دکتر علی نیکوئی
دکتر علی نیکوئی
خواندن ۴ دقیقه·۵ سال پیش

گزارش نوستالژیک شاهدی عینی


از روزی که نام کوچۀ ما در پاسداران به رسانه‌ها راه یافت، دل ما سه‌تا خواهر مثل برگ بید می‌لرزد: گلستان هفتم برای شنوندگان اخبار این روزها تنها نام یک کوچه است، اما برای ما ساکنان قدیمی آن، راستی که گلستان یادهای نوجوانی و خاطره‌های جوانی است.

ما در این کوچه بزرگ شدیم، آن وقت‌ها که دو طرفش خانه‌های ویلایی قشنگ ردیف شده بود و ظهرها که از مدرسه برمی‌گشتیم از پنجرۀ خانه‌ها عطر برنج ایرانی و سبزی تازه بیرون می‌آمد. چهارشنبه‌سوری‌ها در این کوچه آتش برپا می‌کردیم، سرتا تهش را با دوچرخه دور می‌زدیم و عاشقانمان را سر همین کوچه ملاقات می‌کردیم. یکی از قشنگ‌ترین خانه‌های این کوچه درست روبه‌روی خانۀ ما بود، و وقتی صاحبانش خانه را فروختند و رفتند، قصۀ جدیدی در گلستان هفتم شروع شد. خانوادۀ محترمی به نام «تابنده» ساکن این خانه شدند و پنجره‌به پنجرۀ ما نشستند.

با آمدن خانوادۀ تابنده به گلستان هفتم، فضای کوچۀ ما تغییر کرد. صبح‌های زود که می‌رفتیم مدرسه یا دانشگاه می‌دیدیم مردهای سیبیلو جلو خانه ایستاده‌اند و خانم‌هایی با چادرنمازهای گل‌گلی به این خانه رفت‌وآمد می‌کنند. چهارشنبه‌ها مراسمی داشتند مثل دعا یا روضه، که جمعیتی را به آنجا می‌کشاند. کوچه پر می‌شد از آدم‌هایی که معلوم بود از شهرستان‌ها آمده‌اند، و گاه از شب پیش در کوچه اتراق می‌کردند تا صبح زود به خانۀ همسایۀ نوآمدۀ ما بروند. ما نمی‌دانستیم چه خبر است. تا آن موقع، که حوالی سال‌های 77-78 شمسی بود، نه اسم خانوادۀ تابنده را شنیده بودیم و نه می‌دانستیم درویش‌ چیست! از ناآگاهی ما بود. اطلاعات خانوادۀ ما از دروایش منحصر می‌شد به دو سه مورد: یکی آهنگ گلپا که بابا عاشقش بود و وقت سرمستی می‌خواندش: «درویش رو هر گلیم پاره ، شب رو سر میاره، قطره با یه دریا، براش فرقی نداره...» دوم، آنچه در درس عرفان و تصوف رشتۀ ادبیات خوانده بودیم، که طبعاً اطلاعاتی تاریخی بود و ما خیال نمی‌کردیم در زمانۀ ما هم مصداق دارد، و سوم هم مستند «لحظاتی چند با دراویش قادریه» ساختۀ «منوچهر طبری»، از تولیدات سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران. همین و همین. ما چیز دیگری از درویش و درویش‌گری نمی‌دانستیم. طبعاً، با این اندازه اطلاعات، گیج شده بودیم و نمی‌دانستیم با همسایه‌های تازه چه کنیم. صدای دعای آنها قاطی صدای MTV ما شده بود، و وقتی غروب‌ می‌شد و آنها وضو می‌گرفتند، تازه ما بساط را در بالکن می‌چیدیم و تا آخرهای شب که پشه تکه‌تکه‌مان می‌کرد تو نمی‌رفتیم.

بابا که حوصلۀ صدای دعا و روضه نداشت بنا کرد اعتراض: «آقا چه خبر است اینجا؟ کوچه را به هم ریخته‌اید! صدای دعایتان را پایین بیاورید، ماشین‌ هم جلو خانه ما پارک نشود. مگر مسجد است اینجا؟! حسینیه است؟ حوصله نداریم....»

فردا صبح زنگ زدند. بابا با اوقات تلخ رفت دم در، و وقتی برگشت یک دسته گل دستش بود و یک سینی گوشت قربانی، گردنش هم بگویی‌نگویی کج. گفت: آقای تابنده بود، آمده بودند معذرت‌خواهی.

ما ده پانزده سال با خانوادۀ تابنده همسایه بودیم. در این سال‌ها جز مردمی، همراهی، مرافقت و مهربانی چیزی از ایشان ندیدیم. در خانه‌مان را که باز می‌کردیم برویم بیرون، بزرگ و کوچک تا کمر جلو ما خم می‌شدند و ما همیشه از اینهمه تواضع خجالت‌زده می‌شدیم. آشنایانی که اطلاعاتشان بیشتر از ما بود، وقتی کم‌کم از سکونت آقای تابنده در همسایگی ما مطلع شدند، می‌گفتند: «نور به کوچه‌تان تابیده. خوش به سعادتتان که با این مرد خدا مجاور شدید.» طبعاً سبک زندگی ما با آنها متفاوت بود و شاید بروبیای خانۀ ما، صدای موزیک و مهمانی و ... هم سبب ناراحتی‌شان می‌شد، اما آنها جز با لبخند و ادب و احترام با ما رفتار نمی‌کردند. آزارشان به مورچه هم نمی‌رسید. سرشان به کار خودشان بود. پس می‌توان فهمید که چقدر برای ما دشوار است انتساب رفتارهای خشونت‌آمیز به درویش‌ها را باور کنیم. دشوار، در حد ناممکن.

روزی که در گلستان هفتم آتش‌افروزی به اوج رسیده بود، ماشینم را چند کوچه بالاتر پارک کردم تا بتوانم پیاده خودم را به مدرسۀ دخترم برسانم. از میان جمعیت معترض که می‌گذشتم، با یک نگاه تشخیص می‌دادم کدام‌ها درویش‌اند و کدام‌ها عابر یا تماشاچی. ناگهان چشمم خورد به چند نفر با سبیل‌های کلفت، که قمه‌های خیلی بزرگ و چاقو به دست داشتند. از ترس قالب تهی کردم. حتی جرئت نمی‌کردم از میان جمعیت بگذرم. به جوانی که از شمایل آرام و محجوبش فهمیدم درویش است گفتم: «آقا! اینجا مدرسۀ دخترانه است! جان بچه‌های مردم در خطر افتاده، دخترها ترسیده‌اند. چاقو و قمه چیست؟!» گفت: «خانم، ما نیستیم. قاطی ما شده‌اند. بیایید من شما را رد کنم.» همراه من شد و تا جلو مدرسه با من آمد. گفتم: «ممنون». گفت: «مثل تخم چشممان مراقب دخترهایتان هستیم. خیالتان راحت باشد.»

برگرفته از کانال تلگرامی

???

https://t.me/Sayehsaar

قطب دراویشنورعلی تابندهدرویشصوفی
دکتری در تاریخ ایران‌باستان؛ نویسنده ، ایران‌شناس Ph.d in ancient Iranian history; Writer, journalist,Iranology and Teacher
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید