استان تهران به مرکزیت شهر تهران، با وسعتی حدود ۱۲٬۹۸۱ کیلومتر مربّع، بین ۳۴ تا ۳۶٫۵ درجهٔ عرض شمالی و ۵۰ تا ۵۳ درجهٔ طول شرقی واقع شده‌است. این استان از شمال به استان مازندران، از جنوب به استان قم، از جنوب‌غربی به استان مرکزی، از غرب به استان البرز و از شرق به استان سمنان محدود است. جمعیت این استان طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۱۳٬۲۶۷٬۶۳۷ نفر بوده‌است که ۱۲٬۴۵۲٬۲۳۰ در نقاط شهری و ۸۱۴٬۶۹۸ در نقاط روستایی ساکن هستند. مرکز این استان شهر تهران است. شهر تهران پایتخت کشور ایران نیز به‌شمار می‌رود.
استان تهران دارای شانزده شهرستان است که عبارتند از:
نقشه استان تهران به تفکیک شهرستان
استان تهران با بیش از ۱۳ میلیون نفر جمعیت، ۱۷/۵ درصد جمعیت کل کشور را در خود جای داده‌است. از این میزان، ۱۲، ۲۵۲ هزار نفر در مناطق شهری و ۱، ۱۶۱ هزار نفر در مناطق روستاییِ آن ساکن هستند. ۶۳/۶ درصد از جمعیت شهری استان تهران در شهر تهران و مابقی در ۴۴ شهر دیگر استان ساکن هستند. رشد جمعیت شهر تهران ۴/۱ درصد است که در مقایسه با دهه قبل اندکی افزایش یافته‌است. میان شهرهای استان تهران، شهریار با ۱۶/۸ درصد رشد سالیانه، در مقام اول رشد قرار دارد و ملارد با ۱۰ درصد و پاکدشت با ۹/۹ درصد و صفادشت با ۸/۸ درصد رشد سالانه در مقام‌های بعدی قرار دارند. در طول دهه ۱۳۸۵–۱۳۷۵ ده شهر به شهرهای استان تهران اضافه شده‌اند که بزرگترین آنها شهرهای اندیشه، صالح‌آباد و باغستان و نصیرآباد با ۷۵ هزار، ۵۴ هزار، ۵۲ هزار، ۲۳ هزار نفر و کوچک‌ترین آنها شهر ارجمند با ۱۷۰۰ نفر بوده‌است. استان تهران امروزه دارای ۱۶ شهرستان، ۴۵ شهر و ۷۸ دهستان است
تهران پرجمعیت‌ترین شهر و پایتخت ایران، مرکز استان تهران و شهرستان تهران است. با ۹٬۰۳۳٬۰۰۳ نفرجمعیت، بیست و چهارمین شهر پرجمعیت جهان و پرجمعیت‌ترین شهر باختر آسیا به‌شمار می‌رود. کلان‌شهر تهران نیز دومین کلان‌شهر پرجمعیت خاورمیانه است.
تهران کانون اقتصادی ایران است و نخستین منطقهٔ صنعتی این کشور محسوب می‌شود اما فعالیت‌های اقتصادی بین‌المللی نقش چندانی در شمار شاغل‌های آن ندارد. بر اساس آمار سال ۱۳۹۵، سهم تهران در کل تولید ناخالص داخلی ایران ۲۱ درصد است و با اختصاص نیمی از بخش صنعت کشور به خود، نقش مهمی در اقتصاد ایران دارد. این شهر یکی از مهم‌ترین مراکز گردشگری ایران به حساب می‌آید و دارای مجموعه‌ای از جاذبه‌های گردشگری است که شامل کاخ‌ها و موزه‌هایش می‌شود. برج آزادی نماد تهران است و از منشور کوروش بزرگ، برای نخستین‌بار در این مکان پرده‌برداری شد. برج میلاد نیز نماد دیگر تهران و بلندترین برج ایران است. تهران با میزبانی بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴، نخستین شهر در خاورمیانه بود که میزبان بازی‌های آسیایی می‌شود و مجموعه ورزشی آزادی به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین‌های آن دوران، هم‌زمان با این بازی‌ها در ۱۰ شهریور ۱۳۵۳ گشایش یافت.
