تو مطلب قبلی در خصوص توهم کارآفرینی گفتم اما اون از جنس ما کوچولوها بود ! فکر می کنید فقط ما آدمهای معمولی توهم استارتاپی داریم ؟ نه مال ما قد جیبمون و رویا پردازی هامون هست برای بزرگها اما یک جنس متفاوته !
فروشگاه اینترنتی بامیلو رو یادتونه ؟ تبلیغات جمعه سیاه یا به قول امروزی ها حراجمعه رو که دیدید . سال 92 بود و تازه یکی دو سال بود که با آوردن سرمایه سنگین از گروه مالی فیروزه در قالب شرکت سرمایه گذاری جسورانه سرآوا ، سایت دیجی کالا یک دفعه رشد انفجاری خودش رو در فضای کسب و کاری دیجیتالی ایران شروع کرده بود و داستان فیروزه را در گفتگو مدیر عامل گروه مالی فیروزه با مانی قاسمی از دیجیاتو در برنامه «آنتک» (لایو اینستاگرام دیجیاتو)می تونید ببینید.
داستان بامیلو ، شروعش و پایانش یک داستان عجیب و عبرت آموز برای هر کسی است که می خواهد کسب و کار اینترنتی راه اندازی کند . داستان از یک شرکت اروپایی به نام اینترنت راکت که در برلین مستقر بود شروع شد که بیشتر سهام آن متعلق به برادران سامور ول بود. عمده فعالیت این غول تجارت الکترونیک که ده ها شرکت بزرگ را در 50 کشور جهان اداره می کند شناسایی بسترهای شناخته شده تجارت الکترونیک در سایر کشورها و سرمایه گذاری سنگین در آنها بود.
این شرکت با مشارکت شرکت MTN افریقای جنوبی شرکتی با مشارکت 50 درصد به نام Middle East Internet Holding – MEIH برای سرمایه گذاری در استارتاپ های خاورمیانه با تمرکز بر تجارت الکترونیک، راه اندازی کردند. یادم هست استارت کار رو با راه اندازی چند کسب و کار اینترنتی به نام های تاکسی یاب ( بعداً با تغییر رویکرد به اسنپ تغییر نام داد ) و Market Place بامیلو و سرویس سفارش غذای بدوفود ( که بعد شد زودفود و الانم شده اسنپ فود ) و فروشگاه خرد فروشی آنلاین به نام موزاندو شروع کرد. بعدها پین تا پین ( که الان شده اسنپ تریپ ) و اسکانو ( نرم‌افزار هوشمند جستجوی املاک بود و این یکی رو دیگه نفهمیدم آخرش موند یا جمع شد ) راه اندازی شد .
از داستانمون دور نشیم ! بامیلو یک تحول واقعی در بازار کسب و کار اینترنتی ایران بود ، یک Market Place با مفاهیم روز دنیا و خدماتی که الان شاید معمولی به نظر برسند اما اون موقع باورنکردی بودند . مشتری مداری فوق العاده ، امکان برگشت بی دلیل کالا ، پیگیری عالی برای رساندن کالا و جلب رضایت مشتری و ... !
یک تجربه جالب رو که برای خودم بود بگم تا یادم نرفته ! یک کیف چرمی رو با تخفیف گذاشته بود برای فروش و من سفارش دادم و با تحویل رایگان سر موقع آوردن ، حقیقتش اندازه اش رو نپسندیدم و برگردوندم و پولم رو هم بدون هیچ کسری بهم حسابم ریختند . دوباره با یک مدل دیگه سفارش دادم و وقتی آوردن بازم از رنگش خوشم نیومد و بازهم بر گردوندم و اونها بدون هیچ گله ای و ناراحتی اومدن ( با اسنپ ) و بردند و خلاصه دفعه سوم راضی شدم و مدلی که می خواستم برداشتم. جونم براتون بگه خدایی اش تجربه عالی بود از یک خرید اینترنتی با احترام فوق العاده به مشتری و یک حس خوب !
حالا پیش خودتون فکر می کنید این قصه چه ارتباطی با موضوع ما داره ؟! نه با دلیل و سند و بر اساس یک حس بیرونی و یا توجه به تجربه خودم می گم چرا بامیلو که اینقدر خوب بود شکست خورد و جمع شد .
به نظرم چند دلیل عمده داشت :
1- اولین موضوعی که به نظرم دلیل شکست بامیلو شد این بود که اومد یک Market Place راه اندازی کرد که اولینش در ایران بود. یعنی چی ؟ یعنی خودش تامین کننده کالا نبود بلکه اومد با تامین کننده ها صحبت کرد و کلی بهشون آفر داد تا بیاد کالاشون رو در فروشگاه بامیلو عرضه کنند و از طرفی به مشتری های بدجنسی مثل من هم کلی حال داد تا رضایت ما رو کسب کنه ! نتیجه اینکه کم آورد ! هزینه هاش وحشتناک زیاد شد و سودش که بیشتر در کالاهای خارجی بود بعد اوضاع بهم ریخته دلار داغون شد.
