موتور پمپ آب یا اصطلاحاً پمپ آب کشاورزی وسیله ای است که وظیفه مکش و انتقال عمودی یا افقی آب را انجام می دهد. موتور پمپ از یک موتور و یک پمپ حلزونی تشکیل شده است که بر روی یک شاسی فلزی به هم کوپله(جفت) می شوند.پمپ دارای یک ورودی و یک خروجی شلنگ (لوله) خور آب می باشد.علاوه بر آن دارای یک درپوش پیچی در بالای حلزونی جهت پر کردن دستی مخزن حلزونی با آب و یک درپوش پیچی در زیر پوسته برای تخلیه آب مانده داخل پمپ می باشد.جنس حلزونی معمولاً از جنس آلومینیوم می باشد که سبکتر از آهن می باشد و در مقابل خوردگی و زنگ زدگی نیز مقاوم تراز آهن است.موتور پمپ ها آب را از یک عمقی مکش می کنند و به یک ارتفاع بالاتر پمپاژ می کنند و در انواع بنزینی، گازوئیلی و نفت و بنزین تولید می شوند.موتور پمپ ها برای روشن شدن نیاز به برق ندارند و قابلیت استفاده در هر جایی را دارند.
حداکثر عمقی که یک پمپ آب کشاورزی می تواند مکش کند 8 متر می باشد و بیشتر برای انتقال آب از استخر،رودخانه ، کانال آب و چاه کم عمق مناسب است و چنانچه عمق از 8 متر بیشتر باشد دیگر موتور پمپ کاربرد ندارد و بایستی از کفکش یا شناور استفاده کرد. معمولاً موتور پمپ های 2 اینچ و 3 اینچ دارای مکش آب 6-8 متر و انتقال آب تا ارتفاع 28-30 متر می باشند و تفاوت اصلی این دو در دبی آب ورودی و خروجی است.چنانچه زمان کمی برای استفاده از آب وجود دارد بهتر است از موتور پمپ با دهانه خروجی 3 یا 4 اینج استفاده شود.
در بحث انقال آب هر یک متر توان عمودی انتقال آب برابر با حدود 10 متر انتقال افقی می باشد.یعنی چنانچه پمپ آبی توان انتقال آب تا ارتفاع 30 متر را داشته باشد معادل با حدود 300 متر انتقال افقی با زاویه صفر درجه می باشد.چنانچه مسافت افقی دارای شیب باشد از این مقدار 300 متر کاسته می شود بطور مثال چنانچه از محل قرار دادن پمپ تا محل آبیاری 150 متر مسافت طولی باشد و اختلاف ارتفاع 10 متر باشد جمع این دو برابر با حدود 25 متر ارتفاع می باشد.
علاوه بر این برای آبیاری قطره ای نیز موتور پمپ آب کاربرد دارد و آب را می توان با کمک پمپ آب به درون سیستم آبیاری قطره ای انتقال داد.
موتور پمپ بنزینی: این موتور پمپ ها دارای موتور بنزینی می باشد که در سایزهای 1 اینچ،2 اینچ ،3 اینچ و 4 اینچ تولید می شوند.قدرت موتور با سایز حلزونی پمپ بایستی همخوانی داشته باشد .معمولاً موتور پمپ آب های 1 اینچ دارای موتور دوزمانه تا 2 اسب و 4 زمانه از 1.5-3.5 اسب بخار می باشند.موتور پمپ های بنزینی 2 و 3 اینچ معمولاً دارای موتور چهارزمانه 6.5-7 اسب بخار می باشند و موتور پمپ های بنزینی 4 اینچ دارای موتور چهارزمانه 9-12 اسب بخار می باشند.
موتور پمپ نفت- بنزین: این موتور پمپ ها با بنزین روشن می شوند و با نفت به کار خود ادامه می دهند و بیشتر بخاطر ارزان بودن نفت مورد توجه قرار گرفته اند اما به دلیل در دسترس نبودن نفت خیلی مورد استقبال قرار نگرفتند.
موتور پمپ آب دیزلی: این موتور پمپ ها دارای موتور دیزلی می باشند و از لحاظ وزن و ابعاد موتور و پمپ نسبت به موتور پمپ های بنزینی بزرگتر هستند ولی عمق مکش و ارتفاع آبدهی به همان اندازه موتور پمپ های بنزینی می باشند اما دبی آب ورودی و خروجی آنها بیشتر است و مدت زمان بیشتری نیز بدون وقفه می توانند کار کنند و در انواع 2 اینچ، 3 اینچ و 4 اینچ و با موتورهای هندلی و نیز استارتی موجود می باشند.
ابتدا از پر بودن مخزن سوخت و مخزن روغن موتور اطمینان حاصل می کنیم.سپس درپوش بالایی حلزونی را باز میکنیم و داخل حلزونی را با آب پر میکنیم و درپوش را دوباره می بندیم.شلنگ یا لوله های ورودی و خروجی را به پمپ متصل می کنیم و لاستیک های نواری دور محل اتصال شلنگ به پمپ را آب بندی می کنیم.حال لوله ورودی را به اندازه حدود 1-2 متر از لوله با آب پر می کنیم.پس از اطمینان از داشتن آب در داخل پمپ و لوله و آببندی کامل و هوا نکشیدن پمپ، اقدام به روشن کردن موتور می نماییم و بلافاصله لوله ورودی را داخل مخزن آب قرار می دهیم.
توجه شود که همیشه لازم است از بودن لوله ورودی داخل آب و هوا نکشیدن پمپ آب و تا نخوردن لوله های ورودی و خروجی اطمینان حاصل کرد.
پس از استفاده و خاموش کردن پمپ آب بایستی درپوش ورودی و خروجی پیچی پمپ را باز نمود و با آب پرفشار اقدام به تخلیه رسوبات باقی مانده داخل حلزونی پمپ را نمود تا از پوسیدگی و زنگ زدگی پمپ آب جلوگیری شود.
آب تمییز نیز نباید داخل حلزونی بماند چون در فصل سرما باعث یخ زدگی و ترک خوردن پوسته می شود.
آیا دهانه ورودی و خروجی پمپ آب قابل تبدیل است؟
بله
دهانه ورودی و خروجی موتور پمپ ها را میتوان یک سایز کوچک کرد.بطور مثال چنانچه موتور پمپ 2 اینچ می باشد برای داشتن فشار بالاتر می شود دهانه خروجی را به 1 یا( 4/1 و1) اینچ تبدیل کرد تا فشار خروجی و ارتفاع آبدهی بیشتر شود اما کوچک کردن دهانه ورودی تاثیری در عمق مکش ندارد شاید در جایی که میزان آب کم باشد کوچک کردن دهانه ورودی بتواند آب را بدون اختلاط با هوا به پمپ منتقل کند.
دهانه ورودی و خروجی را می توان یک سایز بزرگتر کرد.وقتی که فشار آب خروجی زیاد است با بزرگ کردن دهانه خروجی از 2 اینچ به 3 اینچ فشار و سرعت انتقال آب کاسته می شود اما موتور یک اینچ با توجه به قدرت کم موتور قابل تبدیل به 2 اینچ نیست.
موتور پمپ 3 اینچ را نیز می توان به 2 اینچ تبدیل کرد اما تبدیل آن به 1 اینچ اصولی نمی باشد.
قطر خروجی
میزان آبدهی (لیتر در دقیقه)
موتور پمپ ۱ اینچ
100
موتور پمپ 2 اینچ
500
موتور پمپ 3 اینچ
1200
موتور پمپ 4 اینچ
2000
برای وارد شدن فشار کمتر به حلزونی هنگام کوچک کردن سایز دهانه بهتر است چند متر بعد از دهانه خروجی تبدیل زده شود.
موتور پمپ آب ارتفاع بالا مثل موتور پمپ آب معمولی از یک پمپ حلزونی و یک موتور بر روی یک شاسی تشکیل شده است با این تفاوت که حلزونی آن قویتر است و معمولاً نوع پروانه آنها فرق می کند و اصطلاحاً پروانه باز گفته می شود و با نام موتور پمپ دوطبقه نیز شناخته می شود.بسته به برند ممکن است موتور آن از موتور پمپ های معمولی قویتر باشد و یا مشابه همان مدل معمولی باشد.
موتور پمپ ارتفاع بالا حداکثر از عمق 8 متر قادر به مکش آب هست و بسته به مدل و نوع حلزونی قادر به پمپاژ آب تا ارتفاع های 50 متر، 80 متر تا 110 متر نیز می باشد.
معروفترین موتور پمپ های کشاورزی بازار عبارتند از:
