شبکههای مجازی بستر انتشار داستانها و روایتهای مختلفی هستند که وضعیت روانی و اقتصادی ما را تحت تاثیر اساسی قرار میدهند. بسیاری از افراد و حتی رسانهها بر این باور هستند که اطلاعات درست میتواند جلوی نشر داستانهای دروغ را بگیرد. اما بر اساس مطالعهای که سروش وثوقی در سال 2018 انجام داده است، به نظر میرسد موضوع پیچیدهتر از این باشد و حقیقت به تنهایی شاید نتواند جلوی روایتهای دروغ را بگیرد. مساله اساسی این است که داستانهای دروغین راحتتر مسری (Viral) میشوند. به بیان دیگر این داستانهای دروغ راحتتر میتوانند توجه طرف مقابل را جلب کنند و روی او تاثیر بگذارند!
وثوقی در مطالعه خود بر روی 126000 داستان منتشر شده در توئیتر که بیش از 4.5 میلیون بار بازنشر شدهاند به نتایج جالب توجهی دست یافته است. بر اساس نتایج این مقاله اخبار دروغ با احتمال 70% بیشتر بازنشر خواهند یافت. همچنین نرخ بازنشر اخبار دروغ 6 برابر بیشتر از اخبار واقعی است. به گفته مقاله اخبار واقعی به حدود 6 برابر زمان بیشتر برای رسیدن به دست 1500 نفر نیاز دارد.
اما یافته جالب توجه این پژوهش مربوط به محتوا و ساختار محتوای جعلی است. بر اساس این مقاله اخبار جعلی معمولا تازگی (Novelty) بیشتری دارد و واکنشهای احساسی قویتری (مانند ترس، انزجار یا شگفتی) را در مخاطب ایجاد میکند که باعث میشود افراد بیشتری آنها را به اشتراک بگذارند. همچنین اخبار جعلی در حوزهی سیاسی سریعتر و گستردهتر از سایر حوزهها مانند تروریسم، بلایای طبیعی، علم و افسانههای شهری پخش میشوند.
شاید بتوان گفت که مسری شدن نتیجه تمایل شدید مردم به شگفت زده کردن دیگران با اطلاعات جدید است. به همین دلیل است که داستان جدیدی که قرار است داستان دروغی را تصحیح کند به اندازه خود داستان دروغ مسری نمیشود و این یعنی ممکن است یک روایت دروغ حتی مدتها پس از تصحیح شدن هم تاثیر شگرفی داشته باشد چرا که روایت درست امکان رقابت با روایت دروغی که پیشتر منتشر شده است را ندارد. بر اساس این یافتهها به نظر میرسد برای مقابله با اخبار جعلی و روایتهای دروغ مسیر بسیار پر چالشی پیش رو است و برای مقابله با اخبار جعلی نیاز به درک روانشناسی انسان و بهبود طراحی سیستمهای شبکههای اجتماعی داشته داریم.
منبع: اقتصاد روایی، رابرت جی شیلر و The Spread of True and False News Online
برای عضویت در کانال تورق در تلگرام میتوانید روی لینک کلیک کنید