شماری از کاربران توئیتر از زمان خرید این شبکه اجتماعی توسط ایلان ماسک، ثروتمندترین مرد جهان تصمیم گرفته‌اند از پلتفرم‌های جدیدی به جای توئیتر استفاده کنند.
یکی از شبکه‌های اجتماعی که کاربران سابق توئیتر به استفاده از آن روی آورده‌اند «ماستودون» (Mastodon) نام دارد. این پلتفرم که تا چند روز پیش ناشناخته محسوب می‌شد اکنون میزبان تعدادی از کاربران ناراضی از حضور ایلان ماسک در راس توئیتر است. اویگن روخکو، سازنده آلمانی نرم‌افزارها این شبکه اجتماعی را در سال ۲۰۱۶ ایجاد کرد.
«ماستودون» خود را «شبکه‌ای اجتماعی غیرمتمرکز و با منبع آزاد» معرفی می‌کند. هر کدام از کاربران «ماستودون» براساس علایق خود می‌تواند در انجمن‌های مجازی موجود در این پلتفرم عضو شود. هر کدام از این انجمن‌های مجازی مقررات خود را تعیین می‌کند.
«ماستودون» در عمل از هزاران سرور مستقل تشکیل شده است و کاربران در صورتی که مقررات انجمن‌هایی که در آن عضو هستند با یکدیگر همخوانی داشته باشند می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
پس از به روی کار آمدن ایلان ماسک به عنوان صاحب جدید توییتر و تصمیمات جنجالی برای این شبکه اجتماعی محبوب حالا خیلی از کاربران ناراضی به سمت مورد های مشابه هجوم برده اند که مهم‌ترین آنها Mastodon است، یک جایگزین منبع باز که توسط توسعه‌دهنده نرم‌افزار آلمانی Eugen Rochko در سال ۲۰۱۶ ایجاد شد. با پوشش خبری مثبت تقویت شده است، به محبوب‌ترین جایگزین برای توییتر تبدیل شده است. از ۲۷ اکتبر، تقریباً نیم میلیون کاربر جدید به این سرویس هجوم آورده اند که تقریباً تعداد کاربران آن را دو برابر کرده است.
این بدان معنی است که افراد یا سازمان ها می توانند یک سرور (به نام نمونه) راه اندازی کنند و کاربران را روی آن میزبانی کنند. این سرورها اغلب مکان های جغرافیایی یا مناطق مورد علاقه را نشان می دهند. هنگامی که به یک سرور ملحق شدند، کاربران می توانند با دیگران در آن سرور چت کنند یا در جهان فدرال (یا fediverse) پست کنند. پیام‌هایی که به اکثر سرورها ارسال می‌شوند، می‌توانند توسط جامعه گسترده‌تر Mastodon خوانده شوند، مگر اینکه کاربر انصراف دهد.
ماستودون یک پلتفرم میکروبلاگینگ منبع باز است که به نام موجودی شبیه فیل منقرض شده که آخرین بار بیش از ۱۰۰۰۰ سال پیش روی زمین راه رفت، نامگذاری شده است. تفاوت اصلی بین ماستودون و توییتر این است که در حالی که توییتر توسط یک شرکت واحد کنترل می شود، ماستودون غیرمتمرکز است.
برخلاف توییتر، که پیام‌های ارسالی به ۲۸۰ کاراکتر محدود می‌شود، می‌توانید حداکثر ۱۱۰۰۰ کاراکتر را در یک پیام ماستودون پست کنید که به عنوان toot شناخته می‌شود. تفاوت دیگر نحوه برخورد کاربران با محتوا است: توصیه های الگوریتمی توییتر در هیچ کجا در ماستودون دیده نمی شود. چه کسانی را دنبال می کنید و چه چیزی را به اشتراک می گذارند، تعیین می کند که چه چیزی می بینید.
تا قبل از هجوم اخیر کاربران از توییتر به این پلتفرم، جامعه ماستودون کوچک و با دقت سرپرستی شده بود و بیشتر از افراد سرگرم کننده با تمایلات گیک تشکیل شده بود. به همین دلیل، تعاملات در Mastodon کمی متفاوت از تعاملات در توییتر است. کاترین فلیک، که در دانشگاه دی مونتفورت در لستر، بریتانیا درباره محاسبات و مسئولیت اجتماعی تحقیق می‌کند، می‌گوید: Mastodon برای مکالمه واقعاً عالی است و بسیار صمیمی‌تر به نظر می‌رسد.
