از گذشته تا به امروز شاهد پیشرفت‌های عظیمی در عرصه تکنولوژی و اینترنت بوده‌ایم و امروزه می‌بینیم که مزاحمت‌های مجازی در این فضا با روش‌های متفاوتی انجام می‌شوند و جایگزین مزاحمت‌های خیابانی شده‌اند. با گسترش استفاده از اینترنت، حضور افراد در فضای‌های مجازی و افزایش تعداد اپلیکیشن‌ها این نوع مزاحمت‌ها در برابر مزاحمت در معابر عمومی آمار بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند.
قبل از اینکه دولت برای استفاده از فضای‌های مجازی قانونی وضع کند افراد باید معنای کلمه حریم شخصی را برای خود تعریف کنند و با استفاده از وجدان درونی‌شان قانون‌های شخصی‌شان را بسازند و بر اساس آن با دیگر افراد جامعه برخورد کنند.
احتمالا شما نیز با همچین مواردی برخورد کرده باشید یا دست کم در اطرافیان‌تان دیده باشید که افردی با ساختن یک حساب کاربری غیر واقعی و به اصطلاح فیک مزاحمت‌هایی برایشان ایجاد کرده‌اند و اجازه بیان و انتشار هر مطلب ناشایست، غیر اخلاقی و دور از ادب را در قالب انواع پیام‌ها و کامنت‌ها و … به خود می‌دهند و آن را به اشخاصی که شناختی از آن‌ها ندارند نسبت می‌دهند و یا با ارسال پیام‌های تهدید آمیز، توهین و افترا و انتشار عکس و فیلم مستحجن و … به افراد به خصوص خانم‌ها باعث ترس و آزار و اذیت آن‌ها شده‌اند و با افزایش آمار این مزاحمت‌های مجازی به مسموم‌تر شدن این فضا افزوده شده است.
قانون‌گذار در ماده 619 قانون مجازات اسلامی مزاحمت را جرم انگاری کرده است و این طور بیان می‌کند که هرکس در اماکن عمومی یا معابر، متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید به حبس از دو تا شش ماه و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
طبق این ماده هر نوع رفتار اعم از تیکه انداختن، فحاشی، لمس کردن و …که متأسفانه تعداد آن‌ها در سطح جامعه کم نیست مزاحمت تلقی شده و فرد مرتکب قابل مجازات می‌باشد.
همان‌طور که گفته شد مزاحمت‌ها شکل‌های متفاوتی دارند که یکی از آن‌ها مزاحمت تلفنی است که قانون برای آن در ماده جداگانه‌ای مجازات در نظر گرفته است.
طبق ماده 641 هرگاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید، علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از یک تا شش ماه محکوم خواهد شد. این ماده مزاحمت از طریق پیامک، ایمیل و فاکس را نیز شامل می‌شود و فرد مرتکب مشمول این ماده قرار می‌گیرد.
برای تحقق مزاحمت حتما نباید حرفی زده شود، با دارا بودن شرط قصد و نیت برای ایجاد مزاحمت و صرف تماس گرفتن و قطع کردن یا سکوت کردن به خصوص در بعضی ساعات خاص مثل نیمه شب این جرم تحقق می‌یابد.
همچنین طبق قانون اصلاح تبصره 2 ماده 14 قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران مصوب سال 1366 هرکس وسیله مخابراتی در اختیار خود را وسیله مزاحمت برای دیگری قرار دهد یا با عمد و سوء نیت ارتباط دیگری را مختل کند:
در فضای مجازی با توجه به امکانات متفاوتی که وجود دارد مزاحمت‌ها هم انواع مختلفی را شامل می‌شوند و ممکن است شما به طرق و اشکال مختلف مورد مزاحمت واقع شوید.
در هر صورت ایجاد مزاحمت در فضای مجازی جرم بوده و قانون‌گذار در قانون مجازات اسلامی و قانون جرایم رایانه‌ای تعیین مجازات نموده است. همانند مزاحمت تلفنی، مزاحمت در فضای مجازی هم یک تا شش ماه حبس در انتظار فردی است که از این طریق مزاحمت ایجاد می‌کند. ماده 16 و 17 قانون جرایم رایانه‌ای نیز اشاره‌ای به مزاحمت در صور مختلف دارد.
ماده 16: هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تبصره — چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستحجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.
