زعفران به‌عنوان یکی از گران‌بهاترین ادویه‌ها در سراسر جهان شناخته شده و خاستگاه اصلی آن نیز ایران است. با توجه به اینکه حاشیه سوددهی این محصول کشاورزی بسیار بالاست، دور از انتظار نیست که برخی از افراد سودجو به‌دنبال تولید زعفران تقلبی باشند. پس تنها با شناخت روشهای تشخیص زعفران اصل از تقلبی می‌توانیم محصولی اُرگانیک و اصیل را خریداری کنیم. با‌وجود اینکه بیش از ۹۰% زعفران جهان را ایران تولید می‌کند، اما کماکان افرادی هستند که با افزودن رنگ و عطر، تلاش می‌کنند تا از این بازار سود ببرند.
سودجویان برای تولید زعفران تقلبی از محصولات غیرمجاز مانند رنگ‌های مصنوعی استفاده می‌کنند که خود عامل مهمی در تشخیص زعفران تقلبی است. در چنین شرایطی آشنایی با روشهای تشخیص زعفران اصل از تقلبی می‌تواند به خرید محصولی اصیل و حمایت از کشاورزان زحمت‌کش کمک کند. از‌آنجایی‌که کیفیت زعفران در دسته‌های مختلف این محصول متفاوت است، بنابراین ممکن است همه ما با مهم‌ترین روشهای تشخیص زعفران اصیل آشنا نباشیم. لذا برای خریدی آگاهانه و کوتاه کردن دست دلالان و سودجویان، یادگیری روشهای تشخیص زعفران اصل، امری ضروری است.
حداقل ۸۰% از بازار زعفران جهان را زعفران ایرانی تشکیل داده است و تمام دنیا این محصول را با نام ایران می‌شناسند، حالا باید منتظر این باشیم در کشورهای خارجی زعفرانی غیر از زعفران ایرانی نیز به فروش برسد. این مایه تأسف است. اما در این میان بیشترین ضرر را کشاورزان متحمل خواهند شد، چراکه با خروج انحصار زعفران از ایران، میزان تولید ناخالص داخلی کاهش پیدا می‌کند. چین عادت به‌فروش محصولات خود با پایین‌ترین قیمت دارد، آیا کاهش بیش‌ازحد قیمت زعفران برای کشاورزان و اقتصاد ایران به‌صرفه خواهد بود؟
شاید تصور کنید همین که زعفرانی منشا طبیعی داشته باشد، می‌توان آن را ارگانیک نامید. در حالی که این تنها نیمی از ماجراست. زعفران ارگانیک، زعفرانی است که در هیچ یک از مراحل کاشت، داشت، برداشت، جمع‌آوری و بسته‌بندی آن از هیچ‌گونه سم و کود شیمیایی و همچنین ترکیبات اصلاح شده ژنتیکی استفاده نشده باشد. با خرید زعفران ارگانیک، علاوه بر تضمین سلامت خود و خانوادتان می‌توانید گامی در راستای حفظ محیط زیست و کاهش آلاینده‌های محیطی بردارید. این کار از لحاظ اجتماعی نیز تاثیرات مثبتی همچون افزایش اشتغال و استفاده از نهاده‌های غیروارداتی به همراه خواهد داشت.
زمانی‌که اقدام به خرید محصول گران‌بهایی مانند زعفران می‌کنید همواره نمی‌توانید از تمامی روشهای تشخیص زعفران اصل از تقلبی استفاده کنید. اما برخی از این روش‌ها بسیار متداول و راحت بوده و بنابراین می‌‌توانند توسط افراد در هر جایی مورد استفاده قرار گیرند. به‌عنوان مثال شما می‌توانید برای خرید زعفران، یک کاغذ تست همراه خود داشته باشید و در زمان خرید این محصول، رشته‌های زعفران را به‌وسیله آن ارزیابی کنید. در چنین شرایطی نیاز به تجهیزات و وسایل زیادی نخواهد بود و عملاً به‌راحتی می‌توانید اصل بودن زعفران را نیز تشخیص دهید.
برای تولید زعفران تقلبی معمولاً از رنگ‌های طبیعی یا مصنوعی استفاده می‌کنند. در این شرایط، خامه زرد رنگ زعفران را با رنگ‌های ذکر شده مخلوط کرده و در نتیجه اقدام به تولید زعفران تقلبی می‌کنند. بنابراین زمانی‌که چند رشته زعفران تقلبی را در داخل آب بریزید، به سرعت تغییر رنگ داده و آب داخل لیوان را قرمز رنگ خواهد کرد. درصورتی‌که زعفران اصل برای رنگ‌دهی کامل به حداقل ۱۰ الی ۱۵ دقیقه زمان نیاز دارد. بنابراین یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای تشخیص زعفران اصل از تقلبی، بررسی سرعت رنگی‌دهی رشته‌های زعفران است.
