سازمان‌های موفق علاوه بر اینکه دانش را امر مثبتی تلقی می‌کنند و به لزوم مدیریت هدفمند آن واقفند، نسبت به خطرات دانش نیز غافل نیستند. یکی از این مخاطرات دانش، احتکار دانش است. منظور از احتکار دانش، پنهان کردن عمدی دانش از کارمندان دیگری است که این دانش را از فرد درخواست می‌کنند. هر دو عمل پنهان کردن یا احتکار دانش و انباشت دانش با اشتراک دانش در تناقض هستند. بااین‌حال، انباشت دانش، به پنهان کردن عمدی دانش اطلاق نمی‌شود؛ بلکه منظور از آن انباشته شدن دانشی است که هنوز فرصت به‌اشتراک‌گذاری آن به دست نیامده است. تحقیقاتی که در مورد احتکار دانش انجام شده‌اند همچنان در حال رشد هستند و این حوزه تحقیقاتی هنوز در مراحل اولیه به سر می‌برد. یکی از نمونه‌هایی که ارزش بررسی دارد، مطالعه‌ای است که به‌تازگی منتشر شده است. این مطالعه که توسط Shuai Wang از دانشگاه بین‌المللی تجارت و اقتصاد انجام شد، شامل تجزیهوتحلیل داده‌های نظرسنجی از 455 فارغ‌التحصیل MBA (کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی) بود که در تعدادی از سازمان‌های چین مشغول به کار بودند.
مروری بر یافته‌های 35 مقاله تحقیقاتی در مورد احتکار دانش که در بین سال‌های 2008 و 2018 منتشر شده است بیانگر این موضوع است که دوستی کارکنان بر روی پنهان کردن دانش تأثیرگذار است. به‌عبارت‌دیگر رابطه دوستانه کارکنان با یکدیگر، احتکار دانش و پنهان کردن آن را کاهش می‌دهد.
بر طبق نتایج بررسی بر روی یافته‌های 103 مقاله‌ای که به‌طور خاص در مورد پنهان‌سازی دانش در سازمان‌ها نوشته شده‌اند، مسئله تأثیر پویایی تیم و روابط سازمانی، بر پنهان‌سازی دانش نیازمند تحقیقات سازمانی است.
وانگ، رابطه دوستی در محل کار را این‌گونه تعریف می‌کند: «روابط غیرانحصاری در محل کار که با اعتمادمتقابل، تعهد، منافع متقابل و علایق یا ارزش‌های مشترک مشخص می‌شوند.»
تجزیهوتحلیل داده‌های نظرسنجی نشان می‌دهد که حفظ چنین دوستی‌هایی در محل کار، تأثیر مفیدی بر تسهیل امنیت روانی کارکنان دارد. ایمنی روانی به‌نوبه خود، احتکار دانش را کاهش می‌دهد. ایمنی روان‌شناختی شرایطی را توصیف می‌کند که در آن کارکنان می‌توانند به‌راحتی و آزادانه و بدون اینکه نگران تأثیرات منفی بر تصویر، موقعیت و شغل خود باشند در محل کار خود را ابراز کنند؛ احساس اعتماد، حمایت و درک متقابل باعث افزایش امنیت روانی فرد می‌شود. داده‌های نظر سنجی همچنین نشان می‌دهند که این تأثیر مفید با وابستگی متقابل وظایف تقویت می‌شود. منظور از وابستگی متقابل وظایف، میزان نیاز اعضای تیم به تعامل با هم و تکیه بر یکدیگر برای انجام کارها به شکلی مؤثر است. کارکنانی که در موقعیت‌هایی با وابستگی متقابل بالا کار می‌کنند، برای هماهنگی و تکمیل وظایف کاری خود مجبورند دائماً با همکاران خود وارد تعامل شوند و ارتباط برقرار کنند.
در پاسخ به این یافته‌ها، وانگ توصیه می‌کند که مدیران برای کمک به کاهش رفتار پنهان کردن دانش، روابط دوستانه بین کارکنان را ایجاد کنند و تا جای ممکن این رفتارها را ترویج بدهند. به‌دلیل مزایا و ارزش‌افزوده‌ای که وابستگی متقابل وظایف به همراه دارد، وانگ همچنین توصیه می‌کند که مدیران وابستگی متقابل وظایف تیم را تقویت کرده و دیده شدن وظایف را در بین اعضای تیم افزایش دهند. بااین‌حال، وانگ هشدار می‌دهد که اگرچه دوستی در محل کار رفتار احتکار دانش را کم می‌کند، خطر بالقوه‌ای نیز در روابط دوستانه میان کارکنان وجود دارد که هنوز موردبررسی قرار نگرفته است. برای مثال دوستی در محل کار ممکن است گروه‌های بین فردی را افزایش دهد که در آن شناسایی کارکنان با یک دسته ممکن است باعث پنهان شدن دانش از دیگران در خارج از این گروه شود یا باعث شود کارمندان خارج از گروه، دانش خود را از افراد داخل این دسته پنهان کنند. همان‌طور که گفته شد این مسئله نیازمند تحقیقات بیشتری است.
وانگ همچنین به محدودیت‌های مطالعه دراین‌باره، هشدار می‌دهد. این محدودیت‌ها به ماهیت خودگزارشی این نظرسنجی برمی‌گردد که می‌تواند سوگیری‌هایی را به همراه داشته باشد. محدودیت‌های دیگر این تحقیقات به جمعیت منتخب برای نظرسنجی برمی‌گردد (مانند بررسی فارغ‌التحصیلان MBA تنها در یک کشور) در مقابل وانگ تحقیقات بیشتر با تنوع بیشتر پاسخ‌دهندگان و در زمینه‌های وسیع‌تری را توصیه می‌کند.
منبع:
https://realkm.com/2022/06/02/workplace-friendship-and-knowledge-hiding/
