طی سالهای اخیر خصوصا از سال ۱۳۹۷ به بعد، سوال اصلی فرد ایرانی این است که چه چیز خریداری کند که ارزش پولش حفظ شود. در مورد لوپ تقویت کننده این وضعیت که خود منجر به تورم بالاتر خواهد شد، بعدها صحبت خواهم کرد.
اما در هفتههای اخیر دوباره این سوال مطرح شد دلیل آن هم افزایش اخیر دلار بوده است. رشد بیوقفه نرخ ارز، مثل همیشه، اثر روانی عمیقی بر جامعه گذاشته و ذهن بسیاری را به سمت این پرسش برده است. «چی بخرم؟»
برای دههها پاسخ روشن بود: دلار. اما امروز با شرایط جدید ژئوپلیتیک جهانی این پاسخ دیگر بدیهی نیست. آیا دلار همچنان امنترین گزینه برای حفظ ارزش دارایی در اقتصاد ایران است؟ یا بیتکوین و طلا جایگزین بهتری برای آن هستند؟
دلار همیشه نقشی دوگانه در اقتصاد ایران داشته است: از یک سو نماد ثبات و ارزش، و از سوی دیگر نماد وابستگی و اضطراب.
در دورههای بحرانی مانند سالهای ۱۳۹۱، ۱۳۹۷ و ۱۴۰۱، هر بار که تورم جهش کرد یا تحریمها تشدید شدند، تقاضا برای دلار بالا رفت. دلار برای بسیاری از مردم ایران به چیزی بیش از یک ارز خارجی تبدیل شد — نوعی «پناهگاه روانی» در برابر سقوط ارزش ریال.
اما در کنار این تصویر امن، باید به یک واقعیت اشاره کرد: دلار نیز ابزار سیاست است. تحریمهای بانکی، محدودیت در نقلوانتقال ارزی، مسدود شدن داراییهای خارجی و حتی ریسک نگهداری فیزیکی دلار در داخل کشور، همه نشان میدهد که این ارز هم از گزند سیاست و تحریم در امان نیست. در حقیقت، امنیت دلار برای ایرانیان همیشه نسبی بوده است، نه مطلق.
اما جدای از آن بیایید دلار، بیتکوین و طلا را در مواجهههای تاریخی آنها مشاهده کنیم و ببینیم که کدام دارایی بهترین پوشش ریسک را برای ما دارند.
این مقایسه را از سال ۲۰۰۹ آغاز نمیکنم چرا که بدیهی است بیتکوین پیروز خواهد شد. همچنین از ۹۲ که معاملات بیتکوین در ایران شروع به کار کرد نیز شروع نمیکنم زیرا از آن زمان تا سال ۹۷ به طور پیوسته دلار سرکوب شده است. بلکه دقیقا از اردیبهشت ۱۳۹۷ آغاز میکنم. جایی که دلار به یکباره افزایش یافت.
از آن زمان تا امروز دلار بیش از ۲۰۰۰ درصد و طلا بیش از۶۷۰۰ درصد افزایش داشته است. در حالی که بیتکوین بیش از ۲۵۰ برابر افزایش به خود دیده است.
برای اینکه به ذهن تقریب شود، قیمت هر بیتکوین در سال ۹۷، حدود 55 میلیون تومان بود در حالی که امروز این رقم ۱۴ میلیارد تومان است.
اما این مقایسه نیز کامل نیست. بدیهی است که بیتکوین طی سالهای گذشته افزایش چشمگیری داشته است. اما در کنار آن ریزشهای سهمگینی نیز تجربه کرده است. برای اینکه همچنان هم مقایسه را بهتر کنیم؟ بیایید محاسبه بیتکوین را بر اساس ریزشهای تاریخی آن لحاظ کنیم تا ببینیم آیا ریسک ریزشهای عمده در بیتکوین بازده بالای آن را توجیه میکند یا خیر؟
بیایید محاسبات را دقیقتر کنیم. گفتیم از سال ۹۷ تا کنون شاهد افزایش ۲۵۰ برابری بیتکوین بودهایم. اما این افزایش با کاهشهای شدیدی نیز همراه بوده است که بدترین ریزش آن در سال ۲۰۲۰-۲۰۲۱ بوده است که بیتکوین ۸۰ درصد از ارزش خود را از دست داد.
