دعاوی کیفری وقتی مطرح می‌شه که یه جرم اتفاق افتاده باشه، مثل قتل، دزدی، کلاهبرداری یا حتی رانندگی در حالت مستی. تو این جور پرونده‌ها، دادستان یا شاکی خصوصی شکایت می‌کنه که متهم مجازات بشه. اگه دادگاه متهم رو مقصر بدونه، ممکنه به زندان بره، جریمه بشه یا هر دو. برای شروع این کار، یه شکواییه تنظیم می‌شه که توش مشخصات متهم، نوع جرم و دلایل شکایت نوشته شده. هدف اصلی دعاوی کیفری، حفظ امنیت جامعه و جلوگیری از تکرار جرایمه.
دعاوی حقوقی اما وقتی مطرح می‌شه که کسی از یکی دیگه خسارت دیده، مثلاً پولی از دست داده یا اموالش آسیب دیده. تو این موارد، شاکی خودش شکایت می‌کنه و یه دادخواست می‌نویسه که توش مشخصات طرف مقابل، دلایل شکایت و خسارتی که می‌خواد توضیح داده شده. هدف دعاوی حقوقی اینه که ضرر شاکی جبران بشه، نه این که کسی مجازات بشه.
طبق توضیحات سایت ایران وکلا، دعاوی کیفری و حقوقی چند تفاوت اصلی دارن:
کیفری: شکایت اول به دادسرا می‌ره (یا پلیس). بعد از تحقیقات، اگه جرم ثابت بشه، پرونده به دادگاه کیفری ارسال می‌شه.
حقوقی: دادخواست مستقیماً به دادگاه حقوقی داده می‌شه و نیازی به دادسرا نیست.
