هر جامعه و دوره، معماری شگفت انگیز خود را دارد که با آشنایی با آنها میتوانید نزدیک ترین سبک به سلیقه خود را شناخته و در انتخاب معماری بنای خود دچار شک نشوید. طراحی سازه در جهان، حرکت و رشد جوامع، تغییراتی را که در نحوه تفکر، زندگی، کار و پیشرفت مردم به وجود آمده را نشان می دهد.
معماری بزرگتر از یک دوره زمانی یا یک منطقه واحد است. سرچشمه آننیز به یکی از اولین نیازهای بشر که جستجوی سرپناه بود، می رسد. این هنر در واقع به عنوان بخشی از یک تمدن تغییراتی را که در نحوه تفکر، زندگی، کار و پیشرفت مردم به وجود آمده، نشان می دهد. این تغییرات نشان دهنده تغییر در دکوراسیون، طراحی و ساخت و ساز ساختمان ها در طول تاریخ است. معماری جهان حرکت و رشد جوامع را نشان می دهد.در ادامه این مقاله نیز متوجه می شوید، که هر دوره از طراحی سازه به آرامی در دوره بعدی ذوب می شود.
ریشه کلمه معماری چیست ؟
معماری از کلمه لاتین “architectura” یا از کلمه یونانی “arkhitekton” گرفته شده است. آرخی به معنی رئیس و تکتون به معنی سازنده است. محصول معماری اغلب ساختمان ها هستند و بناهای تاریخی معمولاً دستاوردهای آن محسوب می شوند.
سبک های معماری با تغییراتی در سبک و طراحی ساختمان در طول تاریخ مشخص شده است. سبک های فرعی معماری وجود دارد که به نوآوری‌های جدید یا ویژگی‌های جدید طراحی اشاره می‌کند. گاهی اوقات، سبک های جدیدی از طراحی سازه با تغییرات تاریخی آغاز می‌شود که باعث می‌شود ایده‌های جدید در طراحی، ساختمان و ساخت و ساز موج بزند.
دوره زمانی این سبک به 2.5 میلیون سال پیش تا 1200 قبل از میلاد (شامل عصر حجر، عصر برنز و عصر آهن) باز میگردد و مثال برجسته آن استون هنج می باشد.
دوره ماقبل تاریخ با ساختمان‌ها یا فضاهایی که از روی هم چیدن سنگ‌ها، استخوان‌ها و ویژگی‌های زمین بدون استفاده از ملات یا کلاسور ساخته شده‌اند شناخته می‌شود. زمان آن نیز به 11600 قبل میلاد – 3500 قبل میلاد میرسد.
دوره معماری اتروسکی (در زمان 900 قبل از میلاد – 27 قبل از میلاد) با حرکت به سمت سنگ، چوب و کارهای خاکی مشخص شده است.
دوره های بابلی و بین النهرینی با هم ترکیب می شوند تا ادغام سنگ تراشی و هنر را به نمایش بگذارند. تاریخ این سبک به زمان های قدیم بازمیگردد. در این دوران آجر از خاک ساخته می شد و برای به مقاومت رسیدن در کوره پخته می شد. اضافه کردن رنگ‌ها به کاشی‌ها و آجرها به این جامعه اجازه می‌داد تا معماری خود را ارتقا داده و مطابق با اعتقادات خود بنا های خود را تزئین کنند. این سبک مصری حدود 4000 – 1250 قبل میلاد پدیدار شد. (جهت آشنایی با انواع آجر به مقاله آجر چیست رجوع کنید.)
معماری مصری شامل مصالح ساختمانی است که به دلیل کمبود چوب، بیشترین استفاده را از سنگ آهک، ماسه، شن و آجرهای گلی دارد. دوره معماری مصر مجموعه‌ای از سبک‌ها و طرح‌هایی است که از اهرام تا ستون‌های آراسته را شامل می‌شود. تاریخ آن نیز مربوط به زمان 3050 قبل از میلاد – 900 قبل از میلاد است.
دوره پیش از کلمبیا با کنده کاری های سنگی و تزئینات سنگی باورنکردنی مشخص شده است. ساختن بناهای مذهبی، اهرام، سرگرمی و سازه های دولتی از سنگ و صخره از تخصص های معماری میان-آمریکایی بود؛ که دوره زمانی آن به 1000 قبل از میلاد – 1000 پس از میلاد برمیگردد. مثال برجسته آن خرابه های پالنکه است.
قابل توجه ترین ویژگی معماری اینکاها که مربوط به زمان 1400 – 1533 پس از میلاد است؛ استفاده از سنگ های مربع یا مستطیل برای ایجاد جاده ها، ساختمان ها و دیوارها است. ساختمان ها با چیدن سنگ تراش خورده یا آجر گلی به شکل مربع و مستطیل ساخته می شدند.