ماده 17: هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفا موجب هتک حیثیت او شود به حبس از نود روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
بعضا افراد احساس می‌کنند که در بستر فضای مجازی، امکان شناسایی شدن آن‌ها وجود ندارد، در حالی که چنین نیست و برای پیگیری مزاحمت در فضای مجازی شما می‌توانید از طریق تهیه شکوائیه و تقدیم آن به دادسرای جرایم رایانه‌ای در تهران و در سایر شهرستان‌ها به دادسرا محل سکونت خود پیگیر این موضوع شوید. حتما باید کلیه دلایل خود را به پیوست شکوائیه تقدیم کنید تا مورد بررسی قرار گیرد و اگر شهادت شهود نیز مورد استناد است حتما شهادت نامه کتبی را پیوست شکوائیه خود قرار دهید.
در خصوص جرم مزاحمت تلفنی، با توجه به اینکه این جرم از جرایم مقید است دادسرا و دادگاه محل وقوع نتیجه‌ی جرم صلاحیت رسیدگی دارد. یعنی همان محلی که شخصی مورد مزاحمت قرار گرفته و سکونت دارد.
برای طرح شکایت باید به دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه نمود و پس از ثبت‌نام در سامانه ثنا شکوائیه را ثبت نماید. همراه داشتن اصل کارت ملی برای ثبت‌نام در سامانه و طرح شکایت از الزامات است. توجه داشته باشید که برای طرح شکایت باید گوشی همراه و یا سایر دستگاه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی را که حاوی متن و پیام صوتی و یا تصویری است و موجب آزار و اذیت شما شده است را به دادسرا ارائه دهید.
مطلب مشابه: جرم ضبط صدا و اثبات جرم با ضبط مکالمات در دادگاه
در اپلیکیشن‌هایی مانند واتساپ و تلگرام که مورد استفاده بسیاری از شهروندان در کشور خودمان ایران و مردمان در سراسر جهان قرار گرفته است به دلیل برخی پیچیدگی‌ها در این پیام رسان‌ها مثلا در اپلیکیشن تلگرام ساخت اکانت‌های غیرواقعی، قابلیت حذف پیام‌ها و مسئله مهم که عدم دسترسی به سرورهای تلگرام به علت اینکه در خارج از کشور است فرد را در مرحله شکایت از فرد مزاحم با چالش‌هایی مواجه می‌کند و پیدا کردن فرد مزاحم را سخت نموده و باید از روش‌های دیگری استفاده کرد.
به همین جهت اثبات و پیگیری قدری دشوار است اما باز هم اگر فردی در این اپلیکیشن‌ها مزاحم شما شود برای شما این امکان وجود دارد که با استفاده از اسکرین شات و سایر دلایل علیه فرد مزاحم طرح شکایت و موضوع را پیگیری کنید.
به این موضوع مهم توجه داشته باشید که تهدید های مزاحم تلگرامی لزوما نباید به نتیجه خاصی منجر شود تا شما امکان شکایت از وی را داشته باشید صرف ایجاد مزاحمت و تهدید به شما این مجوز را می‌دهد تا بتوانید در مراجع ذیصلاح بر علیه او اقامه دعوا نمایید.
در تمامی این نرم‌افزارها مانند اینستاگرام که مزاحمت در اشکال مختلف رخ می‌دهد، وصف کیفری پیدا می‌کنند و فرد مزاحم مورد تعقیب قرار می‌گیرد و این امکان برای شما وجود دارد که از فرد متهم شکایت کنید و مسئله را پیگیری نمایید.
در حال حاضر توهین در فضا به هرشکلی از قبیل ارسال نظر، پیام متنی خصوصی، ارسال پیام‌های صوتی و ویدئو و … قابلیت پیگیری دارد. حتی اگر توهین به صورت ساده باشد برای مرتکب در قانون، مجازاتی پیش‌بینی شده است. در نتیجه هر گونه ایجاد مزاحمت و سلب آسایش در این فضا می‌تواند مجرمانه باشد و پلیس فتا برابر قانون با آن برخورد خواهد کرد.
همان طور که ملاحضه کردید جرایم مزاحمت در فضای مجازی دارای نکات و مصادیق مختلف و مهمی است که عدم توجه به آن‌ها ممکن است آثار قانونی بسیاری در پی داشته باشد.
در این رابطه اگر قصد شکایت از فرد مرتکب جرم مذکور را دارید می توانید با مراجعه به بخش مشاوره تلفنی یا درخواست وکیل با گروه وکلای مجرب دادطلب در ارتباط باشید.
