فرار مظفرالدین شاه به طالقان

دو سال قبل از انقلاب مشروطه ، مرض وبا سرتاسر کشور همه‌گیر شد و کشتار بسیار کرد. یکی از مورخین انگلیسی، بارل (R. M. BURRELL) از قول وزیر مختار انگلیس هاردینگ می‌نویسد که طغیان وبا تنها دلیلی بود که نارضایتی گسترده در ایران بهار و تابستان ۱۳۲۲‌/۱۹۰۴‌ ه. ق (۱۲۸۳ ش) ظاهر نشد و نیز از قول کنسول انگلیس در اصفهان می‌نویسد که اگر کلرا (وبا) در ۱۹۰۵ مجددا برنگردد این گروه‌ها (انجمن‌ها) باز فعال خواهند شد. بارل اضافه می‌کند که اگر نظر هاردینگ صحیح باشد اپیدمی وبا آغاز انقلاب مشروطه را عقب انداخت.

بارل از قول هاردینگ وزیر مختار انگلیس می‌نویسد که وقتی وبا در تهران بروز کرد، ‌سعی شد تا شاه خبردار نشود، ‌ولی اطبا سفارش کردند که باید از هرگونه سبزیجات و میوه خام احتراز کنند، شاه متوجه شد و اصرار کرد که باید از کاخ نیاوران نقل مکان کند. قرار شد شاه به سوی طالقان حرکت کند، ‌او همراه ۲۰۰۰ نفر راه افتاد، ‌ولی فورا مشخص شد که بین همراهان شاه وبا بروز کرده، ‌شاه وحشت کرده به کاخ برگشت و از اواسط ماه جولای تا اواسط سپتامبر (جمادی‌الاول الی رجب)، در قرنطینه کامل به سر برد. تاج‌السلطنه دختر ناصرالدین شاه نیز در خاطراتش چندین صفحه را به نگرانی خود و خانواده‌اش و فرار از وبا و توصیف شرایط مردم تخصیص داده است که خواندنی است.

باب پژوهش های بیشتر در مورد این پژوهش باز می باشد لذا از همه علاقه مندان جهت تکمیل این موضوع دعوت بعمل می آید.

منابع : کتاب وبای عالمگیر اسناد، مدارک و مکاتبات عبدالحسین میرزا فرمان‌فرما. به کوشش منصوره اتحادیه. نشر تاریخ ایران 1392
روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه

گردآوری : مهدی آهنگری 2 اردیبهشت 99