اواسط دهه بیست شمسی بود که #آیت_الله_طالقانی به همراه آیت الله سیدرضا زنجانی پس از یک بحران بزرگ قومی و منطقه ای در آذربایجان و کردستان در ایامی که دموکرات ها سقوط کرده بودند برای بررسی رخدادها و تحولات دوران دموکرات ها رهسپار زنجان شد.
آیت الله طالقانی در آن ایام در زمینه‌ی بحران برای پایان دادن به بحران با دولت همکاری داشت.
او که از فعال ترین چهره های روحانی آن دوران بود شب قبل از حرکت ارتش زنجان در جمعشان حاضر شده بود و در آن ایام مصادف با محرم برای سربازان ارتش شاهنشاهی از وظیفه اسلامی در راه رهایی میهن و شهادت ایرادسخن کرده بود و صبح هنگام گسیل شدن سپاهیان در مراسم اعزامشان حضوریافته بود و آن ها را از زیر قرآن عبور داده بود و سر و روی آنها را بوسیده بود و برایشان دعا کرده بود.
.
وقتی پا به منطقه نهاد و روستا به روستا رفت و اخبار گرفت و با واقعیت هایی که عکس آن در جامعه رایج شده بود برخورد کرد و اطلاع یافت که خیلی از گزارش های تاسف باری که از وحشی گری ها و تجاوزات و تاراج ها که به دموکرات ها نسبت می دهند و در بین مردم به نام دموکرات ها رواج یافته کار ارتشی ها بوده چشم بر واقعیت ها فرونبست و بدون هیچ تعصبی همان ارتشی را که از زیر قرآن عبور داده بود و به آنها روحیه بخشیده بود را محکوم کرد. وقتی بهداشت همگانی و آموزش همگانی و مانند اینها را در بین دموکرات ها دید تحت تاثیر قرار گرفت و گرایش های عدالت طلبانه اش بیشتر نمود پیدا کرد و اقدامات ناخوش دموکرات ها باعث نشد اقدامات دیگرشان را نبیند.
.
. "آقاطالقانی در اینجا بدون تعصب رفتار کرده بود"
