یکی از میراثهای ماندگار پادشاهان کاخ است. وقتی در مورد کاخ صحبت میکنی، صحبت از بناهایی ارزشمند است که هرکدام روایتگر قصه هایی ناب از دفتر تاریخ است. اینکه در تهران زندگی می کنید یا مسافر پایتخت هستید، فرقی نمی کند؛ توصیه می کنیم حتما برای دیدن کاخ های تهران برنامه ریزی کنید. لذت بازدید از کاخ ها و تماشای یک زندگی سلطنتی، خاطره ای است که تا همیشه در ذهنتان باقی خواهد ماند. در ادامه به معرفی معروفترین تا کمتر شناخته شده ترین کاخ ها و عمارت های تهران می پردازیم
قبل از اینکه به معرفی کاخ ها بپردازیم؛ خوب است بدانید که بسیاری از کاخ های پایتخت متعلق به دوران قاجار است. گرچه با شنیدن نام کاخ یک زندگی سلطنتی به ذهن متبادر می شود اما باید گفت؛ علاوه بر این برخی از کاخ ها کاربری های متفاوتی داشته و متعلق به ادارات و سازمان های وابسته به دولت است.
در تعریف کاخ های پایتخت می توان گفت؛ برخی از آن ها قابل بازدید، برخی متعلق و در اختیار دولت و برخی نیز متروکه و غیر قابل بازدید هستند. اما هر چه هست نمی توان از این بناهای ارزشمند به سادگی گذشت. هر یک از این کاخ ها رازهای مگو و سر به مهر بسیاری دارند پس برای شنیدن قصه هایشان آماده شوید. ضمنا دوربین خود را فراموش نکنید اینجا همه چیز برای ثبت تصاویری ناب مهیاست. در ابتدا به معرفی مهمترین مجموعه کاخ های تهران می پردازیم.
مجموعه کاخ های سعدآباد در باغی وسیع و زیبا و در یکی از بهترین مناطق شمالی تهران واقع شده است. برای رسیدن به این مجموعه باید به خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه) و انتهای خیابان شهید کمال طاهری بروید. بنای اولیه کاخ سعدآباد متعلق به دودمان قاجاریان است. اما این مجموعه علاوه بر قاجار، بسیاری از وقایع تاریخی دوران پهلوی اول و دوم و جمهوری اسلامی را بر خود دیده است.
در دوران پهلوی حدود 18 کاخ به این مجموعه اضافه شد که هر کدام متعلق به یکی از افراد خاندان پهلوی بوده است. تعدادی از این کاخ ها اکنون کاربری موزه دارد و تعدادی نیز در اختیار ریاست جمهوری و مجموعه مدیریتی سعدآباد است. علاوه بر این در این مجموعه امکاناتی از قبیل گلخانه، سالن بولینگ، سینما، آمفی تئاتر، زمین تنیس و استخر، ایستگاه رادیو، کتابخانه، کارگاه های مرمت و… نیز پیش بینی شده است.
در میدان شهید باهنر (نیاوران) یکی دیگر از مهمترین کاخ های تهران را خواهید دید. کاخ نیاوران نیز در باغی وسیع و زیبا قرار دارد که میراثی به جای مانده از دوران قاجار و پهلوی است. کاخ اختصاصی نیاوران در واقع آخرین سکونتگاه محمد رضا پهلوی و خانواده اش در ایران بوده است. قدیمی ترین بنای این مجموعه کوشک احمد شاهی است. کاخ صاحبقرانیه به دستور ناصرالدین شاه و کاخ مرمر نیز در این مجموعه به دستور رضا پهلوی ساخته شده است. با بازدید از کاخ نیاوران و قدم زدن در اتاق ها و سالن ها در واقع یک زندگی سلطنتی از مقابل دیدگانتان خواهد گذشت. لوازم و اشیای به جای مانده از خاندان پهلوی اکنون در موزه هایی متنوع در معرض دید عموم قرار دارد.
کاخ گلستان
در جنوب تهران در خیابان پانزده خرداد و میدان ارگ یکی دیگر از باشکوه ترین کاخ های تهران قرار دارد. کاخ گلستان مجموعه ای دیدنی و به جای مانده از دوران زندیه است اما باید گفت کاخ گلستان در دوران قاجاریه اهمیت ویژه ای پیدا کرد. در این کاخ مراسم تاجگذاری چهار پادشاه از جمله مظفرالدین شاه قاجار، احمد شاه قاجار، رضا و محمد رضا پهلوی انجام شده است. ایوان تخت مرمر، خلوت کریمخانی، تالار سلام، شمس العماره، حوض خانه، تالارهای برلیان و عاج و آیینه نیز از دیگر بخش های این مجموعه به شمار می آیند.
عمارت مسعودیه در محدوده میدان بهارستان تهران قرار دارد. این عمارت بنایی ارزشمند و زیبا به جای مانده از روزگار قاجاریه است.عمارت مسعودیه به دستور ضل السلطان (مسعود میرزا)، فرزند ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده و دارای بخش های متفاوتی است. از بخش های این مجموعه می توان به دیوانخانه، حوضخانه، عمارت های مشیرالملکی، سید جوادی و سردر اشاره کرد. آنچه بیش از هر چیز در بدو ورود به این عمارت توجهتان را جلب خواهد کرد تزیینات زیبا، شامل نقاشی ها، گچبری ها و کاشی کاری های زیباست. علاوه بر این در عمارت مسعودیه کافه و عکاسخانه و فروشگاه لوازم تزیینی نیز موجود است.
عمارت باغ فردوس یکی دیگر از کاخ های تهران است که در میان باغی سرسبز زیبا قرار دارد. برای دیدن این مجموعه باید راه خیابان ولیعصر را در پیش بگیرید در نزدیکی میدان تجریش این عمارت را خواهید دید. باغ فردوس نیز بنایی به جای مانده از دوران قاجاریان است. این باغ تاکنون بسیار دست به دست و مرمت شده است و در حال حاضر موزه سینماست. تالارها، اتاق ها، تزیینات داخلی و بیرونی زیبای کاخ نظر هر بیننده ای را به خود جلب خواهد کرد. از امکانات این مجموعه می توان به کتاب فروشی، غرفه صنایع دستی، چندین کافه و سالن سینما اشاره کرد.
کاخ خرم یکی از کاخ های تهران است که به دستور محمد رضا پهلوی برای هدیه به پسرش ساخته شده بود. این کاخ در خیابان شهر آرا (منطقه 2) قرار دارد و در بین اهالی منطقه به کاخ سنگی مشهور است و متاسفانه اکنون متروکه است. یا گاها به عنوان پارکینگ استفاده می شود.
کاخ سلطنت آباد نیز یک کاخ قاجاری است که به دستور ناصرالدین شاه ساخته شده است. این کاخ در خیابان پاسداران و نرسیده به میدان نوبنیاد قرار دارد. متاسفانه کاخ سلطنت آباد در دوران رضا شاه تخریب شد و آنچه از این بنای زیبا باقی مانده اکنون در اختیار ارتش جمهوری اسلامی است و امکان بازدید نیز وجود ندارد.
کاخ شهربانی یک کاخ پهلوی است که در مجموعه تاریخی میدان مشق قرار دارد. ساختمان کاخ سه طبقه است و تلفیقی از هنر معماری ایرانی و اروپایی را به رخ می کشد. این کاخ اکنون در اختیار وزرات امور خارجه است.
کاخ مظفری نیز یکی دیگر از کاخ های تهران؛ به جای مانده از دوران قاجار است. این کاخ اکنون در محوطه بیمارستان مسیح دانشوری قرار گرفته است. جالب است بدانید که کاخ مظفری سکونتگاه مظفرالدین شاه قاجار در دوران ابتلای او به بیماری سل بوده است.
در انتهای خیابان پیروزی تهران یکی از کاخ های تهران قرار دارد که در دوران قاجار و به دستور مظفرالدین شاه ساخته شده است. این کاخ طرحی نیم دایره دارد و شامل باغ و استخر نیز است. اکنون کاخ فرح آباد یک موزه نظامی است و امکان بازدید همگانی از این موزه وجود ندارد.
در محدوده میدان بهارستان تهران یکی دیگر از کاخ های قاجاری تهران قرار دارد. این کاخ به دستور صدر اعظم ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد و دارای مدرسه، آب انبار، باغ و قنات است. این عمارت اکنون موزه و کتابخانه است.
کاخ عشرت آباد به دستور ناصرالدین شاه پس از بازگشت از فرنگ ساخته شد. این کاخ در میدان سپاه و پادگان عشرت آباد قرار دارد. ساختمانی زیبا و چهار طبقه که شباهت بسیاری به شمس العماره کاخ گلستان دارد. این کاخ اکنون در اختیار نیروی انتظامی است و امکان بازدید نیز وجود ندارد.
از دیگر کاخ های تهران می توان به کاخ سنا (محلی برای نشست های مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی)، کاخ دادگستری و قصر قاجار (باغ موزه قصر) اشاره کرد.