بیایید نسبت شارپ را محاسبه کنیم. ۸۴ درصد بزرگترین افت بیتکوین، انحراف معیار بازده سالانه را ۶۵ درصد در نظر میگیریم و بازده بدون ریسک را همان ۲۵ درصد به طور متوسط لحاظ میکنیم که متوسط بازده اوراق دولتی ایران در همین دوره است.
در نتیجه نسبت شارپ برابر خواهد بود با ۳.۲۷ که یک نسبت شارپ تقریبا عالی است.
بنابراین خرید بیتکوین حتی با وجود ریزشهای شدید تاریخی آن توجیه دارد.
در اپیزود دوازدهم فینسوف گفتهام که راهحل برای دنیایی که در آن پول ابزار استثمار نیست این است که به راهحلهای جایگزین نظیر بیتکوین پناه ببریم.
توجه داشته باشید که دولتها از جیب خود شما پولتان را برمیدارند و دوباره به خودتان میدهند تا همچنان از شما کار بکشند. بنابراین راهحل این است که به بیتکوین پناه ببرید تا این قدرت را از دولتها بگیرید.
اما چرا سایر راهحلهای دیجیتال را امتحان نکنیم؟ برای این سوال دو جواب میتوانم بدهم. یکی طولانی و یکی کوتاه. پاسخ طولانی را در وبسایت فینسوف بعدها خواهم داد. اما جواب کوتاه را اینجا میدهم. چون هیچکدام از ارزهای دیگر به خوبی بیتکوین امتحان خود را پس ندادهاند. بیتکوین هم از نظر بلوغ بلاکچین و هم از نظر نقدینگی و هم از نظر توزیع شدن دفتر کل تقریبا به کمال خود رسیده است و اتریوم دومین ارز دیجیتال جهان حتی نزدیک به چنین جایگاهی هم نیست.
بسیاری از افراد ادعا میکنند که چیزی از بیتکوین نمیدانند یا سواد کافی ندارند. پاسخ من به این افراد این است که بروید یاد بگیرید. در سال ۲۰۲۵ دیگر جایی برای تنبلی نیست. همه باید بدوند و سریع باشند تا به تحولات برسند.
یک شهروند باید فعال باشد و به طور مداوم علیه تمام مراجع اقتدار اقدام کند. این اقدام هم لزوما به معنای حرکتهای عجیب و غریب نیست بلکه همین حرکت به سمت بیتکوین و راهحلهای جایگزین میتواند نوعی اقدام علیه مراجع اقتدار باشد.
با این همه نگران نباشید. پلتفرمهایی مثل کیفپول من (Kifpool.me)، در این میان به شما امکان امکان نگهداری رمزارز بهصورت ساده و در عین حال امن را فراهم میکنند. این ابزارها توانستهاند به گزینهای قابل اعتماد برای کاربران ایرانی تبدیل شوند، به طوری که شما بدون نیاز به دانش فنی پیچیده، میتوانید با چنین ابزارهایی کنترل کامل دارایی دیجیتال را در دست گرفته و بدون نگرانی از تحریم، بلوکه شدن حساب یا محدودیت بانکی اقدام به معامله کنید.
البته نگران نباشید. استفاده از این ابزارها نافی تلاش شما برای مقابله با مراجع اقتدار نیست. هدف تغییر رفتار است نه فروپاشی تمام مراجع اقتدار. هیچکس از فروپاشی کامل سود نمیبرد (مگر اقتدارگرایان شرایط نرمال جدید)
توصیه من این است که فعلا برای خرید بیتکوین دست نگه دارید. اگرچه معتقدم هنوز سیکل فعلی به اوج خود نرسیده است. اما برای کسانی که قصد ورود دارند، اکنون زمان مناسبی نیست.
اگر مایل به سرمایهگذاری در بیتکوین هستید حتما عضو کانال تلگرام فینسوف باشید. آنجا سعی میکنم زمان مناسب برای ورود به بیتکوین را پیدا کنم.
نکته پایانی اینکه تصمیم گرفتهام روش DCA را پیاده کنم. بنابراین اگر مایل به حرکت در این راستا با من هستید، حتما عضو کانال تلگرام شوید.