2- دومین چیزی که به نظرم باعث شد مسائل سیاسی بود . یعنی جنگ قدرت ! اینکه یک شرکت اروپایی بیاد و بخواهد بدون باج دادن بخواهد فعالیت کنه تو ایران پذیرفته نیست ! داستان جمع شدن تاکسی ها جلوی مجلس و غوغای اینکه اسنپ یک شرکت خارجی هست که داره اطلاعات ما رو می بره ( این یکی از نوع توهم زیاد بزرگ بینی ما ایرانی هاست ) و ... که یادتون هست ؟ چی شد درست شد ؟ هیچی ایرانسل که همه می دونم صاحابش کیا هستند گفتند ما سهام طرف اروپایی رو بر می داریم و مشکل حل می شه و کاسبی دیگه حلال می شه و بعدش اسنپ شد یک شرکت قابل قبول !
3- دلایل فرهنگی - سیاسی : برخی کلا فکر می کنند اگر یک رسمی در غرب بود حتماً غلطه و شیطانی و .... یعنی نمی دونید اولش که بلک فرایدی رو بامیلو راه انداخت چه خبر شد ! سخنرانی ، متن ، پادکست ، ویدئو . ... که آی وااسلاما ! اینها می خواهند سبک منحوس غربی رو رواج بدن و ... یعنی هر چه نوآوری ، خلاقیت ، تحول در کسب و کار و.... که مطرح شد کلی انگ زده شد ! آره اینها جزء شبکه صهیونیستی هستند و می خواهند سبک ناب ایرانی اسلامی ما را خراب کنند و ... . اگر کسی می خواهد با فضای ضد استارتاپی اون زمان آشنا بشه مستند بیمارگونه شب نامه را در خصوص پروژه نفوذ باید ببینه !
در خصوص بحث مارکت پلیس الان دیجی کالا موفق شده چون تو این بازار سالها شناخته شده هست بر خلاف بامیلو و اینکه سوار بازاره و تامین کننده از خداشون هست که باهاش کار کنند ! یعنی مجبورند ! اما بامیلوی مرحوم هنوز سوار بازار نبود ! تازه اومده بود !
یعنی این نیست که اگر شما یک پول زیادی رو داشته باشید لزوماً موفق شوید . باید فرهنگ اون جامعه را بشناسید ، باید بتوانید نیروی انسانی رو کنترل کنید ، باید مدیریت هزینه انجام دهید ، گاهی باید باج دهید تا در فضای ناسالم اقتصادی زنده بمانید و ...
الان هم تازگی تبلیغات شبکه هوشمند فروش خدمات و کالا بایا شروع شده اونم با چشمان خیلی درشت شده سیامک انصاری !
حالا چرا می گم احتمال شکست بایا زیاده ؟
قبلاً اشاره کرده ام که وجوه حداقلی یک کسب و کار تامین ، لجستیک ، فروش هست. اینکه بایا برای بحث انبار داری ، کنترل و مدیریت ارسال کالا ، تامین به موقع و درست چکار می خواهد بکنه برای من ابهام داره. اینکه شرکت دانش پارسیان با رانت سیاسی تونسته پروژه های ملی دولتی فناوری اطلاعات رو برداره دلیل نمی شه بدونه راه اندازی کسب و کار دیجیتال یعنی چی !
البته باید صبر کرد اما زیاد خوش بین نیستم که بایا بتونه در بلند مدت دوام بیاره و می ترسم نه فقط خودش از بین بره که به اعتماد مشتری و تجربه خرید اینترنتی آسیب بزنه.
یکی دو روز پیش داشتم با مسعود فهیم نژاد که الان کمپین منیجر همیار آکادمی هست در خصوص یک پلفت مشابه در حوزه کالا یعنی باسلام صحبت می کردم. تجربه ناخوشایندی رو تعریف کرد از خرید در باسلام ، اینکه زمان ارسال نامعلوم بوده ، اینکه بخش پشتیبانی کنترلی روی تامین کننده نداره ، اینکه .... ! تازه و مسعود از آدمهایی هستیم که نود درصد خریدهامون اینترنتی هست.
یعنی اگر بایا نتونه درست عمل کنه در واقعیت آسیب زیادی خواهد زد به فضای اعتماد به خرید اینترنتی ! واقعاً امیدوارم اینطور نشه و موفق بشه تا این باعث رشد بقیه کسب و کارهای دیجیتال بشه.