کلان‌شهر تهران به ۲۲ منطقه و ۱۱۲ ناحیهٔ شهری تقسیم شده‌است.
طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه‌گیری شد در استان تهران به قرار زیر بود: ۵۸٫۹ فارس (۵۹٫۶٪ مرد، ۵۸٫۲٪ زن)، ۳۰٫۳ ترک (۲۸٫۳٪ مرد، %۳۲٫۴ زن)، ۱٫۸ کرد (۲٫۷٪ مرد، ۱٪ زن)، ۰٫۱ بلوچ (۰٫۹۹٪ مرد)، ۲٫۱ لر (۲٫۱٪ مرد، ۲٫۱٪ زن) و ۵٫۵ از اقوام شمال ایران شامل گیلک و تالشی و مازنی و ترکمن (۵٫۶٪ مرد، ۵٫۶٪ زن) و ۱٫۲ سایر بودند.
اقوام مازندرانی
مازندرانی‌ها با حدود دو میلیون جمعیت سومین قوم بزرگ استان تهران هستند.
علاوه بر شهرستان تهران زبان مازندرانی در بخش‌هایی از شهرستان‌های فیروزکوه، دماوند و شمیرانات نیز گویش می‌شود.
کردها
چهارمین قوم بزرگ استان تهران از لحاظ جمعیت که طبق برخی آمارها بین نیم تا یک و نیم میلیون نفر جمعیت در استان تهران دارند.
لرها
ایل هداوند از قدیمی‌ترین و بزرگترین ایلات استان تهران است که در زمان کریمخان زند به استان تهران نقل مکان کردند
زبان‌های رایج در استان تهران به شرح زیر هستند:
گویش
استان تهران در دامنه جنوبی البرز مرکزی قرار دارد. ناهمواری‌های این استان به سه دسته تقسیم می‌شوند:
سه عامل در آب و هوای استان تهران تأثیرگذار هستند:
استان تهران را می‌توان به سه بخش اقلیمی زیر تقسیم کرد:
هوای تهران در مناطق کوهستانی دارای آب و هوای معتدل و در دشت، نیمه بیابانی است. تهران در مرز شرایط جوی بری و اقیانوسی قرار گرفته و تمایل آن به موقعیت بری بیشتر از وضعیت اقیانوسی است.
در مناطق شمالی استان، بارش بیش از ۳۰۰ میلی‌متر در سال، دمای کافی، خاک مساعد و ویژگی‌های خاص توپوگرافی پوشش گیاهی مناسبی را به صورت مراتع بهاری و تابستانی در کوه و دشت برای دامپروران محلی و عشایری به وجود می‌آورد. گونه‌های گیاهی عمده در این مناطق عبارت اند از بنه، گز، خاکشیر، شیرین بیان، قیاق، گون، آویشن، خزه و کنگر.
در جلسهٔ هیئت دولت در تاریخ ۱۲ بهمن سال ۱۳۸۸، لایحه تأسیس استان البرز (به مرکزیت کرج)تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد و در ادامه با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۳۸۹/۴/۷ شهرستان‌های کرج (به مرکزیت شهر کرج)، ساوجبلاغ (به مرکزیت هشتگرد) و شهرستان نظرآباد (به مرکزیت نظرآباد) از استان تهران جدا شد.
استان تهران در جنوب شرقی مرکز رشته کوه‌های البرز که در شمال ایران از آذربایجان تا خراسان با جهت غربی- شرقی کشیده شده، قرار دارد. رشته کوه‌های البرز به سه دیواره تقسیم می‌شود:
علاوه بر این سه دیوار کوهستانی، در جنوب و شرق دشت تهران کوه‌هایی با ارتفاع کمتر وجود دارند که مهم‌ترین آنها کوه‌های حسن‌آباد و نمک در جنوب و بی‌بی شهربانو و القادر در جنوب شرقی و ارتفاعات قصرفیروزه در شرق است.
