شاید حدود ۴ یا ۵ سال پیش بود که برای خانه روستایی‌مون چند نهال بردیم تا توی حیاط بکاریم. یک نهال گلابی، یک گردو، یک گیلاس، یک انار، چندتا صنوبر، یک سرو و یک میم (یا درخت انگور). از بین این‌ها انار و گیلاس که کلا نابود شدن، انگورها هم متاسفانه شکستن، سرو این اواخر به نظر می‌رسه خشک شده. دلیلش رو هیچ کدوممون نمی‌دونیم اما برگ‌هاش زرد شدن. فقط گردو و چندتا صنوبر (که از بین پنج تا صنوبر هم یکیش خشک شد، دوتا شون هم شکستن اما خوشبختانه هنوز سبز هستن) و گلابی سرپا هستن.
دلیل اینکه این درخت‌ها اینقدر زود نابود شدن شاید این باشه که بلد نبودیم نگهداری کنیم شاید هم زمین مناسب کاشت اون نهال‌ها نبود. به هرحال امیدوارم به مرور یاد بگیریم و بتونیم درخت‌های بیشتری بکاریم و از اون مهم‌تر به ثمر برسن.
چند روز پیش که دوباره رفتم به خونه روستایی مون درخت گلابی حسابی سبز شده بود. و نکته جالب اینه که چند روز بعد از اینکه عکس اول رو ازش گرفتم یه روز صبح بلند شدم و دیدم شکوفه هم داده.
خیلی لحظه هیجان انگیزی بود. اینکه ببینی درختی که خودت کاشتی شکوفه داده. البته میدونم کاشتنش زیاد مهم نیست یه نیم متر زمین رو با بیل میکنی، درخت رو میذاری و دورش خاک میریزی. این کار رو همه می‌تونن بکنن. اما من به همه گفتم من کاشتم شما هم بگین من کاشتم خوبیت نداره.
نکته‌ای که می‌خوام اینجا بگم اینه که واقعا چرا توی این کشور محیط زیست اهمیت نداره؟ راستش از یک نگاه میشه اینطوری به قضیه نگاه کرد که محیط زیست در حال حاضر برای ما یک چیز شیکه. کشوری که هزاران مشکل اقتصادی داره و اگه مازوت نسوزونه مشکل قطعی برق خواهد داشت، دیگه محیط زیستش چی میشه؟
البته این مشکل، فقط منحصر به ما نیست. تقریبا تمام کشورهای دنیا با این مشکل دست به گریبان هستن. موج مهاجرت از حاشیه‌ها به سمت مراکز اگر در کشورهای پیشرفته بیشتر از ایران نباشه کمتر نیست. یکی از ظرفیت‌هایی که کرونا برای جهان ایجاد کرد، این بود که دورکاری رو گسترش داد. جالبه بدونید توی آمریکا قیمت خونه‌های ویلایی (که بهش سینگل هاوس میگن) در دوران کرونا چند برابر بیشتر از خونه‌های آپارتمانی داخل شهرها گرون شد. این نشون میده که مردم دارن به سمت مناطق خوش آب و هوا و خارج از شهر مهاجرت می‌کنن.
اما به نظرم ما توی ایران به خاطر زیرساخت‌های نسبتا ضعیف اینترنت و سیستم‌های قدیمی کسب و کار نتونستیم از این ظرفیت به خوبی استفاده کنیم.
ما هم می‌تونیم با ایجاد زیرساخت‌های لازم برای دورکاری، اجازه بدیم کلان شهرها خالی بشه و مردم از خونه‌های آپارتمانی به سمت خونه‌های ویلایی حرکت کنن. این کار بار ترافیک و آلودگی رو در کلانشهرها به شدت کاهش میده.
همچنین کرونا به ما یاد داد اگر انسان نباشه، چقدر محیط زیست تمیز تره. کرونا نشون داد انسان لازم نیست به دنبال مشکل محیط زیست باشه چون خودش مشکل محیط زیسته. بدون انسان ما محیط زیست سالم‌تری داریم، هوای پاک‌تر و آبی تمیز‌تر. البته من موافق پاکسازی انسان از روی زمین نیستم. اما معتقدم اول از همه باید متوجه این نکته باشیم که ما در وهله اول خود مشکل هستیم. پس برای اینکه بخوایم محیط زیست رو تغییر بدیم اول باید خودمون رو تغییر بدیم. باید بفهمیم که هیچ چیز متعلق به ما نیست. ما مالک هیچ چیز نیستیم. ما تنها حق استفاده از اشیا رو داریم. حق نداریم اشیا رو نابود کنیم، حق نداریم اونها رو در طبیعت رها کنیم، حق نداریم محیط زیست رو تخریب کنیم، حق نداریم برای دم کردن چایی توی سیزده به در شاخه‌های درخت رو بشکنیم، حق نداریم پفکی که خوردیم رو توی طبیعت رها کنیم. ما مالک طبیعت نیستیم. ما خود طبیعتیم.
اما آیا همین انسان مشکل‌ساز میتونه بخشی از راه‌حل باشه؟ چرا که نه؟ اما نه به صورت تک و تنها بلکه به صورت حرکتی جمعی و فرهنگی عمومی. در واقع همونطور که تجربه ی من در کاشتن درخت ثابت کرده، صرفا کاشتن یک درخت کافی نیست بلکه مراقبت از اون خصوصا در دورانی که یک نهاله خیلی مهم‌تره.
بیایید یک محاسبه سرانگشتی با هم بکنیم. فرض کنیم هر ایرانی امسال یک درخت بکاره فقط یک درخت. و فرض کنیم تمام این درخت‌ها کنار هم کاشته بشن. فاصله درخت‌ها از هم دیگه رو هم ۱۰ متر در نظر می‌گیریم. یعنی در هر ۱۰۰ متر مربع یک درخت. ۸۰ میلیون درخت و در هر ۱۰۰ متر معکب یک درخت یعنی ۸ میلیارد متر مکعب یا ۸۰۰ هزار هکتار زمین که به جنگل تبدیل شده اون هم فقط توی یک سال. مساحت صحرا‌های ایران ۸۶ میلیون هکتاره یعنی اگر این روند برای حدود ۱۰۰ سال ادامه پیدا کنه تقریبا هیچ صحرایی در کشور باقی نمی‌مونه. یعنی نسل‌های آینده ما با یک اروپای جدید روبرو میشن. شاید بگید این ایده یکم رویاپردازانه است اما نه نیست. کشورهای زیادی تونستن این ایده رو عملی کنن و کشور چین پرچمدار بیابان‌زدایی در جهانه.
(اگر ویدیوی بالا رو نمی‌بینید به ابزارهای دور زدن تحریم! مجهز بشین و دوباره امتحان کنید)
در پایان باید بگم اگرچه معتقدم انسان یکی از دلایل نابودی محیط زیسته اما خودش میتونه یکی از دلایلی باشه که محیط زیست رو حتی بهتر از روز اولش بکنه. انسان میتونه با هوشی که داره جاهایی رو که حتی قبلا صحرا بودن هم تبدیل به جنگل بکنه. امیدوارم روزی برسه که فرزندان ما هوای تمیز، آب تمیز و طبیعتی تمیز داشته باشن.
