مگر ما در ایران استارتاپ داریم؟ این پرسش یکی از مدیران عالی‌رتبه یک مجموعه تاثیرگذار در کشور بود که در حاشیه جلسه هم‌اندیشی برای استارتاپ‌ها سوال کرد. وقتی نام ۲ استارتاپ بزرگ و شناخته‌شده کشور را بردم، گفت اینها که استارتاپ نیستند!
گمان بردم مثل جماعت مچ‌گیر استارتاپی می‌خواهد بگوید اینها بزرگ شده‌اند و دیگر استارتاپ نیستند. گفتم بله، درست می‌فرمایید، الان دیگر استارتاپ نیستند و بزرگ شده‌اند. در پاسخ گفت آنها هرگز استارتاپ نبودند، چون کپی استارتاپ‌های خارجی هستند!
این را گفتم که بگویم در ادارات دولتی و سازمان‌ها وضع خیلی خراب است. همه آنهایی که علیه استارتاپ‌ها عمل می‌کنند و همه آنها که برای حمایت از استارتاپ‌ها هم‌اندیشی می‌گذارند، نمی‌دانند استارتاپ چیست!
وقتی بیماری یک فرد توسط پزشکان متعدد درست تشخیص داده نشود، نه‌تنها بیمار شفا نمی‌یابد، بلکه مصرف داروهای متعدد و تداوم بیماری باعث ضعف و شدت بیماری خواهد شد و می‌تواند جان انسان را به خطر بیندازد.
هرجا می‌روید، حرف از استارتاپ‌هاست له یا علیه‌اش. معاون شهردار استارتاپی‌ها را صدا می‌کند توی اتاقش و می‌گوید پوزه شما استارتاپی‌ها را به خاک خواهم مالید. آن دیگری سخنرانی می‌کند که استارتاپ‌ها خوب هستند و می‌توانند نقش مثبتی در زندگی ما داشته باشند.
وجه مشترک همه آنها این است که نمی‌دانند استارتاپ چیست. این ادعای من است؛ منی که در این سال‌ها بیشترین نشست و برخاست را با همه بخش‌های مختلف جامعه داشته‌ام. اگر هر مقام دولتی و غیر‌دولتی مخالف نظر بنده است، در یک پست کوتاه بنویسد استارتاپ چیست. منظورم این نیست که برود از توی اینترنت کپی‌پیست کند، برداشت خودش را بنویسد.
آنگاه متوجه خواهید شد که اوضاع چقدر خراب است و حکایت استارتاپ در ایران، حکایت فیل در تاریکی مولانا و حکایت کنیز و … است. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اکوسیستم استارتاپی ایران که مانع رشد و توسعه استارتاپ‌ها در ایران است، عدم اطلاع و دانش لازم از شناخت استارتاپ‌ها، کارکرد و نقش موثر آنها در اقتصاد ایران در نزد مدیران، کارشناسان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران بخش‌های مختلف دولتی، خصوصی، رسانه‌ها بخصوص صدا‌و‌سیما و نهادهای عمومی مثل شهرداری‌هاست.
برای حل این معضل ما نیاز به راه‌اندازی یک نهضت بزرگ داریم؛ «نهضت استارتاپ چیست». اما چه کسی مسئول این کار فرهنگی و آموزشی در سطح ملی است. دولت؟ یعنی معاونت علمی یا وزارت ارتباطات یا نهادهای واسط مثل اتحادیه، سازمان نصر، انجمن‌ها و… پاسخ به این سوال مثبت است.
همه این مجموعه‌ها و دیگر مجموعه‌ها وظیفه دارند برای این نهضت فرهنگی زمان بگذارند و هزینه کنند. اما اگر برای تعطیلات به جنگل‌های شمال بروید و مشاهده کنید که زباله‌ها در حال نابود‌کردن درختان است و از متولیان اصلی خبری نیست، چه می‌کنید؟ جز این است که بی‌تفاوت نمی‌مانید و کیسه زباله‌ای برداشته و جنگل را تا حد ممکن از زباله‌های آلوده پاکسازی می‌کنید.
