روف گاردن (roof garden) که باغ بام نیز می توان آنرا معرفی کرد، زیبایی چشمگیری را برای پشت بام یا برخی از باکن ها به همراه دارد. البته فقط زیبایی هدف از اعمال روف گاردن نیست. این باغ بام ها برای داشتن ساعاتی آرامش بخش و استراحتی مطلوب با اکسیژن بالا، گزینه بسیار مطلوبی خواهند بود. در این متن قرار است نکات مهمی در رابطه با اجرای روف گاردن را برایتان بیان کنیم. با ما همراه باشید.
روف گاردن یک باغ یا باغچه است که شما می توانید در پشت بام خود داشته باشید. این باغ که منظره خوبی هم دارد میتواند محلی برای آرامش باشد. شب نشینی در فصل تابستان در روف گاردن حال و هوای دورهمی های سال های دور در ایوان خانه پدری را زنده می کند. دعوت از همسایه ها برای آشنایی در این فضا و همزیستی مسالمت آمیز با آنان، برگزاری جشن ها و مهمانی ها هم می توانند به داشتن روابط بیشتر در این شلوغی شهر نشینی کمک کند.
اگر در شهر زندگی می کنید به احتمال زیاد در آپارتمان سکونت دارید؛ معمولا آپارتمان ها در شهرهای بزرگ، حیاط یا فضای سبز ندارند. به خصوص اگر این شهر تهران باشد که قیمت زمین بسیار بالاست و همه سعی می کنند از کمترین فضا بیشترین متراژ زیربنا را به دست بیاورند. در گذشته حیاط، ایوان و سرسبزی خانه ها جزء مهمی از دکوراسیون خانه ایرانی ها بود، ولی امروزه به دلیل زندگی شهر نشینی و گذران وقت بیشتر بیرون از خانه، اهمیت کمتری به ایجاد و حفظ فضاهای سبز داده می شود. در حدی که فضای سبز در آپارتمان ها به گیاهان آپارتمانی محدود می شود.
اگر شما هم از کمبود فضای سبز و طبیعت در محل زندگی خود رنج می برید یا در شهر بزرگ و در آپارتمانی زندگی می کنید که فضایی برای درختان و باغچه در آن در نظر گرفته نشده است، این مطلب می تواند برای شما و اینکه چطور می توانید سرسبزی بیشتری به خانه خود دهید، مفید باشد. همراه ما باشد تا روف گاردن یا باغ بام را برای شما شرح دهیم.
در صورتی که در فکر داشتن یک روف گاردن یا باغ بام هستید بهتر است از یک متخصص کمک بگیرید. اگر خودتان دست به کار شوید ممکن است به سازه صدماتی وارد شود که مخارجی را برای اهالی ساختمان ایجاد کند. کمک گرفتن از یک متخصص شما را از درگیری با ساخت و ساز و دردسرهای آن نجات می دهد و تعمیر و بازسازی آن را راحتتر می کند.
به طور کلی دو نوع روف گاردن وجود دارد؛ روف گاردن مسطح و غیر مسطح که در ادامه به ارائه توضیحاتی درباره این دو خواهیم پرداخت.
این نوع باغ بام شبیه یک زمین فوتبال است. یعنی پشت بام با چمن پوشیده شده است. هدف از این نوع باغ بام، گذران وقت و استفاده از فضای ایجاد شده نیست؛ این نوع از روف گاردن صرفا برای بیشتر کردن فضای سبز یا در برخی موارد تولید محصول ایجاد می شود.
برای ایجاد روف گاردن مسطح، احتیاج به بازسازی پشت بام یا آپارتمان نیست و تنها عایق کاری مناسب برای ایجاد این باغ بام کافی است. ولی باید دقت داشت که اکثر شهرها به ویژه تهران و به طور کلی کشور ایران در منطقه خشکی از کره زمین واقع شده است.
روف گاردن مسطح با این نوع آب و هوا سازگار نیست. چون معمولا در ساخت روف گاردن مسطح، سطح را با چمن کاری سبز می کنند. از طرفی چمن گیاهی است که آب زیادی را می طلبد و میتواند منابع آبی را با کمبود مواجه کند. این موضوع می تواند هزینه نگهداری روف گاردن را بالا ببرد و اغلب گزینه ای به صرفه نیست.
نوع دیگر روف گاردن، نوع غیر مسطح است که در واقع یک حیاط روی پشت بام به حساب می آید. بیشتر برای مناطقی با آب و هوای ایران مناسب است. این نوع روف گاردن دقیقا مانند حیاط است با این تفاوت که درختان آن در گلدان های بزرگ کاشته می شوند.
