علی قاسمی راد
علی قاسمی راد
خواندن ۸ دقیقه·۳ سال پیش

۵ نکته اساسی برای ضبط صدای حرفه‌ ای

ضبط صداها یا ریکوردینگ (Recording)، همیشه مرحله‌ای حساس در آهنگسازی و تنظیم است. اگر صداها به خوبی ضبط نشوند میکس یا ویرایش صداها بسیار دشوار خواهد بود. این مشکل خیلی از افرادی‌ست که خود در خانه، کارهایشان را ضبط می‌کنند. اگر دنبال ایده‌آل‌ترین حالت صدابرداری برای ضبط وکال (صدای خواننده)، صدای ساز یا تولید محتوا، پادکست و یا هر نوع ضبط صدا و ویرایش آن هستید، حتما مقاله را تا انتها مطالعه کنید که در ادامه عوامل موثر برای گرفتن بهترین نتیجه را بررسی کنیم.

صدا قبل از ویرایش باید درست ضبط شود. این مطلب کاملا درست است؛ اما به شخصه قدرت ویرایش صدایی که نرم‌افزارها در اختیارم قرار می‌دهند را تحسین می‌کنم. شاید چند سال پیش تنها موضوعی که به آن اهمیت می‌دادم این بود که میکروفون خود را ارتقا دهم اما به مرور با مشاهده یکسری ویدیو‌های آموزشی از یوتیوب (کانال In The Mix) و دوره‌های آموزشی سایت‌هایی مثل آرتیست شو، متوجه این موضوع شدم که ویرایش صوتی و میکس صدا بسیار در کیفیت خروجی تاثیرگذار است.

به شما پیشنهاد می‌کنم اگر ضبط صدای خواننده را انجام می‌دهید به میکس آن هم خیلی بها بدهید. می‌توانید یادگیری میکس و مسترینگ را با دوره‌ی میکس وکال آرتیست شو شروع کنید؛ چراکه مدرس این دوره در این زمینه بسیار آگاه هستند و مطالب را به خوبی انتقال می‌دهند.




خب برسیم به اصل مطلب؛ یعنی نکات و تکنیک‌هایی که لازم است برای ضبط حرفه‌ای صدا رعایت کنید:

انتخاب میکروفون و محل قرارگیری آن

میکروفون‌ اولین عبارتی‌ست که هنگام فکر کردن به ضبط صدا، به ذهنمان می‌آید. هرچند عوامل بسیار زیادی در خروجی صدای دلخواه ما تاثیر می‌گذارند؛ اما تنوعی که در میکروفون‌ها و محل قرارگیری اون‌ها نسبت به منبع صوت داریم بسیار زیاد است. در ادامه با انواع میکروفون‌های رایج آشنا می‌شویم:

  • ۱. میکروفون یقه‌ای: این نوع از میکروفون‌ها مناسب افرادی‌ست که تمرکز خاصی روی محتوای صحبتشان دارند. یعنی اگر بیننده و شنونده‌ قرار نیست درگیر تنالیته‌ی صدای شما بشود و موضوع اصلی مفهومی‌ست که پشت صحبت‌های شما نهفته، بهترین انتخاب میکروفون‌های یقه‌ای می‌باشند. البته منظور ما این نیست که این نوع از میکروفون‌ها کیفیت پایینی دارند. ابدا نه! بلکه ساختار مدار‌ها،‌ کاربرد و حجم این میکروفون مناسب برای تولید محتوا یا گرفتن مصاحبه و بنا به شرایطی ضبط پادکست است. نکته‌ای که در استفاده از این میکروفون‌ها باید رعایت کرد، فاصله‌ی میکروفون تا منبع صدا می‌باشد. اگر فاصله‌ی آن بیش از ۳۰ سانتی‌متر باشد کم‌کم جزئیات صدا را از دست می‌دهیم و برعکس اگر بیش از حد میکروفون را نزدیک نگه داریم، صدا اصطلاحا دیستورت می‌شود و قابل استفاده نیست. پس حتما قبل ضبط محل قرارگیری میکروفون را چندین بار تست کنید.
  • ۲. میکروفون شات گان: کاربرد این میکروفون بسیار زیاد است و نمی‌توان آن را به سبک خاصی از صدابرداری نسبت داد. با صرف هزینه‌ی بیشتر و خرید این میکروفون، نسبت به میکروفون یقه‌ای نویز کمتر و کیفیت خروجی بهتری خواهید داشت. اما معایبی نیز نسبت به میکروفون یقه‌ای دارد. دامنه‌ حرکت منبع صدا محدود به روبروی میکروفون و در فاصله‌ی ۵۰ سانتی‌متری آن است و اگر پرتاب صدا مستقیما به سمت میکروفون نیست و زاویه‌ای با دهانه‌ی آن دارد این فاصله‌ی ایده‌‌آل به ۳۰ سانتی‌متر تبدیل می‌شود. البته اینکه میکروفون‌های شات گان صدا را از روبه‌رو جذب می‌کنند مزیت هم محسوب می‌شود (چرا؟) چون صدای محیط با وضوح کمتری ضبط می‌شود و صدای سوژه‌‌ی اصلی واضح‌تر است. اگر دقت کرده باشید در کنسرت‌ها برای ضبط صدای سا‌زها این میکروفون را ثابت روی سه‌پایه و در جهت ساز خود قرار می‌دهند تا با صدا‌های دیگر ساز‌ها تداخل نداشته‌باشد. اما در نهایت با رعایت نکات گفته شده می‌توان صدای ساز را به بهترین نحو ضبط کرد و یا حتی تولید محتوا و پادکست را به صورت حرفه‌ای انجام داد.
  • ۳. میکروفون‌های استودیویی: این دسته از میکروفون‌ها برای خواننده و نوازنده‌ها گزینه‌ی عالی محسوب می‌شوند و اگر بودجه‌ی مالی خوبی دارید برای تولید محتوای ویدئویی، پادکست و استریم‌ها نیز بیش از حد خوب می‌باشند. در این میکروفون‌ها اندازه‌ی دیافراگم نقش بسزایی در ضبط صدا دارد. دیافراگم همان صفحه‌ای است که لرزش هوا (حاصل از صدا) را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. میکروفون با دیافراگم کوچک صدا را همانطور که هست ضبط می‌کند و معمولا نویز خود میکروفون نیز در خروجی کار شنیده می‌شود. (راهکار آن نزدیک شدن تا جای ممکن به میکروفون است تا صدای شما بر صدای نویز میکروفون غلبه کند.) میکروفون‌های با دیافراگم بزرگ صدا را به سمت بهتر شدن ویرایش می‌کنند و یک رنگ زیبا به صدا می‌دهند. دیافراگم بزرگ نویز کمتری نیز دارد. دسته‌بندی دیگری نیز برای میکروفون‌های استودیویی مدنظرتان باشد. کاندنسر و داینامیک. کاندنسرها یک دیافراگم بسیار باریک و کشیده دارند و حساسیت صدایی بیشتری نشان می‌دهند. میکروفون‌های داینامیک به دوام و استحکام بیشتر معروف‌اند و اغلب در صحنه‌ی اجرا و جایی که فشار فرکانسی صدا بیشتر است استفاده می‌شود.


