فیلتر تلگرام به نظر در آخرین مراحل خودش به سر میبره و به احتمال زیاد این پیامرسان پر سروصدا و البته محبوب و کارآمد نه تنها در ایران که در خیلی از نقاط جهان یا فیلتر و یا محدود خواهد شد اما اینبار نه به خاطر مسائل امنیتی بلکه دلیل مهمتری وجود داره و اون "گرام" هست.
قراره به زودی رمز ارز تلگرام عرضه بشه که البته هنوز بحث هست سر اینکه آیا این ارز رو میشه کریپتو کارنسی نامید یا نه. طبق اخباری که شنیده شده مجموعا 1.7 میلیارد دلار در ICO فروخته شده که نسبت به باقی رمز ارزها حقیقتا رقم بسیار بزرگیه اما مشکل گرام چیه که به این سرعت قراره تلگرام رو فیلتر کنن؟
به نظر من مهمترین مشکلی که گرام میتونه برای ما ایجاد کنه خروج سرمایه است درحالیکه هیچ آورده ی مثبتی برای ما نداره و برخلاف سایر رمز ارزها حتی آورده ی مثبتی برای کشور مثل دور زدن تحریم هم ندارن که جلوتر میگم چرا نمیشه با گرام تحریم ها رو دور زد.
اما خروج سرمایه چرا اهمیت داره؟ اولا شاید در نگاه اول گفته بشه که 1.7 میلیارد دلار کجا 46 میلیارد دلار خروج سرمایه سال 96 کجا؟ این گزاره درسته اما مشکل اصلی خروج سرمایه نه به خاطر گرام یا خرید گرام که به واسطه ی گرام هست.
خروج سرمایه یعنی چه؟ فرض کنید شما یک صادرکننده هستید محصولات خودتون رو در خارج از ایران میفروشید ولی بنا به دلایلی یا نمیتونید یا نمیخواهید ارز رو وارد کنید به جاش یک حواله میگیرید. اما خوب یک سری بدهی هایی هم در داخل دارید پس حواله رو میفروشید و تبدیل به ریال میکنید تا طلب هاتون رو صاف کنید. حالا کسی که اون حواله رو خریده چندتا کار میتونه انجام بده. اول اینکه حواله رو اونور به محصولی تبدیل کنه محصولی بخره و وارد کنه خوب این یک وجه قابل قبول قضیه است البته نه لزوما خوب اما به هرحال ما به ازای اون سرمایه و حواله ای که خارج شده یک چیزی اومده و فروخته شده. اما یه وقتی هست که اون کسی که حواله رو خریده هدفش واردات نیست هدفش فقط خروج سرمایه است مثلا میخواد توی ترکیه یا گرجستان یا دبی سرمایه گذاری کنه که این شکل اصلی سرمایه در سالهای اخیر مخصوصا سال 96 هست.
اما راهکاری که ارائه شده یک مسئله هست به اسم پیمان سپاری ارزی که به دلایلی امروز خیلی راحت تر از گذشته امکان استفاده ازش هست که مسائل اقتصادی مربوط به خودش رو داره که در حوصله ی بحث ما نیست. فقط کلیت قضیه اینه که شما حواله رو به در اختیار افرادی که بانک مرکزی معرفی میکنن میذارین و ریال رو از بانک عامل یا بانک مرکزی دریافت میکنید.
حالا گرام یک ابزار جدیدی در اختیار شما قرار میده که شما به هیچ طریقی نمیتونید کنترلش کنید. حالا یک صادر کننده اون جنسی رو که خارج کرده رو به گرام تبدیل میکنه و این گرام رو سرشکن میکنه و به اجزاء ریز و غیرقابل ردیابی تقسیم میکنه. اینجا دیگه لزومی نداره شما حواله یا هرچیز دیگه ای رو استفاده کنید بلکه خود گرام به عنوان واسطه اینکار رو برای شما انجام میده.
شاید گفته بشه این کار به واسطه ی بیت کوین هم میتونه انجام بشه اما باید دقت کرد بیت کوین یا لایت کوین یا اثریوم علی رقم قیمت بالا و حجم بالای مبادلات به یک تقاضای اصلی یا واقعی متصل نیست. بیت کوین هنوز هم کالاست نه پول و خصوصا در ایران انچنان قابلیت مبادله ای نداره. اثریوم یا لایت کوین هم همینطور این رمزارز ها با طی کردن یک دوره رکود طولانی کم کم اقبال عمومی رو از دست میدن. اما گرام چون اولین رمزارز برپایه ی یک شبکه ی اجتماعیه به راحتی این مصرف براش قابل تعریفه. حضور 200 هزار کانال فروش هیچ افتخاری نداره جدای از اینکه با اومدن این رمز ارز چه کلاهبرداری هایی ممکنه بشه این مسئله هم قابل طرحه که گرام چقدر سریع میتونه به یک پول اینترنتی رایج در بستر نامطمئن تلگرام تبدیل بشه. نامطمئن به دلیل رسوایی های اخیر این شرکت و اسنادی که جدیدا ویکی لیکس منتشر کرد.
