دوران سه ساله حکومت مویدالدوله یکی از فاجعه بارترین دوره‌های تاریخ مشهد میباشد. ابوالفتح میرزا مویدالدوله پسر عموی ناصرالدین شاه قاجار بود. وی افسرالدوله دختر پسر عمویش ناصرالدین شاه قاجار را به همسری گرفت و به این ترتیب نفوذ و اعتبار زیادی در دستگاه حکومت پیدا کرد.
.
مویدالدوله با پیشکش کردن پنجاه هزار تومان به ناصرالدین شاه حکومت خراسان را بدست آورد. در آن دوران درباریان و وابستگان دربار با پیشکشی پول و هدایا به شخص شاه، میتوانستند حکومت یکساله ایالات را بدست آورده و با اخذ پول از مردم، به نام مالیات و حق السلطنت و هر عنوان دیگری، نه تنها پول پیشکش شده خود را جبران نمایند بلکه پیشکشی سال آینده و مبلغی مازاد بر آن نیز از برای خود جمع آوری نمایند.
.
مویدالدوله در 1271 خ به محض ورود به مشهد، جهت نشان دادن اقتدار خود، دستور داد ده نفر بی‌گناه را در ملاعام اعدام کنند!
.
بروز خشکسالی در خراسان و احتکار گندم توسط مویدالدوله و فروش آن به پنج برابر قیمت واقعی سبب بروز قحطی و بحران نان در خراسان شد.
.
در همان زمان زلزله‌ای در قوچان روی داد و بیش از 12 هزارنفر را به کام مرگ کشاند. مویدالدوله بجای کمک و رسیدگی به امور مردم، با خدم و حشم به قوچان رفت و گفت از برکت وجود او برخی خانه‌ها سالم مانده‌اند! او سپس دستور داد از هر خانه‌ای که از آسیب مصون مانده است، پنج تومان عوارض بعنوان حق برکت وجود مبارک گرفتند! بیش از 40 هزارتومان جمع شد.
.
رفتار ستمگرانه مویدالدوله کاسه صبر مردم را لبریز کرد و از گوشه و کنار خراسان صدای اعتراض و قیام مردم به گوش میرسید. با اینحال این قیام‌های پراکنده سرکوب و مویدالدوله به حکومت خود ادامه میداد. درسال سوم حکومتِ مویدالدوله، ناصرالدین شاه دستور عزل او را صادر کرد.
.
اعتمادالسلطنه در روزنامه خاطرات مینویسد: علت این عزل نه نارضایتی مردم مشهد، بلکه پیدا شدن مشتری بهتری "آصف‌الدوله" برای حکومت خراسان بود که حاضر شده بود مبلغی سه برابر مبلغ تقدیمی مویدالدوله به شاه پیشکش کند و حاکم خراسان شود!
.
منابع
رجال نامی ایران، مهدی بامداد
روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه
.
#پ_ن ۱ مویدالدوله پس از مرگ در قم در مقبره محمدشاه قاجار مدفون گردید.