ساخت این نوع باغ بام هزینه بیشتری دارد و بار بیشتری را بر ستون های سازه وارد می کند که با گذشت زمان و رشد گیاهان بیشتر هم می شود. بهتر است این نوع از روف گاردن در سازه های قدیمی با ستون و پی ضعیف ساخته نشود و پیش از آن به استحکام پی و ستون ها پرداخته شود. در این نوع باغ بام، میتوان از مبلمان فضای باز، آلاچیق، آبنما، باربیکیو به سلیقه متقاضی استفاده کرد.
البته نوع دیگر از روف گاردن هم وجود دارد که مخلوطی از روف گاردن مسطح و غیر مسطح (حیاط بام) است و زیبایی و کاربرد خاص خود را دارد. در این مدل روف گاردن ها قسمتی از بام را چمن کاری می کنند. قسمتی را با کفپوش هایی مانند سنگ، چوب یا شن می پوشانند و از فضای ایجاد شده را برای چیدن مبلمان استفاده می کنند.
گیاهانی که در روف گاردن مورد استفاده قرار می گیرند باید یک ویژگی شاخص داشته باشند به خصوص اگر این روف گاردن در پشت بام یک برج بلند باشد. این ویژگی مقاومت در برابر باد است. در پشت بام باد بسیار پر قدرت تر احساس می شود به ویژه در فصل های پاییز و زمستان و در مناطقی که باد همیشه می وزد. علاوه بر اینکه این گیاهان باید در برابر باد مقاوم باشند، آنها باید مناسب فضای باز باشند و سرما و گرمای فصول مختلف را تحمل کنند. گیاهان آپارتمانی برای باغ بام ها مناسب نیستند.
در ایران در روف گاردن بیشتر، درختانی مانند کاج، سروناز، نارون، اقاقیا، چنار، سپیدار، افرا، صنوبر، زبان گنجشک، لیلکی، نوئل نقره ای، نراد و بلوط را استفاده می کنند. این درختان معمولا در گلدان کاشته می شوند و در حالت نیمه بونسای نگهداری می شوند. با هرس زیاد از رشد زیاد این درختان و بیشتر شدن وزن آنها جلوگیری می شود.
علاوه بر درختان، از گیاهان دیگر هم در تزیین روف گاردن غیر مسطح استفاده می شود. از جمله این گیاهان می توان به پیچ امین الدوله (یاس)، موچسب، آبشار طلایی، هدرا، ناز فرانسوی، یاس هلندی، لیزوماکیا، رز رونده، شیرخشت، پاپیتال، شمشاد، شب بو اشاره کرد.
از آنجایی که این گیاهان معمولا چند ساله هستند پس نیاز به تعویض دارند. اگر هزینه ایجاد یک فضای سبز در پشت بام برای شما مهم است، از گیاهانی که خرید و نگهداری آنها هزینه کمتری دارند، استفاده کنید. پیچ امین الدوله و رز رونده از این دست گیاهان هستند که زیبایی و عمر به نسبت طولانی تری دارند.
دسته دیگری از گیاهان که برای کاشت در روف گاردن مناسب هستند، گیاهانی مانند گوجه، خیار، بادمجان، فلفل، توت فرنگی، سبزی و تمامی گیاهان یک ساله که میوه می دهند، هستند. این گیاهان زیبایی و ثمره را باهم دارند. کسانی که به فکر افزایش درآمد یا کاهش هزینه ها هستند میتوانند از فضای پشت بام خود برای این کار استفاده کنند.
معمولا در طراحی و اعمال روف گاردن نکات متعددی لازم است که رعایت شود. در غیر این صورت پروژه کاملا شکست خورده خواهد بود. زیرا مواردی همچون ایجاد نم، رشد ریشه ها در ساختمان و بوی نامطبوع و… را به همراه خواهد داشت. اما اصول و نکاتی وجود دارد که باید برای طراحی و اجرای روف گاردن در نظر داشت که در ادامه آنها را بیان خواهیم کرد.
مهمترین نکته محاسبه وزن اضافی بر روی ستون ها، سقف و پی ساختمان است که باید یک متخصص سازه این کار را انجام دهد. معمولا ساخت و اجرای روف گاردن سبب ایجاد فشار بیشتر روی سقف می شود که طراحان برای پیشگیری از بروز مشکلات ناشی از آن از متریال و مصالح مناسب استفاده می کنند.
نکته مهم دیگری که در رابطه با وزن ناشی از باغ بام جود دارد به تقسیم وزن مربوط می شود. برای ساخت آن باید طوری محل قرارگیری هر قسمت مانند گلدان ها، آلاچیق و باربیکیو و… در نظر گرفته شود که تمام فشار روی یک نقطه نباشد. وزن اکسسوری ها و لوازم به کار برده شده باید در تمام قسمت ها تقسیم شود.
عایق کاری دومین نکته در ساخت روف گاردن است که باید با دقت زیادی انجام شود به دلیل حجم زیاد آبی که در اثر آبیاری و جذب ریشه گیاه و خاک در پشت بام ایجاد میشود، عایق کاری باید با وسواس زیادی انجام شود تا از نشت آب به سقف جلوگیری شود.
اغلب برای عایق کاری روی لایه اصلی سقف، مانع آب تعبیه می شود. در پی آن لایه ای برای عایق بندی در سر تا سر کف باغ بام کشیده می شود. بعد از اعمال این لایه، لایه ای برای تنظیم شیب مناسب اجرا خواهد شد که در پی آن غشاء بام و سپس زهکشی انجام می شود.
زهکشی از نکات مهم در ساخت روف گاردن است. اگر زهکشی مناسبی وجود نداشته باشد آب حاصل از آبیاری گیاهان، بارندگی و برف از پشت بام تخلیه نمی شود. این امر علاوه بر بار اضافه ای که بر پی و ستون ساختمان وارد می کند می تواند باعث بروز نم و نشت در سقف طبقات زیرین شود.
در واقع لایه زهکشی حد فاصل بین بستر گیاهان و قسمت سقف خانه را مشخص می کند. بعد از زهکشی نیاز به ایجاد بستر مناسب برای گیاهان است که پس از آن روی قسمتی که به چشم دیده می شود، گیاهان کاشته می شوند.
در کنار نکات فنی که باید برای اجرای روف گاردن رعایت کرد، نکات دیگری نیز برای زیباسازی لازم است. در واقع باید به این هدف از اجرای روف گاردن نیز دقت کرد تا بتوان اوقات خوشی را در آنجا سپری کرد. در ادامه به مواردی که زیبایی و کاربری مهمی برای روف گاردن به همراه دارند اشاره خواهیم کرد.
یکی از نکات مهم در دکوراسیون فضاهای باز و بسته توجه به نورپردازی است. نورپردازی روف گاردن علاوه بر اینکه به تامین نور در شب کمک می‌کند سبب زیبایی بسیار چشمگیر باغ بام نیز می شود. برای این منظور از نورهای متمرکز به بهترین شکل می توان بهره گرفت که تنوع رنگی بالایی نیز دارند. بسته به سلیقه می توان گزینه مناسب را انتخاب کرد.
گزینه دیگر که برای رفاه حال افراد در روف گاردن لازم است در نظر داشت، اعمال صندلی و مبلمان است. البته این مورد را باید طوری انتخاب کرد که با شرایط آب و هوایی منطقه سازگار باشد و آسیب نبیند. استفاده از تاب، صندلی های دفرمه و نیمکت های چوبی گزینه های متعددی هستند که علاوه بر زیبایی کارایی مهمی دارند.
استفاده از المان های مختلف در روف گاردن به فضای موجود وابسته است. یکی از مواردی که کاملا سلیقه ای است، نصب باربیکیو محسوب می شود. برای افرادی که استفاده از این مورد ضروری است می توان نصب انواع باربیکیو را پیشنهاد کرد. بهترین و شکیل ترین انواع آن سنگی هستند که ماندگاری بالایی را نیز دارند. اما وزن زیادی دارند که بهتر است برای روف گاردن از انواع استیل یا موارد دیگر استفاده کرد.
روف گاردن علاوه بر زیبایی نمای ساختمان و ایجاد سرسبزی در خنک شدن فضا به دلیل جذب پرتوهای فرابنفش و گرما توسط گیاهان و همینطور به دلیل وجود رطوبت نسبی همیشگی تاثیر زیادی دارد. باغ بام ها جلوه ساختمان و محله را بهتر می کنند. به فضای سبز شهرها می افزایند و در عین حال فضای تازه ای را ایجاد می کنند.
روف گاردن از جمله راهکارهایی است که می توان به وسیله آن اوقات خوشی را در ساختمان ایجاد کرد. داشتن یک فضای سبز عالی در پشت بام می تواند به داشتن اوقاتی خوش منجر شود. پیشنهاد می کنیم حتما در خانه های آپارتمانی خود روف گاردن را با طراحی اصولی داشته باشید تا بتوانید از مزایای آن بهره مند شوید.
