کودکان تیزهوش

کودکان تیزهوش: افراد تیز هوش و پر استعداد کودکان یا نوجوانانی هستند که توانایی های بالفعل یا بالقوه ی آنها در دوره پیش دبستانی ، ابتدایی ، یا متوسطه شناسایی می شوند و در زمینه هایی چون توانایی هوشی ، تحصیلی ، رهبری ، هنرهای نمایشی یا دیداری ازقابلیت های بالایی برخوردارند و به همین دلیل به خدمات یا فعالیت هایی نیاز دارند که معمولا در مدارس وجود ندارند.

کودکان تیزهوش و پر استعداد، کودکان یا نوجوانانی هستند که توانایی های بالفعل یا بالقوه ی آنها در دوره پیش دبستانی ، ابتدایی ، یا متوسطه شناسایی می شوند و در زمینه هایی چون توانایی هوشی ، تحصیلی ، رهبری ، یا هنرهای نمایشی یا دیداری ازقابلیت های بالایی برخوردارند و به همین دلیل به خدمات یا فعالیت هایی نیاز دارند که معمولا در مدارس وجود ندارند .

کودکان تیزهوش عموما داری کنجکاوی زیاد ، اطلاعات عمومی بالا وعلاقه وافر به یادگیری هستند .آنها خیلی سریع یاد می گیرند. از قدرت ادراک بسیار خوبی برخوردارند و با سرعت قابل توجهی مساله مورد نظر را درک می کنند .

کودکان تیز هوش معمولا خواندن وصحبت کردن را زودتر از معمول فرا می گیرند و خزانه لغات گسترده ای دارند .پیشرفت درسی سریع و استعداد ویژه در ریاضیات از دیگر ویژگی های تیز هوشان است .

كودكان تیزهوش از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند و خود را به راحتی با شرایط جدید سازگار می‌كنند. آنها همچنین از انرژی بالا و حافظه فوق‌العاده‌ای برخوردارند. این كودكان مطالب یا موضوعاتی را كه مورد توجهشان قرار می‌گیرد، با سرعت و دقت خارق‌العاده‌ای به ذهن می‌سپارند.

تعریف کودکان تیزهوش

کودکان تیزهوش، فوق‌العاده كنجكاو هستند و دوست دارند مرتبا پرسش‌های فراوان و پیچیده‌ای را مطرح كنند و در عین‌حال وقتی از آنها سؤالی می‌شود، غالبا پاسخ‌های پیچیده‌ای را مطرح می‌كنند و توضیحات آنان درباره جزئیات یك مسأله حاكی از درك عمیق ایشان از موضوعات گوناگون است.

کودکان تیزهوش از قدرت تخیل و تفكر انتزاعی بیشتری نسبت به همسالان خود برخوردارند و همواره به جای "آنچه كه هست" در اندیشه "آنچه كه می‌تواند باشد" هستند.

گستردگی و تنوع علایق آنها فوق‌العاده مشهود است، به عبارت دیگر دوست دارند بسیاری از چیزها و امور مختلف را تجربه كنند. آنان از دامنه فعالیت بیشتری برخوردارند و در زمینه‌های مورد علاقه خود پشتكار و پایداری فوق‌العاده چشمگیری نشان می‌دهند. همچنین خلاقیت و قوه ابتكار، ثبات شخصیت، تشریك مساعی و سلاست كلامی در كودكان تیزهوش قابل مشاهده است.

در حال حاضر تنها می توانیم درباره ی علل پدید آمدن تیزهوشی و پراستعدادی حدس های زیرکانه ای بزنیم اما نمی توانیم به طور کامل تیز هوشی را پیش بینی یا تبیین کنیم .

با وجود این احتمالا عوامل زیادی مثل وراثت و محیط دوره ی کودکی اهمیت دارند. به نظر می رسد تعامل وراثت و محیط ، عامل اصلی بروز تیز هوشی است .

ویژگی های کودک تیزهوش

وراثت  و تیزهوشی
اگر والدین ، هوش بالاتر از متوسط داشته باشند و بتوانند برای کودک محیط مناسبی فراهم کنند ، احتمال تیز هوش شدن کودکشان افزایش می یابد . هرچند وراثت عامل تعیین کننده در تیز هوش شدن است اما عوامل روانی اجتماعی هم نقش مهم را ایفا می کنند .

