود می آید اگر وراث در خصوص نحوه تقسیم سهم الارث با یکدیگر توافق داشته باشند اصولاً مشکلی پیش نمی آید و مطابق توافق نامه عمل می شود.
چه کسانی حق درخواست تقسیم ترکه را دارند؟
طبق ماده ۵۸۹ قانون مدنی ” هر شریک المال حق دارد هر وقت بخواهد تقاضای تقسیم اموال مشترک را بنماید”.
اخراج ثلث ترکه
منظور از ثلث ترکه، یک سوم ترکه است که باید از میراث و ترکه خارج گردد. برای انجام این کار لازم است تا مهروموم ترکه و تحریر ترکه صورت بگیرد تا ثلث اموال متوفی مشخص شود. پس از این امر، دیون و تعهدات مالی متوفی و اموالی که دارد، می‌گردد. در اینجا بحث وصیت متوفی مطرح می‌گردد. به این معنی که متوفی با عمل وصیت تنها می‌تواند ثلث دارایی خود را وصیت نماید و وصیت بیش از ثلث منوط به تنفیذ وراث است. دو ثلث دیگر به وراث تعلق می‌گیرد.
بعد از تعیین و تکلیف اموال و دارایی‌های متوفی اگر شخص متوفی مالی را برای شخصی که در اصطلاح موصی له خوانده می شود ، وصیت کند بعد از تحریر ترکه ثلث اموال متوفی از ترکه متوفی خارج می شود تا به وصیت متوفی اعم از نقل و انتقال مال یا سپردن امور به شخص دیگری عمل شود و مابقی اموال متوفی در اختیار وراث قرار می گیرد.
زمانی ثلت ترکه متوفی به وراث تعلق می گیرد که متوفی به صورت کتبی وصیت نامه ای برانتقال ثلث اموال به دیگری کرده باشد. لازم به ذکر است که ابتدا باید ثلث ترکه از اموال متوفی خارج شود، سپس نوبت به وراث می رسد.
دادگاه صالح در اخراج ثلث از ترکه
برای انجام اخراج ثلث از ترکه، باید در ابتدا میزان اموال تعیین و تحریر ترکه شود و در صورت وجود وصیت نامه، میزان ثلث هم تعیین می گردد، دادگاه محل آخرین اقامتگاه متوفی، صالح به رسیدگی می‌باشد.
درخواست اخراج ثلث اموال از ترکه یک درخواست غیرمالی است و از موارد امور حسبی می باشد که در واقع مستلزم تقدیم دادخواست تحریر ترکه می باشد تا در صورت وجود وصیت اخراج ثلث تعیین گردد.
تغییر و اصلاح گواهی انحصاروراثت
زمانی که سهل انگاری یا اشتباهی در گواهی حصر وراثت دیده می شود، باید نسبت به تغییر و تصحیح آن اقدام کرد. تغییر گواهی انحصار وراثت به صورت دستی و بدون بررسی پرونده در دادگاه یک جرم کیفری بوده و به عنوان کلاهبرداری قابل پیگرد خواهد بود. بنابراین بهترین کار ممکن در این زمینه این است که یک دادخواست مبنی بر اصلاح گواهی حصر وراثت تنظیم نموده و به دادگاه صالح تقدیم نمایید. اگر گواهی مورد نظر در همان دادگاه بدوی به صورت نهایی صادر شده باشد همان دادگاه نیز می تواند نسبت به این امر تصمیم قطعی گرفته و در خصوص تصحیح گواهی مورد نظر اقدام کند.
اصلاح فوری و سریع انحصار وراثت
توجه داشته باشید اگر سهو قلم یا جا افتادن یا اشتباهی تایپی در نام یا نام خانوادگی متوفی یا هریک ازورثه صورت گرفته باشد و مغایر با مدارک هویتی متوفی یا وراث باشد باید اقدامات ذیل را انجام داد:
۱- تحت هیچ شرایطی وراث هیچ یک از نسخ برابر با اصل گواهی انحصار وراثت را به هیچ ارگان دولتی از قبیل ( اداره مالیات، بانکها، بیمه و ....) ارائه ندهند.