وجود رودخانه‌های همیشگی مانند رودخانه کرج، رودخانه جاجرود، رود لار، حبله رود، رود شور یا ابهررود و طالقان‌رود موجب شده تا استان تهران از لحاظ منابع آب کمبودی نداشته باشد. بیشترین رودخانه‌های استان از کوه‌های البرز سرچشمه می‌گیرند. در استان تهران قنات‌های زیادی وجود داشته که در گذشته نه چندان دور در تأمین آب مورد نیاز مناطق شهری و روستایی سهم بسزایی داشته‌اند؛ ولی امروزه با استفاده از امکانات آب لوله‌کشی که از سدهایی چون سد امیرکبیر، لتیان و رود لار تأمین می‌شود، آب قنات‌ها و چشمه‌ها فقط برای کشاورزی و آبیاری مصرف می‌شود و فقط بعضی چشمه‌ها، به ویژه چشمه‌های آب معدنی که بیشتر در شمال شرقی استان متمرکزند، اهمیت سابق خود را حفظ کرده‌اند. مهم‌ترین این چشمه‌ها عبارت‌اند از: چشمه اعلاء دماوند، چشمه آب علی هراز، چشمه وله در گچسر، چشمه شاه دشت کرج، چشمه علی در شهرری، چشمه تیزآب، چشمه گله گیله و…
دانشگاه تهران – دانشگاه صنعتی شریف – دانشگاه صنعتی امیرکبیر – دانشگاه شهید بهشتی – دانشگاه علم و صنعت ایران – دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی – دانشگاه هنر تهران – دانشگاه علامه طباطبائی – دانشگاه علوم اقتصادی – دانشگاه صنعتی مالک اشتر – دانشگاه خوارزمی – دانشگاه علوم پزشکی ایران – دانشگاه علوم پزشکی تهران – دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – دانشگاه علوم پزشکی ارتش – دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله – دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی – دانشگاه صدا و سیما – دانشگاه جامع امام حسین – دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی – دانشگاه تربیت مدرس – دانشگاه فرهنگیان – دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری – دانشگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص)
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز – دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال – دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب – دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق – دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب – دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب – دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران – دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر – دانشگاه آزاد اسلامی واحد اندیشه – دانشگاه آزاد اسلامی واحد پردیس – دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند – دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند – دانشگاه آزاد اسلامی واحد رباط کریم – دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن – دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس – دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهریار – دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفادشت – دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم پزشکی تهران – دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دارویی – دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه – دانشگاه آزاد اسلامی واحد قیامدشت – دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملارد – دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین – پیشوا – دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری
دانشگاه پیام نور واحد تهران شمال – دانشگاه پیام نور واحد تهران غرب – دانشگاه پیام نور واحد تهران جنوب – دانشگاه پیام نور واحد تهران شرق – دانشگاه پیام نور واحد اسلامشهر – دانشگاه پیام نور واحد لواسانات – دانشگاه پیام نور واحد ورامین – دانشگاه پیام نور واحد فیروزکوه – دانشگاه پیام نور واحد دماوند – دانشگاه پیام نور واحد ری – دانشگاه پیام نور واحد شهریار – دانشگاه پیام نور واحد پیشوا – دانشگاه پیام نور واحد حسن آباد – دانشگاه پیام نور واحد پرند دانشگاه پیام نور واحد پردیس – دانشگاه پیام نور واحد پاکدشت – دانشگاه پیام نور واحد بهارستان(رباط کریم) – دانشگاه پیام نور واحد ملارد
دانشگاه فنی و حرفه ای(سازمان مرکزی – ونک – خیابان برزیل شرقی)
دانشکده فنی شهید شمسی پور
دانشکده فنی و حرفه ای انقلاب اسلامی
دانشکده فنی دختران تهران ولیعصر (عج)
دانشکده فنی شریعتی
آموزشکده فنی کشاورزی پسران پاکدشت
آموزشکده فنی تربیت بدنی صفادشت – امام علی – شهریار
آموزشکده کشاورزی دماوند
آموزشکده فنی کشاورزی شهریار
