کاشی یکی از مواد ساختمانی اساسی است که از دهه‌ها پیش در طراحی داخلی و خارجی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده متشکل از ترکیبات معدنی یا سرامیکی به‌وجود می‌آید و به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، نه‌تنها به عنوان پوشش‌دهنده سطوح بلکه به‌عنوان یک عنصر زیبایی‌زا نیز به‌کار می‌رود.یکی از مواردی که همیشه کاشی با آن مقایسه می‌شود سرامیک پرسلانی است و این که کیفیت سرامیک پرسلانی بهتر است یا کاشی. برای جواب به اینگونه سوالات بهتر است ابتدا نگاهی به ویژگی‌های کاشی و نحوه تشکیل آن داشته باشیم.
تشکیل و ویژگی‌های کاشی: کاشی عمدتاً از مواد معدنی مانند خاک رس، کائولن و فلدسپات به‌علاوه آب تشکیل می‌شود. این مواد با فشار و حرارت بالا در کوره‌های خاصی تولید و به شکل‌های مختلف پخته می‌شوند. سپس روی آن‌ها لایه‌های نقش و رنگ متنوعی اعمال می‌شود که در نهایت پس از پخت دوباره، به شکل کاشی‌های آماده تبدیل می‌شوند.
تولید کاشی در ایران
صنعت تولید کاشی در ایران به عنوان یکی از مهمترین و پویاترین صنایع معدنی و ساختمانی کشور، نقش بسزایی در اقتصاد و اشتغال‌زایی ایفا می‌کند. تاریخچه تولید کاشی در ایران به دوران‌های باستانی بازمی‌گردد و امروزه به‌عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان کاشی در جهان شناخته می‌شود.
مراحل تولید کاشی: تولید کاشی یک فرآیند پیچیده و چندمرحله‌ای است که شامل مراحل زیر می‌شود:
استخراج مواد اولیه: مواد اولیه تولید کاشی شامل خاک رس، کائولن، فلدسپات و مواد افزودنی است. این مواد از معادن استخراج می‌شوند و به منظور تهیه مخلوط خمیری کاشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تهیه خمیر کاشی: مواد استخراج‌شده با ترکیب و آماده‌سازی دقیق به خمیر تبدیل می‌شوند. این مرحله شامل تخلیه، خشک کردن، خرد کردن و مخلوط کردن مواد است.
شکل‌دهی و پرس‌کاری: خمیر کاشی به شکل‌دهی می‌پردازد. این مرحله شامل پرس کردن خمیر در قالب‌های مختلف به منظور ایجاد اشکال مختلف کاشی است.
خشک کردن: کاشی‌های شکل‌داده شده در تونل‌های خشک‌کنی قرار گرفته و به‌طور کامل خشک می‌شوند تا به صورت سفت و مقاوم آماده شوند.
چاپ: پس از خشک شدن، کاشی‌ها به طرح‌ها و رنگ‌های مختلف نقش می‌خورند. این مرحله می‌تواند به‌صورت دستی یا با استفاده از چاپگر انجام شود.
پخت: کاشی‌های نقش‌دار در کوره‌های ویژه با دمای بالا و به مدت معینی پخته می‌شوند. این مرحله باعث اتصال دائمی طرح و رنگ به سطح کاشی می‌شود.
تراشکاری: در این مرحله، کاشی‌ها به دقت چیده و اندازه‌ها و شکل‌های مختلف به آن‌ها داده می‌شود. سپس با استفاده از ماشین‌های تراشکاری دقیق، سطح کاشی‌ها تراشده و صیقل داده می‌شود.
سمباده‌کاری و پرداخت: در نهایت، کاشی‌ها سمباده می‌شوند تا سطحی صاف و صیقلی بدست آید. پس از آن، پرداخت و درخشش نهایی به سطح اضافه می‌شود.
تولید کاشی در ایران: ایران با بیش از ۸۰۰۰ سال تجربه در تولید کاشی، از بزرگترین تولیدکنندگان کاشی در جهان به‌شمار می‌آید. شهرهای اصفهان، یزد، کاشان، مشهد و گلپایگان از مراکز مهم تولید کاشی در کشور هستند. صنعت کاشی در ایران علاوه بر تامین نیاز داخلی، بخش عمده‌ای از تولیدات خود را به کشورهای دیگر صادر می‌کند و در ارتقاء صنعت معماری و دکوراسیون داخلی جهانی نقش مهمی ایفا می‌کند.
تولید کاشی در ایران علاوه بر ایجاد اشتغال و افزایش تولیدات، به ترویج هنر و فرهنگ ایرانی نیز کمک می‌کند. طرح‌ها و طیف رنگی از کاشی‌های ایرانی به ویژگی‌ها و عناصر فرهنگی و هنری ایران اشاره دارند و اغلب از الگوها و طرح‌هایی متنوع از هنرهای محلی و معماری اسلامی الهام گرفته‌اند. این تنوع و غنا در طرح‌ها، ایران را به یکی از منابع مهم و منحصر به فرهنگ هنری جهان تبدیل کرده است.
استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در تولید، طراحی و نقش‌برداری کاشی‌ها، به‌علاوه توجه به استفاده از مواد زیست‌محیطی و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید، به صنعت کاشی ایران امکان تجدیدنظر و رشد مطلوب را در دوران‌های مختلف فراهم کرده است. همچنین، تمرکز بر تحقیق و توسعه و تبدیل تجربیات سنتی به فناوری‌های نوین در این صنعت، موجب ارتقاء کیفیت و افزایش رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای جهانی شده است.
از جمله چالش‌های موجود در صنعت تولید کاشی در ایران می‌توان به مصرف آب، پرداختن به مسائل محیط‌زیستی و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید اشاره کرد. بهره‌برداری مسئولان و صاحبان کارخانه‌ها از تکنولوژی‌های مدرن برای کاهش مصرف آب و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید، از جمله راهکارهایی هستند که به رفع این چالش‌ها کمک می‌کنند.
در نهایت، تولید کاشی در ایران به عنوان یکی از عوامل مهم در توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال در کشور دارای اهمیت بسزایی است. تجربه‌های گذشته و توانایی‌های فنی و هنری ایرانیان، این صنعت را قادر به رقابت در بازارهای جهانی کرده و تولیداتی با کیفیت برتر و طرح‌های منحصر به فرد ارائه دهند.
کاشی به واسطه ویژگی‌های منحصر به فرد خود شناخته می‌شود:
مقاومت به آب و رطوبت: کاشی به عنوان یک پوشش غیرنفوذی به رطوبت عمل می‌کند. این ویژگی آن را برای استفاده در مناطقی مانند حمام‌ها، آشپزخانه‌ها و فضاهای مرطوب مناسب می‌سازد.
مقاومت به حرارت و آتش: کاشی به دلیل تحمل در برابر حرارت و آتش، برای پوشش‌دهی در اطراف اجاق‌ها و شومینه‌ها بسیار مناسب است.
زیبایی و تنوع طرح‌ها و رنگ‌ها: کاشی‌ها در انواع طرح‌ها، رنگ‌ها و اندازه‌ها تولید می‌شوند. این تنوع به طراحان و معماران امکان می‌دهد تا با ترکیب مختلف کاشی‌ها، طرح‌های منحصر به فردی ایجاد کنند.
تمیزکاری و بهداشتی: سطح کاشی‌ها به دلیل صافیت و غیرنفوذی بودن به آلودگی‌ها و میکروب‌ها مقاوم است و تمیزکاری آن‌ها نیز بسیار آسان است.
مقاومت به سایش: کاشی‌ها به دلیل سطح صاف و مقاوم، در برابر سایش و خراش به خوبی مقاومت می‌کنند.
کاربردهای کاشی: کاشی به عنوان یک ماده چندکاره در انواع مکان‌ها و فضاها به‌کار می‌رود:
حمام و سرایداری: کاشی به‌طور معمول در دیوارها و کف‌های حمام و سرایداری به‌کار می‌رود که علاوه بر زیبایی، به مقاومت در برابر رطوبت نیز کمک می‌کند.
آشپزخانه: پوشش دیوارها و کف آشپزخانه با کاشی به راحتی امکان تمیزکاری و بهداشتی را فراهم می‌کند.
فضاهای تجاری و صنعتی: در رستوران‌ها، هتل‌ها، فروشگاه‌ها، کارخانه‌ها و فضاهای صنعتی نیز کاشی به‌عنوان یک ماده مقاوم و کارآمد به‌کار می‌رود.
داخل ورودی و فضاهای عمومی: استفاده از کاشی در ورودی‌ها، پله‌ها و فضاهای عمومی ساختمان‌ها به‌طور معمول باعث افزایش جلب نظر و تزیین محیط می‌شود.
پروژه‌های هنری و طراحی داخلی: طراحان داخلی به طورمتفاوتی از کاشی‌ها در طراحی‌های خلاقانه خود بهره می‌برند تا با تنوع طرح‌ها و رنگ‌ها، فضایی منحصر به فرد و دلچسب ایجاد کنند.
محل‌های تاریخی و باستانی: کاشی‌ها به عنوان یک پوشش زیبا و با ماندگاری طولانی در آثار معماری تاریخی مانند کاخ‌ها، مساجد و معابد نیز به‌کار می‌رود.
پروژه‌های هنری و نمایش‌های موزه‌ای: در پروژه‌های هنری و نمایشگاه‌ها، کاشی‌ها به‌عنوان یک راهکار تزئینی بهره‌برداری می‌شوند. ترکیب‌های مختلف کاشی‌ها می‌توانند به ایجاد آثار هنری جذاب کمک کنند.
فضاهای آبی: استفاده از کاشی در استخرها، جکوزی‌ها و حوضچه‌های آب به‌عنوان پوشش و زیبایی‌بخشی به فضاهای آبی خدمت می‌کند.
فضاهای خارجی و فضای باز: کاشی‌ها به عنوان پوشش دیوارها، کف‌ها و سطوح خارجی نیز استفاده می‌شوند تا به زیبایی و مقاومت سطوح فضای باز کمک کنند.
با وجود تنوع کاربردها و ویژگی‌های بی‌نظیر کاشی‌ها، این ماده در دنیای معماری، طراحی داخلی و صنعت ساختمانی جایگاه ویژه‌ای دارد. از زیبایی و دوام تا مقاومت در برابر عوامل مختلف، کاشی‌ها به عنوان یک ابزار مهم در ایجاد فضاهای زیبا، کارآمد و ماندگاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین منظور لازم است تا قبل ازخرید کاشی و سرامیک به نکاتی قبل از خرید آن توجه نموده و سپس نسبت به خرید اقدام نمائیم.
البته کاشی‌ها موارد استفاده دیگری نیز دارند که به برخی دیگر در زیر اشاره می‌شود:
کاشی‌های هنری و تزئینی: در پروژه‌های هنری و تزئینی، کاشی‌ها به عنوان عناصر تزیینی مورد استفاده قرار می‌گیرند. طراحی‌های مختلفی از کاشی‌ها می‌توانند به تزئین دیوارها، کف‌ها، کابینت‌ها و سایر اجزای فضا کمک کنند.
فضاهای عمومی و شهری: در فضاهای عمومی و شهری، کاشی‌ها به عنوان عناصری زیبا و مقاوم در معماری منظره‌سازی استفاده می‌شوند. از پل‌ها و کوچه‌ها تا تراس‌ها و میدان‌ها، کاشی‌ها به تزئین و تحسین جلب نظر می‌پردازند.
ساختمان‌های عمومی و اداری: در ساختمان‌های عمومی و اداری، کاشی‌ها به عنوان پوشش دیوارها و سطوح بهره می‌برند. این کاشی‌ها باعث جلب نظر و افزایش زیبایی فضا می‌شوند.
ساختمان‌های مذهبی: در مساجد، کلیساها و معابد، کاشی‌ها به عنوان یک عنصر مهم در تزیین دیوارها، منارها و بناهای مذهبی استفاده می‌شوند.
ساختمان‌های تجاری و هتل‌ها: در هتل‌ها، رستوران‌ها، فروشگاه‌ها و ساختمان‌های تجاری، کاشی‌ها به عنوان پوششی زیبا و جذاب به‌کار می‌روند تا جلب نظر مشتریان و بازدیدکنندگان کمک کنند.
در نهایت، کاشی به‌عنوان یک ماده ساختمانی چندگانه با ویژگی‌های زیبایی، مقاومت، دوام و کارآیی در انواع مکان‌ها و پروژه‌ها به‌کار می‌رود. تنوع طرح‌ها، رنگ‌ها و اندازه‌ها امکان ایجاد طرح‌های دلخواه و سازگار با محیط‌های مختلف را فراهم می‌کند و از این رو، کاشی به یکی از ابزارهای مهم در زیباسازی و طراحی داخلی و خارجی محیط‌ها تبدیل شده است.
