در دنیای امروز، فلزات نقش مهمی در ساختوساز، صنعت و زندگی روزمره ما دارند. یکی از پرکاربردترین انواع ورقهای فولادی، ورق گالوانیزه است؛ ورقی که با روکش فلز روی (Zinc) پوشانده شده تا در برابر زنگزدگی مقاوم شود. شاید به همین دلیل است که در بازار به آن «ورق ضد زنگ» هم میگویند.
در این مطلب، با تعریف، روش تولید، کاربردها و نکات مهم خرید ورق گالوانیزه آشنا میشویم.
ورق گالوانیزه نوعی ورق فولادی است که سطح آن با یک لایه فلز روی پوشانده میشود. این پوشش باعث میشود فلز پایه (فولاد) در برابر رطوبت و مواد خورنده محافظت شود و عمر طولانیتری داشته باشد.
این فرآیند که گالوانیزه کردن نام دارد، معمولاً به دو روش انجام میشود:
گالوانیزه گرم (Hot-dip Galvanizing): فرو بردن ورق فولادی در وان مذاب روی
گالوانیزه سرد (Electro-galvanizing): پوششدهی با استفاده از جریان برق و محلولهای روی
مقاومت بالا در برابر زنگزدگی
طول عمر زیاد حتی در شرایط مرطوب
نیاز به نگهداری کمتر نسبت به ورق معمولی
قیمت اقتصادی در مقایسه با فولاد ضد زنگ (استنلس استیل)
قابلیت شکلدهی و جوشکاری آسان
ورق گالوانیزه تقریباً در همه صنایع دیده میشود، از ساختمانسازی گرفته تا خودروسازی:
ساختمان: سقف شیروانی، ساندویچ پانل، لولههای آب و کانال تهویه
خودروسازی: بدنه خودرو، قطعات شاسی، کف خودرو
لوازم خانگی: بدنه یخچال، ماشین لباسشویی، کولر آبی
کشاورزی: گلخانهها، سیلوها و مخازن ذخیره
صنایع دریایی: اسکلهها و تجهیزات ساحلی
ضخامت ورق: معمولاً بین ۰.۲۵ تا ۲ میلیمتر است؛ متناسب با کاربرد انتخاب شود.
کیفیت پوشش روی: ضخامت پوشش با واحد گرم بر متر مربع (g/m²) سنجیده میشود؛ هرچه بیشتر باشد، مقاومت در برابر خوردگی بالاتر است.
ابعاد ورق: بهصورت رول (کویل) یا شیت (برش خورده) موجود است.
روش گالوانیزه: برای محیطهای مرطوب یا خورنده، گالوانیزه گرم گزینه بهتری است.
برند و کارخانه: برندهایی مانند فولاد مبارکه، هفت الماس و شهرکرد در ایران شناختهشدهاند.
اصلیترین مسالهای که باعث ایجاد تفاوت در این مقاطع فلزی و قیمت ورق گالوانیزه در برندهای مختلف میشود، روش تولید و ساخت است. روش ساخت علاوه بر قیمت، در شکل نهایی محصول نیز تاثیر میگذارد. روشهایی که برای تولید این محصول استفاده میکنند عبارتند از:
غوطهوری در استخر روی: در این روش ورق فولادی را در استخری از جنس روی با دمای 400 الی 500 درجه سانتیگراد قرار میدهند. از آنجایی که دمای روی در این روش بالا است به آن نورد گرم گفته میشود. دمای بالا باعث ایجاد واکنش بین روی و فلز شده و روی به فلز نفوذ میکند. به همین دلیل مقاومت این روش در برابر خوردگی بیشتر است.
الکترولیت: روش بعدی برای تولید ورق گالوانیزه، الکترولیت است. در این روش فلز و روی را در محلولی قرار میدهند که نقش کاتد و آند را ایفا کرده و باعث ایجاد پوششی از روی بر روی فلز میشود. در الکترولیت امکان کنترل ضخامت روی وجود دارد. حتی میتوان برای هر دو طرف فلز پوشش متفاوتی را انجام داد. از آنجایی که این روش در دمای محیط انجام میگیرد به آن نورد سرد میگویند.
اسپری کردن فلز روی: روش دیگر گالوانیزاسیون که احتمالا در هنگام سفارش ورق گالوانیزه با آن مواجه شوید، اسپری کردن روی بر روی فلز است. محلولی که برای اینکار استفاده میکنند به دو صورت پایه اسیدی و پایه آبی است و امکان کنترل ضخامت تا حدودی وجود دارد. این روش هم چون در دمای محیط انجام میگیرد به آن نورد سرد میگویند.
دستهبندی دیگری که برای ورق گالوانیزه وجود دارد، بر اساس شکل ظاهری است. همه ورقهای گالوانیزه به صورت براق و با سطح صیقلی به فروش میرسند؛ اما میزان براق بودن آنها متفاوت از یکدیگر است. به همین دلیل در هنگام سفارش ورق گالوانیزه باید این مساله را در نظر بگیرید. ورقهایی که با روش غوطهوری در روی تولید میشوند، سطح ماتتری نسبت به ورقهای گالوانیزه سرد دارند. علاوه بر داشتن سطح مات، نوع گالوانیزاسیون باعث به وجود آمدن شکلهای ریزی بر روی سطح ورق میشود. این گلها گاهی مواقع درشت هستند که به آنها ورق گل درشت میگویند. اما گاهی مواقع نیز این گلها شکل ریزتری دارند که با نام ورق گالوانیزه گل ریز شناخته میشوند. بنابراین قیمت ورق گالوانیزه صاف با ورقهای گالوانیزه که سطح صافتری ندارند متفاوت است.
برای تولید این مقطع فلزی از استانداردهای مختلفی استفاده میکنند. هر یک از استانداردها پارامترهای خاصی را برای ابعاد، مواد اولیه، نوع گالوانیزه کردن و طول در نظر میگیرند. در میان این استانداردها، رایجترین استاندارد، ASTM است. آهن یک، برترین سایت ارائه دهنده ورق گالوانیزه، انواع مختلف این محصول را تامین و در اختیار مشتریان قرار میدهد. جدول قیمت ورق گالوانیزه در این بازرگانی همواره آپدیت میشود تا مشتریان دغدغهای از این بابت نداشته باشند.
اگر به دنبال ورقی هستید که هم مقاوم باشد، هم مقرونبهصرفه، و هم نیاز به نگهداری کمی داشته باشد، ورق گالوانیزه گزینهای هوشمندانه است. از سقف خانهها گرفته تا بدنه خودرو و حتی گلخانهها، این ورق همهجا حضور دارد و از فلزات در برابر دشمن شماره یکشان یعنی زنگزدگی محافظت میکند.
