ابو شهید آیت الله سید جواد طالقانی از علمای فاضل و اندیشمند حوزه علمیه قم فرزند دیار علما اهل روستای اورازان ،پس ازسال ها تحصیل و تدریس خالصانه و پرورش و تربیت صدها شاگرد فاضل وعمری سرشاراز زهد،اخلاص،معنویت وخداباوری ، ظهرعاشورا هنگام عزای جدش حضرت سیدالشهداعلیه السلام به دیارباقی شتافت.
شخصیت کم نظیری که با وجود همه داشته های علمی خود هیچ گاه دنبال شهرت نبود و بسیاری از شخصیتهای علمی ،سیاسی و اجرایی از شاگردان او بوده اند.عشق به اهل بیت علیهم السلام از او شاگردی تراز مکتب حضرت امام جعفر صادق علیه السلام ساخته بود،اشک هایش در مصائب اهل بیت ، حضور روزانه و بدون وقفه اش در حرم کریمه اهل بیت علیها سلام وشهادت فرزند دلبندش در راه آرمانهای انقلاب ،سرمایه بزرگ معنوی آن عالم فرزانه بود.
برای شناخت بیشتر این معلم و استاد بزرگ حوزه که در زمان حیات خود، هیچ گاه راضی به نشر و اطلاع رسانی از زوایای علمی و اخلاقی خود نشد، تنی چند از علما و مسئولین حوزه علمیه قم نظرات خود پیرامون ابعاد علمی و معنوی آیت الله سید جواد طالقانی را این گونه بیان کرده اند.
آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با بیان این که حوزه های علمیه از دیرباز مملو از اساتید متخلق، مبرز و دلسوز نسبت به طلاب و مردم بوده است، اظهار داشت: بی شک آیت الله طالقانی یکی از همین اساتید است که همواره به ویژگی های حسنه ای چون اخلاق اسلامی، سخت کوشی و مسئولیت شناسی ، دلسوزی و خیرخواهی برای عموم شاگردان آراسته بوده است.
با توجه به شناختی که بنده در طول سال های متمادی از ایشان دارم، جزو اساتیدی بودند که همواره نسبت به درس و بحث طلاب و شاگردان اهتمام ویژه ای داشته و حلقه درسی ایشان از دیرباز جزو حلقات درسی ممتاز و مفید حوزه بود.
آیت الله حسینی بوشهری با اشاره به ساده زیستی آیت الله طالقانی گفت: این عالم ربانی با عزت نفس زندگی کرد و تمام همت ایشان مباحث علمی بود.حقیقتاً روح دنیا گریزی در ایشان موج می زد و از این حیث یک الگو برای طلاب به شمار می رود تا با دوری از زخارف دنیوی و تکیه بر ساده زیستی که برگرفته از فرهنگ و سبک زندگی اهل بیت(ع) است ان شاءالله در انجام وظیفه دینی و الهی خود موفق باشند.
آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه کشور نیز که زمانی شاگرد آیت الله طالقانی بوده به بیان ویژگی های اخلاقی و سیره علمی و عملی این عالم پارسا پرداخت.وی می گوید؛ توفیق داشتم در اوان جوانی در سال های ۵۲ – ۵۳ در مدرسه آیت الله العظمی گلپایگانی(ره) باب اول مغنی را شاگرد ایشان شوم.استاد بی بدیل و علی الاطلاق ادبیات مخصوصاً کتاب مغنی بود، شیرینی آن دوران و خاطرات درس ایشان هرگز از ذهن ها فراموش نمی شود.
یک حدیث و سه سوال شیوه درسی استاد
کلاس درس آیت الله طالقانی هر روز با یک حدیث و سه سوال آغاز می شد و گاهی سوالات به صورت حضوری در کلاس مطرح می گردید، ارائه جذاب مطالب، اخلاق نیکو و شایسته، روی گشاده، دقت کافی، تسلط بر مباحث، ارتباط پدرانه و بسیار خوب با طلاب و مطالعه دقیق از الگوهای ممتاز و ذی قیمت حوزه است که طلاب جوان باید نسبت به آن توجه ویژه ای داشته باشند.