حالا خروج سرمایه به وسیله ی گرام چطور انجام میشه؟ یکی از این اشکال خروج سرمایه این هست که من بیام و خدمات خود تلگرام رو بخرم. البته شاید گفته بشه که من یک خدماتی وارد کردم و این به معنای خروج سرمایه نیست که درست هم هست اما احتمالا این واردات بی اهمیت ترین شکل واردات در وضعیت کنونی باشه. حالت دوم میتونه این باشه که من توی مشهد از یک نفر توی تهران چیزی خریده باشم این هم خروج سرمایه اتفاق نمیفته اگرچه همچنان حساب سرمایه منفی باقی میمونه ولی شاید این مورد هم از ارزش کمی برخوردار باشه. حالت سوم اینه که من با گرام از یک فروشگاه خارجی مثلا امازون خریداری میکنم. این مورد هم خوبه و شما یک کالا وارد کردید ولی این نکته رو در نظر بگیرید که خرید از یک شرکت خارجی مقید به تمام قیودیست که همین امروز هم هست. شما همین امروز هم نمیتونی با مسترکارت به راحتی از امازون خرید کنید و این مشکلات که ناشی از تحریم ها هست در مورد گرام هم وجود خواهند داشت حتی در شرایط سختگیرانه تر پس این سناریو سوم چندان نمیتونه موفق باشه کما اینکه همین امروز بسیار بیشتر از حد نیاز مسترکارت داخل کشور وجود داره و میبینیم که بجز بعضی خدمات آنلاین مورد استفاده ی دیگه ای برای ایرانی ها نداره و درنهایت سناریو ی چهارم که خود گرام حامل خروج سرمایه خواهد بود که شما اینجا گرام میخرید اونطرف میفروشید یا کالا رو در خارج از کشور به گرام تبدیل میکنید و امثالهم.
حالا مشکلات تحریمی و kyc : امریکایی ها برای اینکه بتونن مستقیما یقه ی بانکهای ارائه دهنده ی خدمات به کشورهای موجود در لیست تحریمی رو بگیرن در یک کلام گفتن مشتری خودتو بشناس. به همین خاطر تمام بانک ها موظف شدن برای اینکه بتونن در جریان مالی غرب باقی بمونن یک سری پروتکل های بلند بالایی رو در نظر بگیرن تا به این دام گرفتار نشن. امریکایی ها هم اونطرف نشستن تا هرکشوری یا هر بانکی دست از پا خطا کنه سریع جریمش کنن. حالا چه ربطی به گرام و تلگرام داره؟ بسیار واضحه تلگرام علنا اعلام کرده خودش رو موظف به رعایت قوانین تحریمی و kyc میدونه این دوتا پیام داره یکی اینکه شما ممکنه یک روز صبح بیدار بشید و ببینید که تلگرام به شما پیام داده که متاسفانه به خاطر رعایت نکردن قوانین تحریمی ایالات متحره کیف پول شما مسدود شده. از طرفی این عملیات برای خود تلگرام بسیار راحت تر و کم هزینه تر از بانک هاست چون شما به سروری متصل هستید که تمام تراکنش ها و مبادلات شما اونجا ثبت میشه بعلاوه که به خاطر ماهیت شبکه ی اجتماعی تقریبا تمام حرکات شما زیر نظر تلگرام قرار داره پس دیگه نیازی نیست مانند بانک های سنتی تلگرام تمام اون پروتکل های هزینه بر و طولانی رو انجام بده و صرفا با کمی تلاش میتونه متوجه بشه که ایا شما مقررات خزانه داری رو لغو کردید یا نه؟ شاید گفته بشه این اتفاق فقط در سطوح بالا انجام میشه اما باید گفت این اتفاق میتونه در هر سطحی از جامعه و برای هر فردی اتفاق بیفته چون ماهیت گرام چون به یک شبکه ی اجتماعی وصله اینه که سریع میتونه اطلاعات رو ردیابی کنه.
عده ای میگن که روسیه به خاطر این تلگرام رو مسدود کرد که تلگرام اجازه ی دسترسی به سرورهاش رو بهش نداد جدای از اینکه چقدر این قضیه حقیقت داره سوالی که پیش میاد اینه که فرانسه و انگلستان هم دنبال فیلتر کردن تلگرام هستن اونها چرا اینکار رو میخوان انجام بدن؟ ایا اونها هم از این شکایت میکنن که تلگرام سرورهاش رو در اختیار اونها قرار نداد؟ در انگلستان که بیشتر مردم از بلک بری مسنجر استفاده میکنن که مستقیما زیر نظر ام آی سیکس فعالیت میکنه چرا ترزا می در داووس خواستار عزم جدی برای مقابله با شبکه های اجتماعی خطرناک شد؟ یا فرانسه که بیشتر از تلگرام توسط واتس اپ تهدید میشه چرا دنبال فیلتر کردن تلگرامه در حالیکه واتس اپ توسط بیشتر فرانسوی ها استفاده میشه؟
اسنادی که به تازگی ویکی لیکس منتشر کرده مبنی بر اینکه واتس اپ، تلگرام، ویبو و... البته به واسطه ی اسمارت فون ها هک شدن و اطلاعاتشون در اختیار سازمان جاسوسی ایالات متحده قرار گرفته مزید بر علت شده که تمام کشورها به دنبال جلوگیری از خروج اطلاعات از کشورشون باشن.
در پایان شما رو به تماشای قسمت امشب برنامه ی ثریا با حضور مدیران پیامرسان های داخلی دعوت میکنم برای کسانی که شاید تصورات اشتباهی داشته باشن میتونه مفید باشه.