محیط و تیزهوشی
وراثت ممکن است استعداد را شکل دهد ، اما محیط نیز در رشد و پرورش آن نقش دارد . ولی هنوز نمی دانیم چه نسبتی از وراثت و محیط باید باهم ترکیب شوند تا تیز هوشی پدید آید . محیط مناسب نه تنها شامل تحریک هوشی و هنری است ، بلکه مولفه های مهم تری در آن وجود دارد ، مثل تغذیه مناسب و نبود حوادث آسیب زای روانی .

والدین ،خانواده ها ، تعامل های همسالان و حتی تجربه های اجتماعی در تحول استعداد های کودک تاثیر زیادی دارند.

چرا شناسایی کودکان تیزهوش مهم است؟
والدین کودکان تیزهوش اغلب جملاتی مانند «بچگی کردن» و «کودکی را از کودکت نگیر» را زیاد می‌شنوند یا متهم می‌شوند به اینکه درباره کودک خود زیاده‌روی می‌کنند و هوش و توانایی‌های او را بیش از اندازه بزرگ می‌کنند. توجه کنید والدین کودکان عادی اغلب نمی‌توانند مشکلاتی را درک کنند که پدر و مادر کودکان تیزهوش با آن‌ها روبه‌رو هستند.

کودکان تیزهوش حتی برای والدین خودشان هم مانند معمایی حل نشده هستند که نیاز به کمک حرفه‌ای و آموزش خاص برای پرورش هوش و نبوغشان دارند.

کودکان تیزهوش اغلب والدین خود را با کارهایی که می‌توانند انجام دهند غافلگیر می‌کنند و ممکن است پدر و مادر ندانند باید چه واکنشی نشان دهند. والدین کودک خود را دوست دارند، چه تیزهوش باشد چه نباشد. اما هرچه بهتر کودک را درک کنند، بیشتر می‌توانند به او کمک کنند و نیازهایش را برآورده کنند.

والدین کودک تیزهوش اغلب سعی می‌کنند همه آنچه را که در توان دارند در اختیار کودک بگذارند، اما گاهی پیش می‌آید که این تلاش برای کودک کافی نیست.

به همین دلیل، شناسایی کودک تیزهوش و درک درست از توانایی او کمک بسیار بزرگی در به دوش کشیدن مسئولیت سنگینی است که شما در نقش پدر و مادر دارید. شناسایی کودک تیزهوش در روند تحصیلی او هم بسیار تاثیرگذار است.

تعدادی از کودکان تیزهوش به علت دریافت نکردن آموزش‌های ویژه و خاص انگیزه خود را از دست می‌دهند و دچار افت تحصیلی می‌شوند، چرا که محتوای آموزشی که دریافت می‌کنند به اندازه کافی برای آن‌ها چالش‌برانگیز نیست.

حالت دیگری هم وجود دارد که در آن کودک تیزهوش عملکرد تحصیلی خوبی دارد، اما باز هم به دلیل اینکه هوش او به چالش کشیده نشده است، در مدرسه دچار مشکل می‌شود.

به همین دلیل، بهتر است کودکان تیزهوش شناخته شوند و از کمک‌های حرفه‌ای و ویژه‌ای بهره‌مند شوند. بررسی خصوصیات کودک تیزهوش و شناسایی اینکه کودک تیزهوش است به فراهم آوردن امکانات لازم برای او کمک می‌کند.

نکته پایانی
اگر دارای یک فرزند باهوش هستید حتما باید به مشکلات رفتاری کودک نابغه خود اهمیت دهید. موضوعی که باید به آن توجه شود این است که روانشناسی و رفتار این کودکان بسیار پیچیده است.

بنابراین، بدون مطالعه کافی امکان قضاوت در این زمینه وجود نخواهد داشت. مثلا نمی‌توان هر نوع بی‌قراری و بدقلقی کودک را به پای هوش او گذاشت. یکی از راه‌های تشخیص اینکه فرزند شما دارای هوش و نبوغ بالایی است استفاده از تست هوش یا تست IQ است.

نوشته : دکتر طهرانی- موسسه آموزشی صدشو