پرسیدن سوالات مؤثر هنری است که می‌تواند نتایج بزرگی در ارتباطات فردی و حرفه‌ای به دنبال داشته باشد. در جلسه‌ای که اخیراً در مورد «هنر پرسیدن سوالات» در شرکت ما برگزار شد، به موضوعات متعددی پرداخته شد که به افراد کمک می‌کند از طریق سوالات دقیق و هدفمند به تصمیم‌گیری‌های بهتری برسند. در این پست، خلاصه‌ای از نکات کلیدی این جلسه را با هم مرور می‌کنیم.
اگر به اندازه کافی سوال نپرسیم، ممکن است دچار تصمیمات ضعیف و ناپایدار شویم. پرسیدن سوالات خوب به ما کمک می‌کند که از حدس و گمان خودداری کنیم و به شفافیت بیشتری در فهم موضوع دست یابیم. وقتی بدون سوال‌های کافی تصمیم‌گیری می‌کنیم، به احتمال زیاد به جزئیات مهم توجهی نمی‌کنیم و همین مسئله می‌تواند منجر به انتخاب‌های نامناسب شود.
در بسیاری از مواقع، تمایل داریم بدون تعمق و به سرعت تصمیم بگیریم. اما همان‌طور که در جلسه بحث شد، داشتن کمی تامل قبل از اقدام می‌تواند کمک شایانی به بهبود کیفیت تصمیمات کند. مثال معروف آلبرت انیشتین این موضوع را به خوبی توضیح می‌دهد: «اگر به من یک مساله بدهند و یک ساعت زمان داشته باشم، ۵۵ دقیقه از آن را برای تحلیل و درک آن می‌گذارم و تنها ۵ دقیقه برای حل کردن مساله وقت صرف می‌کنم.»
برای پرسیدن سوالات اثربخش و هدفمند، چهار نوع سوال کلیدی وجود دارد که هر کدام نقشی مهم در فرآیند درک بهتر مسائل و تصمیم‌گیری ایفا می‌کنند:
1. سوالات Clarifying (توضیحی): این سوالات به ما کمک می‌کنند تا بهتر بفهمیم که چه چیزی گفته شده و ابهامات را برطرف کنیم. این سوالات پایه‌ای‌ترین نوع سوال هستند و معمولاً اولین گام برای ایجاد فهم مشترک هستند.
2. سوالات Adjoining (مکمل): این سوالات به ما کمک می‌کنند به جنبه‌های فرعی و گاهی نادیده گرفته شده‌ی موضوعات بپردازیم. این نوع سوالات باعث می‌شوند که زوایای پنهان یک موضوع را کشف کنیم.
3. سوالات Funneling (مسیر‌دهنده): با استفاده از این سوالات می‌توانیم بحث را عمیق‌تر کنیم و مفروضات پشت مسائل را به چالش بکشیم. این سوالات برای زمانی مناسب هستند که نیاز به کاوش دقیق‌تر و عمیق‌تر در یک موضوع داریم.
4. سوالات Elevating (ارتقا‌دهنده): این سوالات با هدف بررسی مسائل بزرگتر و دید کلی‌تر طرح می‌شوند. این سوالات باعث می‌شوند از نگاه‌های جزئی فراتر برویم و به ابعاد گسترده‌تری از موضوعات توجه کنیم.
برای مثال، در مواقعی که به دنبال کشف یک مساله جدید هستیم، سوالات Elevating و Funneling می‌توانند کمک شایانی به ما کنند.
یکی از نکات بسیار مهمی که در این جلسه به آن اشاره شد، اهمیت خوب گوش دادن به عنوان پیش‌نیاز پرسیدن سوالات خوب است. زمانی که به صحبت‌های طرف مقابل گوش می‌دهیم، نه تنها درک بهتری از موضوع پیدا می‌کنیم، بلکه می‌توانیم سوالاتی هدفمند و مرتبط مطرح کنیم که به پیشبرد بحث کمک می‌کنند. همان‌طور که در یکی از اپیزودهای پادکست «جا‌فکری» به آن اشاره شده است، پرسیدن سوال اشتباه می‌تواند ما را از مسیر اصلی دور کند؛ بنابراین باید همواره سعی کنیم به جای حدس زدن و قضاوت زودهنگام، سوالات مناسبی را برای روشن‌تر شدن وضعیت بپرسیم.
پرسیدن سوالات مناسب در یک تیم می‌تواند فضایی ایجاد کند که اعضا احساس امنیت کرده و بتوانند بدون ترس از قضاوت سوالات خود را مطرح کنند. این سوالات باید به گونه‌ای باشند که هم تیمی‌ها را به تفکر وادارند و از آن‌ها بخواهند به ابعاد مختلف یک موضوع فکر کنند. همچنین، به کار بردن سوالات **Clarifying** برای فهم بهتر نظرات دیگران، و **Funneling** برای جستجوی عمیق‌تر در فرضیات و ایده‌ها می‌تواند به تیم کمک کند که به نتیجه‌گیری‌های بهتری برسد.
هنر پرسشگری یک مهارت ارزشمند است که نیازمند تمرین و آگاهی است. با یادگیری انواع سوالات و تقویت توانایی گوش دادن، می‌توانیم تصمیمات بهتری بگیریم و مسائل را از زوایای مختلف بررسی کنیم.
