گیاهان طی فرآیندی به نام فتوسنتز رشد می یابند. در این فرآیند از نور خورشید و ترکیبات شیمیایی موجود در برگ هایشن به نام کلروفیل استفاده می کنند. با انجام این فرآیند گاز کربن دی اکسید و آب تبدیل به گلوکز واکسیژن می شود. همان طور که مشخص است در این معادله اثری از خاک وجود ندارد. این معادله اثبات می کند که بدون وجود خاک نیز فرآیند فتوسنتز و رشد گیاه قابل انجام است. تنها کافی است ریشه ها در یک محلول مغذی باشند و مواد مورد نیاز را دریافت کنند. این پایه ی اصلی مفهوم هیدروپونیک است.
چرا گیاهان را به صورت هیدروپونیک پرورش دهیم ؟
کشت هیدروپونیک نسبت به روش کشت در بستر خاک مزایای بسیار زیادی دارد. بعضی از کشاورزان به روش هیدروپونیک به این نتیجه رسیده اند که کشت هیدروپونیک در مقایسه کشت خاکی ثمردهی بیشتری دارد. زیرا در روش هیدروپونیک ریشه گیاهان به طور مستقیم در محلول مغذی قرار می گیرد و آن ها مواد مورد نیاز خود را به صورت بسیار راحت تری دریافت می کنند. در نتیجه در این حالت به ریشه کوتاه تری نیز احتیاج دارند. در صورتی که در بستر خاکی رسیدن مواد مورد نیاز گیاه نیازمند ریشه بلند تری است که بسیاری از مواد دریافت شده نیز صرف رشد این ریشه می شود. از طرفی با ریشه کوچک تر شما می توانید در فضای کمتری تعداد بیشتری گیاه پرورش دهید و ثمردهی زمین بالاتر باشد. در نتیجه با این روش گلخانه های کوچک، گلخانه های محیط بسته، باغچه های خانگی و کشت عمودی ممکن شده است. سرعت رشد گیاهان نیز با کشت هیدروپونیک سریع تر است. آفات بسیاری نیز در خاک وجود دارد. پس استفاده نکردن از خاک نیز باعث ایجاد سیستم رشد بهداشتی تری می شود و مشکلات بیماری را نیز کاهش می دهد. از آن جایی که روش هیدروپونیک در مکان های سربسته استفاده می شود، در نتیجه در تمام طول سال نیز می توان با استفاده از این روش به کشت محصول پرداخت. استفاده از اتوماسیون نیز باعث می شود که کنترل محیط کشت به راحتی صورت گیرد.
البته کشت هیدروپونیک معایبی نیز دارد. از جمله معایب این روش می توان به قیمت بالای تجهیزات مورد نیاز مانند کانتینرها، چراغ ها، مواد مغذی و سایر موارد اشاره نمود. در روش خاکی گیاهان بیشتر به خاک اتکا دارند و می توانند خود را با محیط تطبیق دهند و اگر مدتی از آن ها غافل شوید مشکل خاصی پیش نخواهد آمد. اما در روش هیدروپونیک نظارت کامل بر گیاهان لازم است. همواره باید چک شود که آیا نیازهای گیاه برای رشد برآورده می شود یا خیر. مورد بعدی این است که چون گیاهان رشد یافته به روش هیدروپونیک ریشه کوچکی دارند و این ریشه در بستر مایع است، با رشد میوه یا گیاه ممکن است تکان بخورد و ریشه از جای خود خارج شود. پس نیاز به ساختن تکیه گاه های مناسب نیز دارد.
روش کشت هیدروپونیک
روش های مختلفی برای کشت هیدروپونیک وجود دارد. در یک روش معروف شما گیاه را در یک محفظه پلاستیکی قرار می دهید و اجازه می دهید که محلول از ریشه های گیاه عبور کند. (با استفاده از جاذبه و پمپ). این روش به نوار محلول مغذی معروف است. در این حالت محلول مغزی همواره در حال عبور از ریشه هاست و مواد مغذی لازم را به آن ها می رساند. روش دیگر، روش دیگری است که در این زمینه انجام می شود. در این حالت ریشه گیاه در فضایی خلی قرار دارد. این فضا در طی روز چندین بار با استفاده از محلول مغذی پر و خالی می شود به طوری که انگار سطح مایع بالا و پایین می رود. با استفاده از این روش ریشه گیاهان چندین بار در روز تغذیه می شود.
روش دیگری به نام ایروپونیک نیز وجود دارد که در این حالت ریشه ها به صورت معلق قرار می گیرند. اما بستر آب وجود ندارد. در این حالت مغذی به آن ها اسپری می شود تا مواد مورد نیاز برای رشد گیاه فراهم شود. در حالت تئوری شما می توانید هر گیاهی را به صورت هیدروپونیک رشد دهید. اما در عمل مشخص شده است که رشد گیاهانی از جمله گوجه، توت فرنگی، کاهو و گیاهان دارویی عملکرد بهتری داشته اند.