زعفران بوی بسیار خوشی دارد اما بر خلاف این عطر گیرا و دلفریب، گیاه زعفران اصل اندکی تلخ مزه است. علت تلخی رشته‌های زعفران اصل نیز به دلیل وجود ترکیباتی به نام پیکروکروسین است. پس به‌دلیل وجود این ترکیبات، زعفران خالص اندکی تلخ بوده و می‌تواند طعمی تند و تیز داشته باشد. اگر زعفرانی که می‌چشید طعمی شیرین داشته باشد، علت آن اضافه کردن عسل برای افزایش وزن رشته‌هاست که معمولاً توسط سودجویان انجام می‌شود. برای تست طعم زعفران، 2 تا 3 رشته از آن را بر روی زبان خود قرار داده و چند ثانیه صبر کنید و سپس طعم آن را بچشید.
زعفران خالص عطری بسیار خاص و متفاوت داشته که ترکیبی از بوی یونجه و عسل است. ممکن است تشخیص عطر زعفران اصل برای کسانی‌که تجربه‌ای از استشمام بوی یونجه و عسل ندارند، روش سختی باشد، اما به‌مرورزمان این بو برای شما آشنا شده و در نهایت بوییدن رشته‌های زعفران به یکی از روشهای تست تبدیل خواهد شد.
مقداری زعفران را در آب جوش بریزید و 5 دقیقه صبر کنید. پس از این مدت، اگر رنگ رشته‌های زعفران همچنان قرمز باشد، زعفران اصل است؛ اما اگر زعفران تقلبی باشد، رشته‌های آن سفید خواهد شد.
در این روش، کاغذ را تا کرده و چند رشته زعفران را در میان آن قرار دهید. کاغذ را با دستان خود فشار داده و سپس رشته‌های زعفران و کاغذ را بررسی کنید. زعفران اصل معمولاً باعث اندکی چرب‌شدن کاغذ شده و میزان بسیار بسیار اندکی رنگ قرمز ایجاد می‌کند. اما زعفران تقلبی کاغذ را مرطوب کرده و آن را قرمز رنگ خواهد کرد.
یکی از مطمئن‌ترین روش‌ها برای تشخیص زعفران اصل از تقلبی، انجام تست‌های آزمایشگاهی است. اما چالش اصلی اینجاست که همه ما به امکانات آزمایشگاهی دسترسی نداریم. بنابراین در چنین شرایطی باید برای خرید زعفران به فروشگاه‌ها و مراکز معتبر مراجعه کرده یا یکی از روشهای فوق را برای تست زعفران انجام دهیم.
بعد از آنکه زعفران چند دقیقه در آب سرد ماند، چند رشته از آن را بردارید و آنها را بین انگشتان‌تان بسابید، زعفران خالص در این حالت تغییر شکل نخواهد داد، اما زعفران تقلبی خرد یا له می‌شود.
قیمت بالای زعفران، طمع سودجویانی را که به تجارت طلای سرخ مشغول هستند، برمی‌انگیزد و آنها را به تولید زعفران تقلبی و کسب سودهای کلان تشویق می‌کند. همانطور که می‌دانید استفاده از زعفران‌های تقلبی، خواص درمانی زعفران را از بین می‌برد. برای آشنایی بیشتر با بسیاری از خواص درمانی زعفران، مقاله “فواید زعفران” را بخوانید و از آن برای درمان استفاده کنید.
قیمت زعفران اصل از تقلبی بسیار بیشتر است بنابراین شاید قیمت معیار خوبی برای تشخیص زعفران اصل از تقلبی نباشد، اما می‌تواند برای خرید زعفران به شما کمک کند.
متأسفانه این روزها سودجویان از روشهای متنوعی برای تولید زعفران تقلبی استفاده می‌کنند. از جمله مواد مصرفی برای تولید زعفران تقلبی، گوشت گاو خشک‌شده، پودر ذرت یا موی نارگیل هستند. این مواد در فرآیندهای مختلف، عطر و طعم مصنوعی زعفران را به‌خود می‌گیرند و گاهی تشخیص را بسیار سخت خواهند کرد. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم علاوه‌بر بکارگیری روش‌هایی که به آنها اشاره شد، همواره زعفران اصل را از فروشگاه اینترنتی خرید آنلاین زعفران (www.atrinsaffron.com) خریداری کنید.
