ali.gharavi
ali.gharavi
خواندن ۵ دقیقه·۵ سال پیش

سماع مولویه

سماعی که اکنون انجام میشود به این صورت است:
یک پوست قرمز در قسمتی از سماع خانه که قطب می نامندش قرار دارد و تعدادی پوست سفید در طرف جنبی آن است. در گذشته به دلیل تقدس عدد هجده برای دراویش مولویه، تعداد این پوست ها هجده عدد بوده است.
پس از این که مطربان زمانی را نواختند، دور ولدی آغاز می شود. سماع زن ها، سماع زن باشی، و شیخ یا پوست نشین به ترتیب وارد سماع خانه می شوند و بر روی پوست ها قرار می گیرند.با شروع موسیقی پیشرو سماع زنان و شیخ بر زمین سجده وار بوسه می زنند. شیخ با فاصله کمی در جلو پوست می ایستد و سر می شکند (تعظیم می کند) متقابلا سماع زن ها هم سر می شکنند. شیخ نیم دایره می زند و به طرف راست می پیچد. هماهنگ با موسیقی پای راست را به جلو می برد، پای چپ را به کنار پای راست می برد. سپس سماع زن باشی به همان ترتیب راه می افتد. پس از او سماع زن ها یک به یک به طرف پوست می روند. در مقابل پوست که رسیدن با چرخشی به عقب بر میگردند و رودر روی درویش پشت سر به هم سلام می دهند. دوباره نیم چرخی می زند و به دنبال شیخ و یگر سماع زنان به حرکت ادامه می دهد. این دور را دور ولدی می گویند. درویش بعدی هم دقیقا همین کار را تکرار می کند و سه دور ولدی می چرخند. در دور آخر شیخ به طرف پوست می رود و توقف می کند. سایر سماع گران هم در کنار هم در یک صف قرار می گیرند در این وقت شیخ رو به جانب صحن سماع خانه سر می شکند و درویشان نیز به آرامی سر می شکنند.
هم زمان با نواختن آیین شریف هر یک از درویشان به آرامی یقه خرقه خود را گرفته و خرقه را به آرامی بصورت تا کرده روی زمین می افکنند. این عمل را خرقه افکنی می گویند. دراویش خرقه را ستار العیوب می دانند و با خرقه دری پای بر ریا می نهند. از طرفی خرقه افکنی نمادی از از دورانداختن علایق مادی است.
سماع از چهار سلام تشکیل شده است. در سلام اول شیخ دست چپ را زیر خرقه بر روی سینه نهاده دست راست را از آستین خرقه بیرون می نهد و روی درست چپ می گذارد. سماع زن باشی به طرف شیخ می آید بر دست راست او بوسه می زند و شیخ هم بوسه ای بر سکه (کلاه) او می زند. بعد به طرف مرکز سماع خانه می رود و دوباره سر می شکند و شیخ هم در مقابلش سر می شکند. دراویش به همان ترتیب دو دست بر سینه به مقابل شیخ امده بر دست راستش بوسه میزنند، شیخ هم بر سکه آنها بوسه میزند و این رمز رخصت است برای چرخش. درویش رخصت یافته همانطور که دست بر سینه و شانه دارد شروع به چرخش می کند. در این حالت درویش شبیه عدد یک می شود که نماد "وحدت وجود" است.

سماع گران قونیه
سماع گران قونیه

مولانا گردش‌ها را به فرمان حق می‌داند. او در دیوان شمس آورده است: گرد دل من جانا دزدیده همی‌گردی / دانم که چه می‌جویی ای دلبر عیار / تو گرد دلم گردان من گرد درت گردان / در دست تو در گردش سرگشته چو پرگارم.
به هنگام چرخش تنوره درویش به صورت موزون و دایره وار و چترگونه باز می شود. به تدریج دست ها از شانه تا روی کمر پایین می آید و به نرمی بالا می رود و از دو طرف باز می شود. کف دست راست رو به آسمان و کف دست چپ رو به زمینست. دست راست رو به بهشت برای گرفتن نعمت و دست چپ به پایین اشاره دارد تا نشان دهد که این نعمات را به سایرین منتقل می‌کند. سر بر روی شانه ی راست خم می شود. آخرین درویش که از شیخ رخصت گرفت شیخ بر روی پوست بر می گردد و و در پشت پوست با حالت نیاز بر پا می ایستد. در پایان سلام اول در انتهای موسیقی دراویش از چرخ باز می ایستند و دست ها را به حال نیاز بر می گردانند و دامن ها به زیبایی بر روی پای فرود می آید. دراویش در گروه های سه و چهار نفری به کنار سماع خانه می روند و رو به شیخ در حال نیاز می ایستند. شیخ در جایگاه خود سر می شکند و سماع کنندگان هم سر می شکنند. سلام دوم و سوم هم تقریبا به همین ترتیب با اندک تفاوت انجام می شود. اما در سلام چهارم شیخ و سماع زن باشی هم به میان سماع خانه می آیند و در حالی که با دست راست لبه ی خرقه خود را گرفته اند به چرخ زدن مشغول می شوند. سماع زن ها که در سلام های قبل هم به دور خود هم به دور سماع خانه می چرخیدند این بار در جای خود فقط به دور خود می چرخند. پس از کنی فقط صدای تک نوازی یک ساز به گوش می رسد. شیخ به طرف پوست بر می گردد.بر پوست سلام می دهد. سماع زن ها هم به جای خود باز می گردد. زمین را سجده می کنند و دو زانو بر پوست سفید می نشینند. پس از آن آیات قرآن تلاوت می شود. بعد از صدق الله ... سوره فاتحه را می خوانند.

پس از آن شیخ و سماع زن ها بر زمین سجده می کنند سپس بر پای می ایستند. شیخ در جلو پوست دعایی را که مولویه گلبانگ می نامند به فارسی می خواند و هنگام رسیدن به نام مولانا و شمس تبریزی و امام علی شیخ و سماع زنان سر می شکنند و تعظیم می کنند. همین که گلبانگ به پایان می رسد شیخ می گوید "هو" و همه ی سماع زنان تا جایی که نفس دارند هو را کش می دهند. پس از آن شیخ به سماع زن باشی و سپس مطربان سلام می دهد و از سماع خانه خارج می شود. به دنبال او سماع زن باشی و سماع زن ها و مطربان از سماع خانه خارج می شوند.




سماعتصوفمولاناقونیهمولویه
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید