واژه مهندسی از کلمه لاتین قرون‌وسطایی "ingenium "به مفهوم طراحی و ابداع گرفته‌شده است و نیز کلمه مهندسی از کلمه لاتین "ingeniare"برای موتور یا ابتکار به معنای نوآوری مبتکرانه گرفته‌شده است. بنابراین مهندسی فرایند طراحی جهان ساخته‌شده توسط انسان است.
معنی تحت‌اللفظی واژه مهندس یا "engineer" هم در زبان فارسی و هم در ادبیات کشور انگلستان توصیف جامعی نیست، برخلاف ظاهر این کلمه، "مهندس" کسی که هندسه می‌داند نیست! همچنین engineer تنها تکنسین یا کارشناس ماشین‌آلات و موتورها (engines) نیست.
برای آشنایی بیشتر درباره مهندس و مهندسی همراه پورتال جامع مهندسین ایران باشید.
مهندسی یعنی به کار بردن علوم و فنون به‌منظور طراحی و یا توسعه ساختارها، دستگاه‌ها، ماشین‌آلات یا فرآیندهای تولید یا کار کردن با آنها و به کار بردن آنها به‌صورت تنها یا در ترکیب با وسایل دیگر و یا ساختن و به کار انداختن آنها از طریق درک کامل ساختمان آنها و یا به‌منظور پیش‌بینی کردن رفتار آنها تحت شرایط و موقعیت‌های ویژه و معین. ضمن این‌که مهندس باید با تمام جنبه‌های مرتبط با موضوع ازجمله هدف و کاربرد یک ابزار، مسائل مالی و اقتصادی مرتبط با آن، چگونگی حفظ سلامتی و امنیت انسان و طبیعت حین طرحی، توسعه یا به‌کارگیری ابزار و وضعیت حقوقی و مالکیت آن، آشنایی کافی داشته باشد.
برخلاف دانشمند، مهندس آزاد نیست تا موضوع و مشکل موردعلاقه خود را انتخاب کند، وظیفه او این است که به حل مشکلاتی که پیش‌بینی‌شده یا پیش‌بینی‌نشده رخ می‌نماید، بپردازد. او باید به‌صرفه اقتصادی عمل خود یا ادامه کار یک وسیله یا سیستم، بهبود بازدهی آن و پرهیز از پیچیده کردن بی‌مورد سیستم نیز بی اندیشد.
بنابراین به‌طور خلاصه -همان‌طور که در اکثر کتاب‌های مرجع جهان آمده است- می‌توان گفت عبارت انگلیسی "Problem Solving" بهترین توصیف برای عمل مهندسی است. این ممکن است شامل جنبه‌های کیفی، کمی، فیزیکی، اقتصادی و غیره باشد.
ریشه واژه مهندس، واژه فارسی اندازه است. این واژه در فارسی میانه به گونه ای تلفظ می‌شده که پس از وام گرفته شدن این واژه از سوی عربی و صرف آن در یکی از بابهای آن زبان واژه مهندس به معنی اندازه گر از آن ساخته شده است.
امروزه مهندس به کسی اطلاق می‌شود که به یکی از علوم مهندسی آشنا باشد و در میان عامه لزوما کسی که هندسه بداند را مهندس خطاب نمی‌کنند.
وظایف مهندسی بدین گونه اند که یک مهندس می بایست ضمن شناخت مسئله یا موضوع کاری، علوم و فنون لازم، محدودیت های مربوطه را تشخیص دهد تا بتواند به دستاوردهای لازم برسد. محدودیت ها شامل منابع در دسترس، محدودیت‌های جسمانی یا فنی، آمادگی برای پیرایش‌ها یا افزایش‌های آینده و دیگر عامل ها مانند نیازهای هزینه ای، ساخت پذیر بودن، اقتصادی و کاربردی بودن می باشد.
با درک این محدودیت ها، مهندس، شناسه ها و مشخصات حدودی که یک شیء یا سامانه می تواند در چارچوب آن ساخته یا بهبود داده شود را مشخص کرده و ارائه نماید. از اینرو ملاحظات بسیاری بر روی کار مهندسی تأثیر دارند؛ که از آن دسته ملاحظات دقت بالا توانای تحلیل کنش‌ها و واکنش‌ها می باشد.
یک مهندسی موفق در بالا رفتن سطح زندگی بشر تاثیر بسزای می گذارد، بنابراین یک مهندس علاوه بر دانستن قوانین فیزیکی و شیمیایی جهان هستی باید از قوه تخیل بالایی بر خوردار باشد که موجب گسترش دانش بشر می شود.