برپایی بیش از۳۰ سال کرسی درس و بحث و تدریس بیش از ۳۰ دوره درس مغنی و تربیت هزاران طلبه همچنین تقدیم دو فرزند شهید و جانباز در راه اسلام، آیت الله طالقانی را به «مجمع الفضائل» مبّدل ساخته است و این گونه علما و بزرگان استوانه های علمی و معنوی حوزه علمیه امام صادق علیه السلام بوده و هستند.
آیت الله حسنعلی خزائلی ازاساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم و از شاگران آن عالم پارسا نیزبا اشاره به آشنایی چهل ساله خود ازاین عالم فرهیخته می گوید؛استاد سید جواد طالقانی از شاگردان ، حضرات آیات امام خمینی سید محمدرضاگلپایگانی شیخ محمد علی اراکی سلطانی ،علی اکبر مشگینی و پدرشهید بود و فرزند طلبه ایشان شهید عبدالله میراحمدی طالقانی درسن ۱۹سالگی درجبهه های جنگ تحمیلی بشهادت رسید.
*ازشاگردان برجسته ایت الله العظمی مرعشی نجفی
مرحوم آیت الله طالقانی ازشاگردان برجسته ایت الله العظمی سیدشهاب الدین مرعشی نجفی ره بود، بخاطراینکه استاد مرعشی از ناحیه چشم کسالتی برایشان عارض شده بود،استاد طالقانی در مسجدبالاسرحرم حضرت معصومه علیها سلام روایات درس راقرائت می کردند.
استاد طالقانی فقیهی صاحب نظر ،استاد معروف حوزه علمیه قم درادبیات عر ب و سطوح عالی حوزه علمیه قم وحتی خارج فقه اما گمنام بود و بدورازشهرت ،حیات وزندگی علمی خود راسپری کرد.شهرت گریزی ایشان به گونه ای بود که در بین سالهای ۱۳۶۰تا۱۳۷۰که برای اطلاع رسانی درسها معمول بود اطلاعیه وپوسترمی زدند، اما آقای طالقانی ازاین کارخودداری کردند وبه اینجانب می فرمودند؛اطلاعیه وپوسترنزنید.
متواضع ومتخلق به اخلاق اسلامی، خوش برخورد و بدور از تکبرکه؛ این صفات شایسته باعث گرایش شاگردان بسوی ایشان بود،درکنار درس وبحت به اقامه جماعت وارشاد مردم درقم و طالقان اشتغال داشت ،زهد و دوری ازتجملات زندگی به گونه ای که در این اواخر با سختی امرار معاش میکرد.
آیت الله ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز با اشاره به این که آشنایی شان با این استاد پیشکسوت حوزه به دوران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بر می گردد ابراز داشت: بنده حدود سال های ۱۳۵۴ و ۱۳۵۵ خدمت ایشان ادبیات عرب «مغنی» را فراگرفتم آنچه یادم هست این بزرگوار به دانشمندان علم نحو و به قول معروف نحوی ها احترام ویژه ای می گذاشتند ، با این که می دانیم سرآمدان علم نحو از قبیل ابن هشام ها عموماً اهل سنت می باشند.
*متواضع در برابر اندیشمندان
یادم هست جایی بنده تعریضی به یکی از آن ها داشتم استاد ما فوراً تذکر دادند بنابراین غیر از جهات علمی که از ایشان آموختیم، در ادب، اخلاق و بزرگواری نیز الگو و سرآمد بودند.
* الگویی مناسب برای اساتید جوان
آیت الله طالقانی الگوی مناسبی برای تدریس بود و معمولاً تمرکز ایشان تا زمانی که لازم می دانستند بر یک کتاب درسی بود و این شیوه برای اساتیدی که مقید هستند با یک کتاب درسی شروع کنند، الگوی موفقی است مثلاً تمرکز ایشان در تدریس کتاب «مغنی» بود و این گونه نبود که آیت الله طالقانی کتابی را با یک یا دو بار تدریس رها کرده و به سراغ کتاب بالاتر بروند واقعاً هیچ عطشی در این زمینه نداشتند.
*حضور منظم و بدون تاخیر در کلاس
نکته مهم بعدی،نظم ایشان بود در آن ایام که در محضرشان مغنی را گذراندم به یاد ندارم، یک روز غیبت داشته باشند و یا حتی با تاخیر وارد کلاس شوند.