۲- سریعاً به شورای حل اختلاف مربوطه که گواهی انحصار وراثت را تنظیم نموده مراجعه کرده و تمام نسخی که دریافت نموده اند را ارائه نمایند و درخواست اصلاح گواهی انحصار وراثت نموده و سریعاً توسط شورای حل اختلاف بدون هیچ اتلاف وقتی اصلاحیه ظرف یک یا دو روز به وراث تحویل داده می شود.
۳- دقت نمایید در صورت ارائه یکی از نسخ به هریک از ارگان های دولتی ورثه دیگر نمی توانند درخواست سریع اصلاح گواهی انحصار وراثت را از شورا بخواهند بلکه باید مجدداً روال عادی و درخواست و ثبت اصلاحیه و هزینه دادرسی مجدد را طی نمایند.
۴- بعد از اصلاح گواهی روند طولانی دیگری در انتظار وراث است، ضمن مراجعه به مراجعی که گواهی انحصاروراثت اصلاح نشده را ارائه داده اند باید اعلام نمایند که گواهی حصر وراثت صحیح این نسخه جدید است، درغیرِ این صورت عواقب قانونی آن گریبانگیر وراث و ارائه دهنده گواهی می شود.
به همین جهت به شما عزیزان توصیه می نماییم که در اخذ اصلاحیه گواهی انحصار وراثت از تجارب گروه وکلای عدل جو بهره برده و بدون هیچگونه هزینه دادرسی مجدد و اتلاف وقت کار را به ما سپرده و نگران مشکلات احتمالی آن نباشید.
وظایف وکیل انحصار وراثت چیست؟
یک وکیل خوب برای انحصار وراثت علاوه بر مشاوره حقوقی ، به موکل خود کمک می‌کند تا با در دست داشتن ادله کافی و مدارک لازم به طور صحیح برای انحصار ورثه اقدام کند. این امر بسیار مسأله مهم و حیاتی است.
وکیلی که با موضوع ارث و با قانون امور حسبی آشنایی کامل داشته باشد و نسبت به رویه قضایی دادگاه هم اطلاعات کافی داشته باشد می‌تواند به خوبی به احقاق حقوق موکلش کمک کند. پس از فوت یک فرد معمولا نزدیکان او مشکلات روحی و اجتماعی بسیاری دارند مسأله انحصار ورثه و پیگیری‌های قضایی می‌تواند فشار روحی بیشتری به افراد وارد کند. علاوه بر این ممکن است با عدم همکاری ورثه مشکلاتی در روند صدور گواهی هم ایجاد شود. با در نظر گرفتن تمام این موارد برای کاهش آسیب‌های روحی و کوتاه شدن روند رسیدگی ضروری است که از یک وکیل ارث خبره و با تجربه در حیطه وراثت کمک بگیریم.
برای انتخاب یک وکیل ارث خوب و باتجربه ، قبل از هر اقدامی لازم است سابقه وکیل انحصار وراثت و قیمت مشاوره و قبول کردن وکالت ارث، موفقیت در پرونده‌های متعدد و منصف بودن وکیل بررسی شود.
گروه وکلای عدلجو برای شما چه می‌‌کنند؟
گروه وکلای عدل جو مرجع تخصصی انحصار وراثت، تقسیم تَرَکه، مالیات بر ارث، دعاوی ثبتی و ملکی و طلاق توافقی می باشد.
جمعی از وکلای مجرب پایه یک دادگستری خانم و آقا با تخصص و تجربه در زمینه پرونده های مرتبط با ارث، دعاوی ثبتی و ملکی و طلاق توافقی گرد هم آمده اند و آماده ی ارائه خدمات تخصصی اعم از مشاوره حقوقی و قبول وکالت در کلیه امور ارث و دعاوی ثبتی و ملکی و طلاق توافقی در تهران و شهرهای اطراف و هموطنان خارج از کشور می باشند.