براین اساس، تک‌تک ما وظیفه داریم هر جا که می‌توانیم بنویسیم و بگوییم استارتاپ چیست. در میهمانی‌ها، در تاکسی و هرجا که هر گوش شنوایی پیدا می‌کنیم توضیح بدهیم استارتاپ چیست. چه نوع بیزینس‌مدلی دارند. ونچر کپیتال چیست. شاید آن فرد، کارمند یکی از بخش‌هایی باشد که دیر یا زود سروکار یک استارتاپی به او خواهد افتاد.
از مسئولانی که دلسوز کشور هستند می‌خواهیم در سازمان‌ها دوره‌های آموزشی آشنایی با استارتاپ‌ها را راه‌اندازی کنند. من و تیم شنبه و بخش‌های دیگر اکوسیستم آمادگی کمک به برگزاری این دوره‌ها را داریم.
سهم ما از اقتصاد دیجیتال و حتی از اینترنت بسیار اندک است. اگرسریع‌تر حرکت نکنیم، در این تنگ خواهیم ماند. در حالی که دیگر کمپانی‌های خارجی در حال به‌دست‌آوردن سهم بیشتری از اقتصاد دیجیتال جهان هستند، جوانانمان جلای وطن خواهند کرد چرا‌که برایشان کار‌کردن در شرکت‌های بزرگ و نوآور هیجان‌انگیزتر است و منافع مالی بیشتری برایشان به ارمغان می‌آورد تا دست و پا زدن در بازار کوچکی که پر از موانع ،چالش ها و سوءتفاهمات بسیار است.
با توییت‌کردن علیه همدیگر، راه به جایی نخواهیم برد. باید با مهربانی کنارهم بایستیم و این نهضت آموزشی «استارتاپ چیست» را شروع کنیم. برای آبادانی کشور و برای توسعه اقتصاد دیجیتال تنها چاره ما آموزش، فرهنگ‌سازی، صبوری و… است.
اگر‌چه استارتاپ ها به صورت طبیعی همه ارکان اقتصاد سنتی، ساختارهای سنگین و قدیمی و پوسیده، روابط و شبکه‌های اقتصادی بسیار قوی قدیمی و… را به چالش خواهند کشید، مثل هر نوآوری جدید، اما باید باور کنیم استارتاپ یک اسم رمز خطرناک نیست. استارتاپ تهدیدی برای اقتصاد و امنیت ملی کشور نیست.
استارتاپ راه‌حلی است برای نوسازی و ﻣﺪرﻧﯿﺰاﺳﯿﻮن اقتصاد کشور؛ فرصتی بزرگ که نباید از دست بدهیم. البته پیش‌تر نوشته‌ام راه استارتاپ‌ها راه بی‌بازگشت برای اقتصاد سنتی کشور است، سنتی‌ها حق انتخاب ندارند.
این سرنوشت محتوم آنهاست، نوآوری شتری است که جلو خانه همه‌شان خواهد خوابید. هرچه بیشتر دست و پا بزنند و مقاومت کنند، بیشتر فرو خواهند رفت و بازار را ازدست خواهند داد. تنها راه؛ آشتی، دوستی و مشارکت با نوآوری و استارتاپ‌هاست. به همه بخش‌های سنتی فروتنانه و از سرخیرخواهی پیشنهاد می‌کنم به این نهضت بپیوندید و برای خود و مجموعه‌هایتان شرایطی را فراهم کنیدتا آموزش ببینند « استارتاپ چیست».
کم دانشی ، ورود نادانسته وشتابزده به اکوسیستم استارتاپی ایران به اندازه مقاومت در مقابل نوگرایی و نوآوری خطرناک و بیزنس برانداز است.
