اویل پمپ ها به ۳ دسته دنده ای، روتوری و سوزنی تقسیم بندی می شوند که در ادامه به توضیح هر یک از این موارد می پردازیم:
در نوع دنده ای اویل پمپ دو چرخ دنده وجود دارد که روی دو محور موازی قرار گرفته اند. یکی از این چرخ دنده ها محرک است و این نیرو را از میل لنگ می گیرد. چرخ دنده دیگر هرزگرد بوده و با چرخش چرخ دنده محرک به حرکت در می آید.با حرکت چرخ دنده ها فضایی ایجاد شده و روغن با قرار گرفتن در این فضا و دیواره اویل پمپ به بیرون از آن منتقل می شود.
نوع روتوری اویل پمپ عملکردی بسیار شبیه به نوع دنده ای داشته با این تفاوت که تنها از یک چرخ دنده تشکیل شده است که داخل یک روتور قرار گرفته و دوران می کند. روتور خارجی که محرک است باعث حرکت روتور داخلی می گردد. با حرکت این روتور ها فضایی بین آن ها ایجاد شده و روغن به بیرون پمپاژ می شود. این نوع اویل پمپ بازده بیشتری نسبت به نوع دنده ای از خود نشان می دهد.
عمده استفاده اویل پمپ سوزنی در موتورسیکلت ها بوده که روغن موجود در آن به وسیله پلانچر و فنر پمپاژ می شود.
قطعاتی که در موتور خودرو وجود دارند در فشار کاری بالایی قرار داشته و سرعت بسیار بالایی دارند. هنگامی که پیستون درون سیلندر حرکت می کند، بین این اجزای فلزی اصطکاک بسیار شدیدی اتفاق می افتد که این اصطکاک باعث مستهلک شدن قطعات و از بین رفتن آن ها به مرور زمان می گردد.
برای جلوگیری از این موضوع از اویل پمپ استفاده می کنند که نقش روان کننده را در قطعات داخل موتور بازی می کند. روغنی که در داخل کارتر وجود دارد با فشار توسط یک پمپ به قطعات روغن رسیده و از اصطکاک شدید بین این قطعات جلوگیری می کند. به این پمپ که نقشی کاربردی در وسیله نقلیه بر عهده داشته و نیروی محرکه خود را توسط میل لنگ به دست می آورد، اویل پمپ گفته می شود.
نقشی که این پمپ در خودرو بر عهده دارد دقیقا با نقشی که قلب در بدن انسان بر عهده دارد یکسان بوده و دارای همان اهمیت است.
عملکرد صحیح اویل پمپ در خودرو باعث افزایش طول عمر موتور و قطعات موجود در آن می شود و در صورتی که از نواقص احتمالی این قطعه حیاتی غافل شوید، خسارت بالایی را به وسیله نقلیه شما وارد خواهد کرد.
یاتاقان زدن موتور مهمترین علتی است که می توان به نقص در سیستم روغن کاری خودرو پی برد، به این صورت که در دور های پایین موتور صدایی از موتور شنیده نشده ولی با بالا رفتن دور موتور صدایی شبیه به برخورد کردن دو فلز به گوش می رسد. البته یاتاقان زدن موتور علاوه بر اینکه می تواند به دلیل خرابی اویل پمپ باشد، می تواند علت های دیگری همچون بدون آب بودن موتور، کثیف بودن روغن و رانندگی نامناسب به گونه ای که مدت زمان زیادی دور موتور تا محدوده قرمز برود اشاره کرد.
علت های یاتاقان زدن موتور علاوه بر خرابی پمپ روغن دلایل دیگری هم دارد.
یکی از مهمترین علت های خرابی اویل پمپ، نشت روغن در آن است که در این صورت، اویل پمپ فشار لازم برای پمپاژ روغن را ندارد. در این حالت در دور های پایین موتور چراغ روغن، روشن و در دور های بالا چراغ روغن، خاموش می شود. به صورت کلی در این حالت چراغ قطع و وصل می شود یا به اصطلاح سوسو می کند.
اما اگر چراغ روغن همیشه روشن بود به احتمال زیاد مشکل از فشنگی روغن است. البته علت های دیگری نیز برای روشن شدن چراغ روغن وجود دارد، از جمله کثیف بودن و یا پایین بودن سطح روغن، کثیف بودن فیلتر روغن و کثیف بودن اویل پمپ، لذا در این حالت باید تمامی این احتمالات را در نظر بگیرید.
یکی دیگر از نشانه های احتمال خرابی اویل پمپ که می تونید حدس بزنید زمان تعویض اویل پمپ رسیده، داغ کردن موتور است که البته این امر علل زیادی دارد اما یکی از این علت ها می تواند خرابی این قطعه مهم باشد.
در صورتی که اویل پمپ دارای نقص و ایراد باشد، فشار موجود در مدار روغن کاهش یافته و در موتور هر چه به قطعات بالای موتور می رسیم روغن کمتری در آنجا جریان می باید، همین امر باعث فرسودگی و استهلاک این قطعات می شود. برای جلوگیری از این حالت کافی است با فشار سنج، فشار مدار روغن را اندازه گیری کنید و در صورتی که این میزان از حد مجاز کمتر باشد نشان دهنده وجود عیب و نقص در اویل پمپ است.
از دیگر راه هایی که می توان وجود عیب و نقص در این قطعه را متوجه شد، باز کردن و شستشوی دقیق تمام قطعات موجود در اویل پمپ و سپس خشک کردن آن ها است. در صورتی که بعد از این مراحل در چرخ دنده ها، روتور، بدنه داخلی و خارجی، ترک یا شکستگی مشاهده کردید، باید پمپ روغن خود را تعویض نمایید. در صورت مشاهده هرگونه از این علائم باید نسبت به رفع عیوب و یا تعویض احتمالی اویل پمپ اقدام کرد.
در مورد زمان تعویض روغن موتور و اینکه روغن موتور را هر چند کیلومتر عوض کنیم در مقاله ای مستقل صحبت شده است.
پمپ روغن دارای انواع مختلفی بوده و به همین دلیل باید در ابتدا با نمونه های مختلف اویل پمپ آشنا شوید. به منظور باز کردن پمپ روغن (اویل پمپ)، ابتدا باید خار میرلنگ را جدا کنید و به دلیل شکننده بودن قطعات اویل پمپ مراقب باشید که بر روی زمین نیفتند.
در ادامه شما باید تسمه تایم و کارتر و قاب محافظ اویل پمپ را باز کنید، سپس پیچ های موجود را باز کنید، با انجام این کار می توانید اویل پمپ را به همراه متعلقات آن از جمله زنجیر و چرخ زنجیر از محفظه مربوطه خارج کنید.
در مرحله بعد باید صافی و درپوش را از آن جدا کرده و سوپاپ که از پیستون و فنر تشکیل شده است را بیرون آورید. تمام قطعات موجود در اویل پمپ را به خوبی شستشو داده و خشک نمایید و در صورتی که خراش، ساییدگی و یا ترک در قطعات وجود دارد نسبت به تعویض آن ها اقدام کنید.
در مرحله بعد باید زنجیر و چرخ زنجیر را نیز کنترل کرده و از سالم بودن آن ها اطمینان حاصل کنید.
در پایان نیز فاصله بین سر دنده و بدنه پمپ را محاسبه کرده و در صورتی که از فاصله مجاز کمتر است نسبت به رفع عیب آن اقدام کنید.
مرحله سوم تعویض اویل پمپ: نصب پمپ روغن