مهندسین با در نظر گرفتن قوانین و استفاده بجا از آنها و ترکیب موثر برخی از آنها قادر خواهد بود نیازهای اجزای نسل بشر را با کیفیت مناسب و در کمترین زمان و با بالاترین بازده بر طرف سازد.
مهندس با درک بهتری که از قوانین هستی دارد علاوه بر طراحی تولید و راه‌اندازی در زمینه نیازهای حال و آینده بشر باید از قدرت تحلیل خود در رسیدن به بهترین بازده تلاش کرده و بهره‌وری را افزایش دهد.
مهندس کسی است که ضمن شناخت دقیق روابط حاکم بر موضوع بتواند مساله را به شکل فرمول درآورد.
مهندسی یک اصل گسترده است که اغلب به رشته‌های فرعی مختلفی شکسته می‌شود. این اصول درمورد بخشهای متفاوت کار مهندسی است، اگرچه در ابتدا در یک رشته خاص آموزش می‌بیند، اما مهندس از طریق حرفه مهندسی در چندین بخش کار می‌کند.
مهندسی عمران (Civil Engineering) طراحی و ساخت کارهای اختصاصی و عمومی مثل زیرساخت‌ها (هواپیماها، جاده‌ها، راه آهن، منبع آب و تصفیه) پل‌ها، سدها و ساختمان‌ها و بناهای گوناگون.
مهندسی ساختمان، مهندسی ساخت، مهندسی محیط زیست، مهندسی زمین‌لرزه، مهندسی ژئوتکنیک، مهندسی هیدرولیک، مهندسی معدن، مهندسی سازه، مهندسی ترابری
مهندسی مکانیک (Mechanical Engineering) طراحی سیستم‌های فیزیکی و مکانیکی مثل سیستم‌های قدرت و انرژی، محصولات فضا پیما، سیستم‌های اسلحه، محصولات حمل و نقل، کمپرسورها، قطارهای نیرو، زنجیره‌های حرکتی، تکنولوژی‌ها وتجهیزات جداسازی ارتعاشی این شاخه هایشان با یکدیگر متفاوتند اما مهندسی دریایی و معدن کاری شاخه‌های مهم آن هستند. رشته‌های معدن اغلب شامل شاخه‌های مهمی مثل مهندسی ساخت، مهندسی صوتی، مهندسی خوردگی، ابزارسازی و کنترل، هوا فضا، اتومبیل، کامپیوتر، الکترونیک، پتروشیمی، سیستم‌ها، صوتی، نرم‌افزار، معماری، کشاورزی، سیستم‌های زیستی، بیوپزشکی، زمین‌شناسی، پارچه، صنعت مواد هسته‌ای است.
این شاخه‌ها و شاخه‌های دیگر مهندسی در ۳۶ مؤسسه شکل دهنده عضویت مجمع مهندسی انگلیس نشان داده شده‌اند. اغلب متخصصین جدید رشته‌های قدیمی را با هم ترکیب کرده و شاخه‌های جدیدی را تشکیل می‌دهند. برای مثال مهندسی و مدیریت سیستم‌های زمین شامل محدوده گسترده‌ای از عناوینی مثل انسان‌شناسی، مهندسی علم محیطی، اخلاقیات و فلسفه می‌شود. یک بخش جدید از این کاربرد درمورد زیر مجموعه‌ای از شاخه‌های موجود است و اغلب ناحیه‌ای خاکستری را تشکیل داده و برای هشدار طبقه‌بندی به صورت یک شاخه جدید کافی است. اما برای هر زمینه یک اشتراک وجود دارد.
مهندسی برق (Electrical Engineering) طراحی و بررسی سیستم های الکتریسیته و الکترونیک مثل مدارهای الکتریسیته، ژنراتورها و موتورها. وسایل الکترومغناطیس، الکترومکانیکی، وسایل الکترونیکی، مدارهای الکتریسیته، فیبرهای کنترل، وسایل چشمی الکتریسیته، سیستم های کامپیوتری، ارتباطات از راه دور، ابزار سازی، کنترل و الکترونیک.