فلیک می‌گوید:
ورود به ماستودون کمی شبیه به نوشیدن نوشیدنی بعد از یک کنفرانس است. شما می توانید با همه چت کنید. افرادی که آکادمیک و قوانین اساسی مکالمات دانشگاهی را درک می کنند.» او آن را به خوبی با توییتر مقایسه می‌کند، جایی که احساس می‌کند همه به آن گوش می‌دهند و دنیا تماشا می‌کنند. ایان براون، محقق امنیت سایبری در بنیاد Getúlio Vargas در ریودوژانیرو، برزیل، فکر می‌کند که تعداد قابل توجهی از کاربران ماستودون احتمالاً دانشگاهی هستند.
طرفداران ماستودون می گویند آنچه واقعاً آن را متمایز می کند رویکرد غیرمتمرکز آن است. هر کاربر می‌تواند به جای رفتن به سرویس مرکزی توییتر، ارائه‌دهنده خود را انتخاب کند، یا حتی نمونه Mastodon خود را اجرا کند، همان‌طور که کاربران می‌توانند از جی‌میل یا یک حساب ارائه‌شده توسط کارفرما ایمیل ارسال کنند یا سرور ایمیل خود را اجرا کنندهیچ شرکت یا شخص واحدی نمی تواند اراده خود را بر کل سیستم تحمیل کند یا همه آن را تعطیل کند. مدافعان استدلال می کنند که اگر صدای افراطی با سرور خود ظاهر شود، برای سرورهای دیگر به اندازه کافی آسان خواهد بود که روابط خود را با آن قطع کنند و به آن اجازه دهند تا با گروه کوچک پیروان و کاربران خود صحبت کند.
از آنجایی که هیچ روش مستقیمی برای عضویت در این پلتفرم وجود ندارد، باید در یک سرور Mastodon خاص ثبت نام کنید. سرورها بر اساس موقعیت جغرافیایی، علاقه موضوعی، پیشینه حرفه ای یا تقریباً هر چیز عجیب و غریبی که یک مدیر فکر می کند تنظیم شده است. به عنوان مثال، علاقه مندان به ادبیات در oulipo.social از استفاده از حرف “E” – به افتخار رمان “La Disparition” ژرژ پرک منع شده اند.
به گفته CNET، برخی از محبوب ترین سرورهای Mastodon عبارتند از mastodon.social – نمونه اصلی پروژه Mastodon – masthead.social برای روزنامه نگاران و fosstodon.org برای علاقه مندان به فناوری و نرم افزار منبع باز.
اما لازم نیست زیاد نگران سروری باشید که برای ثبت نام انتخاب می‌کنید. می‌توانید به هر تعداد که می‌خواهید اکانت بسازید، افراد را در سراسر سرورها دنبال کنید و در هر زمان که خواستید می توانید از این پلتفرم خارج شوید.
اکثر سرورهای Mastodon با ثبت نام باز فقط آدرس ایمیل و رمز عبور شما را برای شروع می خواهند. دیگران ممکن است از شما بخواهند که درخواست عضو شدن کنید و منتظر دعوت نامه باشید به نوعی مانند یک گروه خصوصی فیس بوک با یک تیم نظارتی.
برنامه‌های رایگان مانند Twitodon، Debirdify و Fedfinder می‌توانند به شما کمک کنند حساب‌هایی را که در توییتر فالو کرده‌اید و به ماستودون مهاجرت کرده‌اند، دنبال کنید.
روچکو یا روخکو، که بنیاد ماستودون او با بودجه محدودی که با کمک مالی کمی از سوی کمیسیون اروپا تکمیل شده است، اجرا می‌شود، در میان تنظیم‌کننده‌های اروپایی آگاه به حفظ حریم خصوصی مخاطبان بسیار مورد استقبال بوده است.
مشکلات دیگری وجود دارد که ممکن است باعث توقف موقت کاربران شود, ماستودون مکالمات پیرامون هشتگ ها را بسیار بیشتر از توییتر دسته بندی می کند، تا حدی به دلیل عدم وجود توصیه های الگوریتمی. اما به دلیل روشی که معماری فنی پلتفرم کار می‌کند، راه واضحی برای به هم زدن مکالمات درباره یک مقاله دانشگاهی خاص، با استفاده از یک مرجع DOI به عنوان هشتگ وجود ندارد. (یکی از کاربران مشکل را گزارش کرده و درخواست کرده است که این قابلیت معرفی شود.)