سبک مایاها برای زمان 250 تا 900 میلادی است؛ مایاها ساختمان‌های بزرگی را با حکاکی‌های سنگی پیچیده، پله‌ها و گچ بری با نقاشی می‌ساختند. بهترین نمونه از سبک طراحی مایاها، هرم و مجموعه اطراف در چیچن ایتزا است.
توجه به این نکته مهم است که معماری غربی سبک ها، طرح ها و مواد متنوعی را پوشش می دهد. درواقع این دوره زمانی بود که سبک های ساختمانی به سمت انقلاب صنعتی و مصالح ساختمانی تولید انبوه چرخش پیدا کردند.
پیشرفت های بزرگی در طراحی، شکل و دکوراسیون داخلی منزل و خارجی ساختمان صورت گرفت. در این مدت طاق‌ها، پنجره‌های شیشه‌ای رنگی، تکیه‌گاه‌ها، سقف‌های طاق‌دار و گنبدها رایج شدند. از معماری سبک غرب میتوان به کلیسای جامع سنت پل اشاره نمود.
قابل توجه ترین ویژگی های سبک یونانی ستون ها هستند. ستون های یونانی چه مجسمه و چه نقاشی شده، حداقل در چهار گوشه سازه قرار دارند. ممکن است ستون های زیادی در سرتاسر فضای باز وجود داشته باشد یا مجسمه های سنگی کنده کاری شده در جلو/پشت سازه به جای تکیه گاه برای تزئین استفاده می شود. تاریخ معماری یونان به 700 – 323 قبل از میلاد بازمیگردد. جهت آشنایی با این سبک می توانید آکروپولیس یونان را مشاهده نمایید.
معماری رومی طراحی یونانی را با قوس ها به سطح بالاتری می برد. در اصل، طاق های رومی برای حمایت از سقف های گنبدی شکل و به عنوان تزئین بین ستون های سنتی استفاده می شد. طاق رومی به دلیل منحصر به فرد بودن و توانایی پراکندگی وزن به یک ویژگی بارز در معماری و طراحی ساختمان تبدیل شد. زمان معماری رومی به 44 قبل از میلاد – 476 پس از میلاد بازمیگردد و معماری پانتئون از این سبک می باشد.
سبک معماری بیزانسی گنبدهایی را با طاق نما در ساختمان گنجانده است. با یک مرکز گنبدی بزرگ و سالن‌هایی با اتاق‌هایی که در جهت‌های مختلف منتهی می‌شوند، پنجره‌ها و درها تأثیر قوس‌های رومی را نشان می‌دهند. زمان 527-565 پس از میلاد موزه فتحیه است.
معماری رومی در اروپای قرون وسطی شروع شد و از اتاق های نیم دایره ای با سقف های مخروطی شکل تشکیل شده است. طاق‌های نیم دایره‌ای بر روی درها امکان طراحی گرد اتاق‌ها و پنجره‌ها را فراهم می‌آورد که به طور سنتی دوره رومی را یادآوری می‌کنند.زمان معماری رومی 800 تا 1200 میلادی می باشد و صومعه تثلیث مقدس از این نمونه است.
این سبک بین سبک معماری رومانسک و رنسانس است و زمان آن به 1100 – 1450 پس از میلاد برمیگردد. تأثیرات هر دو سبک معماری در این دوره انتقالی قابل مشاهده است.
اتاق های بزرگ با طاق مایلی که به دیوار ساختمانی تکیه کرده و آن را نگه میدارد، در این سبک قابل تشخیص هستند. با این حال، تفاوت اصلی در پنجره های شیشه ای رنگارنگ و طاق های دنده ای است که از آن اتاق های باورنکردنی پشتیبانی می کنند. کلیسای وست مینستر با استفاده از این سبک طراحی شده است.
ویژگی های مهم دوره رنسانس ممکن است به دلیل ماهیت احیای ساختمان های یونان و روم باستان آشنا به نظر برسد. این سبک‌ها با گنبدها، ستون‌ها و طاق‌های کلاسیک ترکیب شده‌اند که منشأ گذشته آنها را منعکس می‌کند. زمان آن به 1400 تا 1600 میلادی بازمیگردد که معماری توسکانی نیز از این سبک است.
معماری باروک یک سبک بسیار مجلل از ساختمان، طراحی و هنر است که در قرن هفدهم از ایتالیا سرچشمه گرفت و به بقیه اروپا گسترش یافت و در نهایت، به ایالات متحده رسید. این سبک با فرم های بسیار دقیق، سنگ مرمر، دکوراسیون در مقیاس بزرگ، و رنگ های روشن مشخص می شود. رنگ های روشن سبک باروک به معنای نشان دادن شکوه کلیسای کاتولیک رومی بوده است. زمان این سبک معماری 1600 – 1830 میلادی می باشد و کاخ ورسای نمونه همین سبک است.
معماری نئوکلاسیک با عظمت مقیاس، سادگی فرم‌های هندسی، جزئیات یونانی به ویژه دوریک یا رومی، استفاده چشمگیر از ستون‌ها، و ترجیح دیوارهای خالی مشخص می‌شود. زمان نئو کلاسیک 1730-1925 میلادی است که کاخ کنگره آمریکا نیز از سبک نئوکلاسیک است.
سبک‌ها طراحی سازه اغلب شامل تفاسیر و احیای التقاطی سبک‌های تاریخی بودند. انتخاب نام معماری ویکتوریایی نیز نشان دهنده رسم بریتانیا و فرانسه در نام‌گذاری سبک‌های معماری برای یک پادشاه حاکم است. در این طرح نام‌گذاری و طبقه‌بندی، از معماری گرجستان و بعداً معماری سلطنتی پیروی کرد و معماری ادواردیایی نیز جانشین آن شد؛ که زمان این سبک مربوط به 1837-1901 میلادی است. از نمونه های این سبک کاخ وست مینستر با بیگ بن لندن است.
آرت نوو یک سبک بین المللی در معماری و طراحی بود که در اواخر قرن نوزدهم پدیدار شد. این سبک با “خطوط شیاردار و شکل های ارگانیک روان بر اساس فرم های گیاهی” مشخص می شود و بیشتر بین سال های 1890-1910 در اروپا و ایالات متحده شکوفا شد. کازابالیو یکی از نمونه های آرت نوو است.
معماری آرت دکو نشان دهنده سبکی از ساختمان است که شیک است، اما مینیمال نیست. معماران آن زمان در رویکرد خود به طراحی مبتکر بودند. آنها به دنبال ایجاد ساختارهایی بودند که تازه، مدرن و بر خلاف سبک های احیاگر قبلی باشد. ساختمان های آرت دکو غیرقابل انکار هستند و دوره ای را نشان می دهند که در مرکز عصر ماشین قرار داشت. زمان این سبک زمان 1925 – 1937 میلادی است. از نمونه های سبک آرت دکو ساختمان کرایسلر است.
معماری مدرن یا مدرنیستی، یک جنبش معماری یا سبک است که مبتنی بر فناوری های جدید و نوآورانه ساخت و ساز، به ویژه استفاده از شیشه، فولاد و بتن می‌باشد. زمان این سبک از 1900 پس از میلاد تاکنون است و خانه اپرا سیدنی نیز ساخته شده با همین سبک می باشد.
معماری آفریقا از طیف گسترده‌ای از مصالح، از جمله کاهگل، چوب، گل، آجر، خاک و سنگ استفاده می‌کند. استفاده از مصالح ساختمانی بسته به منطقه متفاوت است؛ در شمال آفریقا از سنگ و خاک کوبیده، در شاخ آفریقا از سنگ و ملات، در آفریقای غربی از گل/خشت، در آفریقای مرکزی از کاهگل/چوب و مواد فاسد شدنی و در جنوب شرقی و آفریقای جنوبی از سنگ و کاهگل. چوب استفاده می شود. مسجد جامع فیروان از همین سبک است.
معماری آکسومیت از قرن چهارم قبل از میلاد به بعد در منطقه شکوفا شد. این سبک حتی پس از انتقال از سلسله آکسومیت به سلسله زاگوه در قرن دوازدهم ادامه یافت، همانطور که توسط تأثیرات متعدد آکسومیت در و اطراف کلیساهای لالیبالا قرون وسطایی گواه است. قلعه گندار از این سبک است.
ویژگی‌های قابل توجه: «معماری ایرانی از نمادهای هندسی، با استفاده از فرم‌های ناب مانند دایره و مربع به فراوانی استفاده می‌کند و پلان‌ها بر اساس چیدمان‌های اغلب متقارن با حیاط‌ها و تالارهای مستطیل شکل است. معماری ساسانی با نقش برجسته‌های سنگی کنده‌کاری شده یا گچ بری تزئین شده و از موزاییک های سنگی رنگارنگ استفاده می شود. مسجد جامع یکی از نمونه های جذاب و هنری این سبک است.
برخی از ویژگی‌های معماری اسلامی از طراحی های پیش از اسلام آن منطقه به ارث رسیده است و برخی ویژگی‌ها مانند مناره‌ها، مقرنس‌ها، نقش هندسی اسلیمی، طاق نوک تیز، طاق چندلایه، گنبد پیازی و گنبد نوک‌دار بعدها شکل گرفته است. گنبد صخره از همین سبک است.