مهندسی کامپیوتر، مهندسی شبکه، مهندسی سخت افزار، مهندسی برق، مهندسی الکترونیک، مهندسی قدرت، مهندسی مخابرات، مهندسی کنترل الکترومکانیک، مهندسی میکروویو، مهندسی فرکانس رادیویی
مهندسی صنایع (Industrial Engineering) از شاخه‌های مهندسی است، که می‌کوشد با تلفیق دانش مهندسی، مدیریت، طراحی و اقتصاد کارایی سامانه‌های تولیدی، فرایندها و سازمانها را بهبود دهد. مهندسی صنایع به‌طور کلی اثربخشی، کارایی، تطبیق پذیری، پاسخ گویی، کیفیت و بهبود مستمر کالاها، خدمات و سودآوری را مدنظر قرار می‌دهد. پیشینه کاربردی مهندسی صنایع به نخستین سال‌های انقلاب صنعتی باز می‌گردد، ولی از نظر آکادمیک و علمی، مهندسی صنایع نخستین بار توسط فردریک تیلور به کار برده شد.
مهندسی عمران (Chemical Engineering) کاربرد، شیمی، زیست‌شناسی و اصول مهندسی برای انجام فرایندهای شیمیایی در مقیاس تجاری مثل اصلاح پتروشیمی، زیرساخت، مخمر و تولید بیو ملکولی است.
مهندسی شیمی، مهندسی زیست‌شیمیایی، مهندسی زیستی، مهندسی مولکولی، مهندسی نفت، مهندسی فرایند، مهندسی واکنش‌های شیمیایی، ترمودینامیک شیمیایی، پدیده‌های انتقال
مهندسی مکاترونیک: (Mechatronics Engineering) تلفیق ۳ رشته مهندسی مکانیک، مهندسی الکترونیک و مهندسی کامپیوتر است. این رشته کوشش دارد تا نگاهی یکپارچه به سامانه‌های ساخته شده از بخشهای مکانیکی، الکترونیکی، کنترلی و نرم‌افزاری داشته باشد. واژه مکاترونیک توجه شما را به دانش مکانیک و الکترونیک جلب می‌کند. هدف مکاترونیک ایجاد و به کارگیری ارتباط درونی میان رشته‌های مهندسی مرتبط با اتوماسیون است، تا یک نمایه از کنترل پیشرفته را در سامانه‌های ترکیبی به کار گیرد. مهندسی مکاترونیک یک مجموعه بین‌رشته‌ای تلفیقی از پوشش اهداف مشترک رشته‌های مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی کنترل، مهندسی کامپیوتر، مهندسی مولکولی (از نانوشیمی و بیولوژی) را پدید می آورد. با کمک دانش مکاترونیک می توان به سامانه‌های ساده‌تر، ارزان‌تر، راحت‌تر و انعطاف‌پذیرتر دست یافت. از نگاهی دیگر، مهندسان مکاترونیک با دید یکپارچه ای که از دانشهای مهندسی (الکترونیک، مکانیک، کامپیوتر) دارند، می‌توانند بر اجرای طرح‌های مهندسی نظارت داشته و برای آنها برنامه‌ریزی نمایند.
این شاخه تلفیقی از کاربرد سایر علوم مهندسی در مدیریت، برنامه‌ریزی، نوآوری، طراحی، ساخت در رشته‌های علوم کشاورزی می‌باشد، مانند کاربرد مکانیک بیو سامانه در ماشین آلات کشاورزی، کاربرد مهندسی عمران و معماری در طراحی و ساخت مجتمع‌های پرورش دام و طیور و همچنین طراحی زمین‌های کشاورزی و ساخت گلخانه‌ها و همچنین آبیاری و زهکشی در مزارع و زمین‌های کشاورزی می‌باشد که در واقع درس‌های این رشته‌های مهندسی به همراه دروس علوم طبیعی همانند: گیاه‌شناسی و زراعت و میکروبیولوژی دروس علوم پایه همانند: ریاضی، فیزیک، شیمی، بیوشیمی.
گرایش‌های مختلف مهندسی کشاورزی نظیر: مهندسی صنایع غذایی، علوم دامی مهندسی کشاورزی تولید وژنتیک گیاهی، مهندسی کشاورزی علوم باغبانی، مهندسی کشاورزی- گیاه پزشکی مهندسی تولیدات دامی را به وجود آورده‌اند.
مهندسی میان رشته ای (Interdisciplinary engineering) مهندسی صدا، مهندسی پزشکی، مهندسی سرامیک، ریاضیات مهندسی، مکانیک کاربردی، فیزیک مهندسی، مهندسی ماشین‌های صنایع غذایی، مهندسی صنایع، علم مواد مهندسی مکاترونیک، متالورژی، مهندسی نظامی، فناوری نانو، مهندسی هسته‌ای، مهندسی اپتیک و لیزر، فوتونیک، رباتیک، مهندسی بهداشت محیط، مهندسی امنیت، مهندسی نرم‌افزار، مهندسی سامانه‌ها
منبع : www.pjmi.ir
