از جمله مهم‌ترین حقوق کارگر پرداخت حق بیمه وی است و همواره یکی از موارد اختلافی بین کارگران و کارفرمایان که منجر به طرح شکایت‌های متعدد در مراجع قضایی شده موضوع عمل نکردن به تعهدات برخی کارفرمایان در پرداخت بیمه کارگر و نادیده گرفتن آن است.
ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که در محلی مشغول به کار بودید و کارفرما از رد کردن بیمه برای شما خودداری کرده باشد. کارفرمایان همه کارگاه‌ها موظف هستند بر اساس قانون تامین اجتماعی لیست اسامی کارگران مشغول به کار را به سازمان تامین اجتماعی ارسال کنند و آن‌ها را بیمه کنند. ماده 148 قانون کار بیان‌گر همین موضوع است.
اگر کارفرما برای کارگران مشغول در کارگاه بیمه رد نکند کارفرما محکوم به پرداخت حق بیمه و جریمه به جهت عدم پرداخت حق بیمه می‌شود. ماده 183 قانون کار ضمانت اجرای تخلف کارفرمایانی است که بر خلاف مفاد ماده 148 از بیمه نمودن کارگران خود خودداری کرده‌اند و بیان می‌کند که کارفرما علاوه بر تادیه کلیه حقوق متعلق به کارگر(سهم کارفرما)، با توجه به شرایط و امکانات متخلف و مراتب جرم به جریمه نقدی معادل دو تا ده برابر حق بیمه مربوطه محکوم خواهد شد.
به موجب ماده 36 قانون تامین اجتماعی کارفرما مسئول پرداخت حق بیمه سهم خود و بیمه شده به سازمان تامین اجتماعی بوده و مکلف است در موقع پرداخت مزد یا حقوق و مزایا، سهم بیمه شده را کسر کرده و سهم خود را بر آن افزوده و به سازمان تادیه کند. در صورتی که کارفرما از کسر حق بیمه سهم بیمه شده خودداری کند شخصا مسئول پرداخت آن خواهد بود.
سازمان تامین اجتماعی نسبت به پرداخت حق بیمه کارگران از طرف کارفرما بسیار ریز بینانه برخورد نموده است و بازرسانی را به صورت سرزده به کارگاه میفرستد تا از این نظر مطمئن گردد که همه کارگران شاغل در کارگاه از خدمات بیمه بهره مند می‌شوند.
برای شکایت از کارفرما کارگر ابتدا باید به اداره کار مراجعه کند که فرم‌هایی را در اختیار وی قرار می‌دهند و در ستون‌هایی تمام تکالیف کارفرما نسبت به کارگر آورده شده و به صورت خلاصه حق کارگر بیان شده است. بنابراین کارگر می‌تواند با خواندن هر ستون، شرایط شکایت کارگر از کارفرما را بررسی کند و برای احقاق حقوق خود شکایت نماید. این شکایت ابتدا به هیئت تشخیص(بدوی) ارجاع داده خواهد شد و هیئت تشخیص با توجه به اسناد موجود با اعزام بازرس کار به محل، صحت و سقم ادعای کارگر را بررسی می‌کند و سپس رأی صادر می شود.
البته اگر کارگر دارای بیمه باشد بهتر است ابتدا از طریق شعبه بیمه‌گذار تامین اجتماعی خود، شعبه اداره کار و امور اجتماعی را پیدا کند. پس از آن از واحد ارجاع آن شعبه اداره کار، نامه‌ای برای شعبه بیمه‌گذار تهیه نماید. در این مرحله باید به کارگذاری بیمه تامین اجتماعی که ثبت‌نام بیمه از آن‌جا انجام گرفته مراجعه و سوابق بیمه خود را دریافت نماید و سپس سوابق را به اداره کار ببرد و فرم دادخواست دریافت کند و آن را بر اساس نوع حقی که از او توسط کارفرما ضایع شده است پر کند.
نکته مهم این است که شکایت کارگر از کارفرمایان برای مطالبه حقوق و بیمه مشمول مرور زمان نیست یعنی برخلاف بعضی جرایم که مهلت برای شکایت تعیین شده است و اگر آن مهلت بگذرد و شاکی شکایت نکند دیگر به شکایت وی رسیدگی نمی‌شود. در شکایت از کارفرما هیچ محدودیت زمانی برای این کار وجود ندارد و در هر زمانی شخص کارگر یا بعد از فوت او، وراث قانونی وی می‌توانند علیه کارفرما شکایت کنند.
