ابتدا بهتر است عبارت «آربیتراژ» را تعریف کنیم؛ آربیتراژ (به انگلیسی: Arbitrage) در علم اقتصاد به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است. به عبارتی سود آربیتراژی زمانی ایجاد می‌شود که یک کالای مشابه در دو بازار مختلف یا در مواردی خاص در دو قالب متفاوت عرضه مى‌شود در صورتى كه قیمت‌ها یکسان نيستند.
وقتی نرخ برابری دلار در برابر ریال بهم می‌ریزد و دلار روند قوی‌تر شدن را پيش مي‌گيرد، قیمت کالای صادراتی کاهش پیدا می‌کند، اما آیا این کاهش الزاماً باعث افزایش صادرات می‌شود؟ در پاسخ باید گفت که همیشه این روند و این فرمول صادق نیست.
در چند ماه گذشته و با آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین از تاریخ 22 فوریه 2022 ، قیمت نفت ظرف مدت کوتاهی به بالای 100 دلار و سپس تا 135 دلار افزایش یافت. همین افزایش قیمت سوخت و تهدیدهای روزانه روسیه علیه غرب، باعث شد که تورم جهانی از متوسط 3.4% در ماه ژوئن سال 2021 به حدود 8% در ماه ژوئن سال 2022 افزایش پیدا کند.
در كنار نارضایتی ناشى از اين تورم در بسیاری از کشورها، بانک‌های مرکزی برای کنترل تورم مجبور به افزایش نرخ بهره شناور شدند و حتی در آمریکا، برابری دلار در برابر شش ارز معتبر به بالاترین حد خود از ماه می سال 2020 رسید.
بدین ترتیب، اختلاف ارز بوجود آمده بين ريال ايران و دلار محدود نشده، بلکه برابری دلار به عنوان رایج‌ترین ارز در دنیا، در مقابل تمامی ارزهای معتبر جا به جا شده است، بنابراین وقتی یک واردکننده در یک کشور دیگر مانند ترکیه، هند، کنیا و یا ویتنام به دنبال واردات کالا است؛ مجبور می‌شود در این شرایط نابه‌سامان کمی صبر کند تا از روند برابری ارز کشور مقصد در برابر دلار مطمئن شود و سپس اقدام به واردات نماید تا قیمت کالای وارداتى در قیاس با کالای تولید داخل آن کشور و یا کالاهای وارداتى از مقاصد ديگر بالاتر نباشد.
در نتیجه الزاما بالا رفتن دلار در برابر ریال ممکن است شرایط آربیتراژ را ایجاد نکند، زيرا افزایش نرخ دلار یک روند جهانی داشته و منحصر به ایران نمی‌باشد.
اما متاسفانه در ایران:
برخی از سایت‌ها یا اکانت‌های اینستاگرامی با استفاده از روش‌های تخیلی «رویای یک شبه پولدار شدن» و یا «روش‌های موفقیت در یک شب» تلاش می‌کنند تا سرمایه مردم را به خرید و صادرات کالاهایی سوق دهند که حتی خود آن افراد در مورد بازار آن کالاها اطلاعی ندارند.
باید توجه داشت که صادرات یک فرآیند انسانی بسیار جذاب و پیچیده بوده که قطعا کوچکترین اشتباه، باعث از بین رفتن سرمایه و اعتبار خواهد شد.
«فروش برق» به وزارت نیرو را به عنوان يك پروژه جذاب تصور كنيد در حالى كه کمتر از یک هزارم درصد از مردم از پیچیدگی این پروژه مطلع هستند و از سرمایه ساخت نیروگاه‌ها نیز بهره مند می‌باشند، این روند ابتدا بر اساس مطالعه و Feasibility Study و سپس طی مراحل طولانی به سوددهی مى‌رسد؛ صادرات نیز صرفا یک خرید و فروش ساده و یا یک نوسان‌گیری ارزی نیست که در صورت تغییر برابری دلار، به سادگی بتوان از آن سر بلند و موفق بیرون آمد.
