مهریه که به آن صداق یا کابین هم گفته میشود به طور کلی به دو دسته مهریه عند المطالبه و عندالاستطاعه تقسیم میشود. مهریه یکی از مهمترین حقوقی است که به موجب شرع و قانون به زن تعلق میگیرد. مهریه و مالی که به موجب عقد نکاح میان زن و مرد تعیین میشود طبق توافق زوجین و بر اساس قوانین اسلام و رسوم اجتماعی، مرد به زن پرداخت میکند یا مکلف به پرداخت آن میشود. به لحاظ عرفی مطالبه مهریه نیز معمولا حین دعوای طلاق در دادگاه مطرح میشود.
باید به این نکته هم توجه کرد که مطالبه مهریه هیچ ربطی به بقا و تداوم و یا توقف زندگی زناشویی ندارد. بنابراین در هر مرحله از زندگی میتوانید مهریهتان را مطالبه کنید و شوهر موظف است دینی که بر گردنش هست را پرداخت کند. البته کم و کیف آن در مواردی که تمکن وجود ندارد توسط مرجع قضایی مشخص میشود.
این مطلب را نیز بخوانید: حذف نام همسر از شناسنامه پس از طلاق
همان طور که از اسمشان مشخص هست مهریه عندالمطالبه یعنی هر زمان که زن درخواست کند شوهر باید آن را پرداخت کند. هنگامی که زن مهریه خود را در حین عقد به صورت عندالمطالبه شرط کرده باشد به محض وقوع عقد، مالک نیمی از آن میشود و با وقوع اولین عمل زناشویی نیز مالک نصف دیگر آن میشود. با مراجعه به محاکم و دادگاههای خانواده یا با مراجعه به اجرای ثبت میتواند درخواست مهر یا قسمتی از مهریه را داشته باشد در غیر این صورت حق مطالبه وجود ندارد.
اما در مهریه عندالاستطاعه پرداخت آن منوط به استطاعت و توانایی مالی زوج است. بنابراین توان مالی مرد را باید به دادگاه اثبات نمود. ملاک اثبات استطاعت مرد در این رابطه اموال او است. یعنی اگر زوجه اثبات کرد که شوهرش مالی دارد میتواند از او مهریهاش را بگیرد. شرط عندالاستطاعه بودن مهریه میتواند جزء شروط ضمن عقد باشد و زوجه با اختیار کامل میتواند با آن موافقت کند یا مخالفت کند.
علاوه بر دو دسته عندالمطالبه و عندالاستطاعه صورت دیگری نیز وجود دارد که بر اساس آن زن و شوهر میتوانند مهریه را به صورت موجل تعیین کنند. در این صورت پرداخت مهریه در زمان مقرر مورد توافق، باید پرداخت شود و قبل از آن زوجه حق مطالبه مهریه را ندارد.
در قانون برای مهریه هم وصف عندالمطالبه وجود دارد و هم وصف عندالمستطاعه بودن و یا ممکن است هر دو آن باشد یعنی زن و شوهر توافق کنند که بخشی از مهریه عندالمطالبه باشد و بخشی از آن عندالاستطاعه.
امروزه با توجه به رویه موجود و توانایی و تمکن اقتصادی مرد، نحوه پرداخت مهریه از طریق مراجع مشخص میشود و قاعدتا تمامی مهریهها به صورت کلی به شکل عندالاستطاعه درآمدند.