سبک اسلامی شامل سبک‌های معماری ساختمان‌های مرتبط با اسلام است. هم سبک‌های سکولار و هم سبک‌های مذهبی را از تاریخ اولیه اسلام تا امروز در بر می‌گیرد. معماری اسلامی برای تحقق آرمان‌های دینی اسلامی توسعه یافته است، به عنوان مثال منار برای کمک به مؤذن در رساندن صدای خود به گوشه ای خاص طراحی شده است. شاه رکن عالم نمونه آسیایی است.
سبک هند ریشه در تاریخ، فرهنگ و مذهب آن دارد. در میان تعدادی از سبک ها و سنت های معماری، سبک طراحی معبد هندو و معماری هندو-اسلامی شناخته شده ترین سبک های تاریخی هستند. در هر دو سبک، به ویژه اولی، در درون خود تعدادی سبک منطقه ای وجود دارد. یک نمونه اولیه از برنامه ریزی شهری، معماری هاراپا در تمدن دره سند بوده است. در آن دوره مردم در شهرهایی با خانه‌های آجری پخته، خیابان‌هایی با طرح شبکه‌ای، سیستم‌های زهکشی پیچیده، سیستم‌های آبرسانی، انبارها، ارگ‌ها و مجموعه‌ای از ساختمان‌های بزرگ غیرمسکونی زندگی می‌کردند.
بسیاری از سبک های قدیمی هند از چوب بود که دیگر باقی نمانده است. در طول دوره استعمار بریتانیا، سبک های اروپایی از جمله نئوکلاسیک، احیای گوتیک و باروک در سراسر هند رایج شد. ترکیب سبک هندی-اسلامی با اروپایی منجر به ایجاد سبک مدرنی به نام هندو-ساراسنی شده است. تاج محل نمونه معروف از سبک هندی می باشد.
سبک هند ریشه در تاریخ، فرهنگ و مذهب آن دارد. در میان تعدادی از سبک ها و سنت های معماری، سبک طراحی معبد هندو و معماری هندو-اسلامی شناخته شده ترین سبک های تاریخی هستند. در هر دو سبک، به ویژه اولی، در درون خود تعدادی سبک منطقه ای وجود دارد. یک نمونه اولیه از برنامه ریزی شهری، معماری هاراپا در تمدن دره سند بوده است. در آن دوره مردم در شهرهایی با خانه‌های آجری پخته، خیابان‌هایی با طرح شبکه‌ای، سیستم‌های زهکشی پیچیده، سیستم‌های آبرسانی، انبارها، ارگ‌ها و مجموعه‌ای از ساختمان‌های بزرگ غیرمسکونی زندگی می‌کردند.
بسیاری از سبک های قدیمی هند از چوب بود که دیگر باقی نمانده است. در طول دوره استعمار بریتانیا، سبک های اروپایی از جمله نئوکلاسیک، احیای گوتیک و باروک در سراسر هند رایج شد. ترکیب سبک هندی-اسلامی با اروپایی منجر به ایجاد سبک مدرنی به نام هندو-ساراسنی شده است. تاج محل نمونه معروف از سبک هندی می باشد.
معماری چینی با ویژگی‌های مختلفی مشخص می‌شود؛ مانند تقارن دو طرفه، استفاده از فضاهای باز محصور، ادغام ایده‌های مرتبط با فنگ شویی مانند سلسله‌مراتب جهت‌گیری، تأکید افقی و کنایه از کیهان‌شناسی، اساطیری، یا نمادهای دیگر می باشد. های سی گونگیی ساخته شده با همین معماری می باشد.
قدیمی‌ترین سبک ژاپنی در دوران ما قبل تاریخ در فروشگاه و خانه های ساده بود. معماری ژاپنی (日本建築، Nihon kenchiku) با سازه‌های چوبی و سقف کاشی یا کاهگلی با فاصله کمی از سطح زمین شناخته شده است. درب‌های کشویی (fusuma) به جای دیوارها کاربرد داشتند. مردم نیز اکثر اوقات به طور سنتی روی کوسن ها یا روی زمین می نشستند. از قرن نوزدهم، ژاپن بسیاری از معماری های غربی، مدرن و پسامدرن را در ساخت و ساز و طراحی گنجاند و امروزه در زمینه طراحی و معماری پیشرو است. معابد پاگودا در ژاپن از همین نمونه است.
در این مقاله انواع سبک ها را در دوره های مختلف مورد بررسی قراردادیم، از نظر شما کدام سبک جذابیت بیشتری دارد ؟