کارت صدا! آری یا خیر؟

خب حتما کارت صدا را در دست حرفه‌ای‌های حوزه‌ی موسیقی دیده‌اید. به زبان ساده کارت صدا وظیفه‌ی تبدیل سیگنال آنالوگ را به دیجیتال و برعکس را دارد. کامپیوتر یا لپ‌تاپ شما به صورت پیش فرض کارت صدای داخلی دارد پس اگر دیدید یک میکروفون (حتی استودیویی) خروجی USB هم دارد به این معناست که بدون کارت صدای خارجی و با تکیه بر کارت صدای داخل کامپیوتر کار می‌کند.

نتیجه می‌گیرم که داشتن یک کارت صدای گران‌قیمت الزاما تاثیری روی کیفیت خروجی ندارد؛ چرا که به عنوان مثال میکروفون‌های یقه‌ای اصلا نیازی به کارت صدا ندارند و شما می‌توانید مستقیم آن را به تلفن همراه خود متصل کنید و دکمه‌ی ریکورد را بزنید. حتی تعداد زیادی از میکروفون‌های شات‌ گان هم می‌توانند بدون کارت صدا ضبط کنند اما عمده‌ی میکروفون‌های استودیویی با کارت صدا کار می‌کنند. (خارجی یا داخلی) داشتن کارت صدا این امکان را به شما می‌دهد که تنظیمات ضبط صدا را در یک آن تغییر دهید و مثلا گین یا قدرت صدا افزایش دهید. مزیت دیگر آن تعداد وروردی و خروجی بیشتر برای اتصال چند میکروفون یا ساز و حتی خروجی اسپیکر و هدفون به آن است. در حالی که کامپیوتر (و مخصوصا لپ‌تاپ) تعداد پورت‌های محدودی دارد. کارت صدا‌های حرفه‌ای از تداخل فرکانسی و بعضا کیفیت کم کارت صدای اینترنال جلوگیری می‌کند.




حذف فیدبک صدا

با یک مثال آشنا شروع می‌کنیم. در مراسم‌های مختلف که باند‌های اسپیکر متعددی در سالن وجود دارد احتمالا متوجه نویز یا برگشت چندباره‌ی صدا از اسپیکر‌ها شده‌اید. به این مشکل صدابرداری فیدبک صدا می‌گویند. در شرایط کنترل شده یعنی داخل استودیو و اتاقتان این مشکل آنقدر زیاد به چشم نمی‌خورد اما برای ضبط حرفه‌ای باید به تمام تمهیدات لازم بپردازیم. کاری که نیاز است انجام دهیم، کاهش برگشت صدا از سطوح مختلف و حتی اسپیکر به داخل دیافراگم میکروفون است.

به ترتیب اهمیت، نکات لازم را با هم مرور می‌کنیم:

  • ۱. هنگام ضبط اگر نیاز به شنیدن موسیقی متن یا صدا‌های سیستمتان دارید،‌بهتر است از هدفون استفاده کنید نه اسپیکر؛ چراکه تاخیر پخش به صدای ضبط شده آسیب می‌زند و همچنین بازگشت صدا از سطوح (در و دیوار و ...) چند برابر می‌شود.
  • ۲. گین میکروفون را کمی پایین بیاورید تا صدا‌های ضعیف ضبط نشود.
  • ۳. آکوستیک تریتمنت اتاق خود را رعایت کنید و از فوم‌ها و پنل‌های آکوستیکی استفاده کنید.
  • ۴. اگر تجهیزات استودیویی دارید و یا با پلاگین و نرم‌افزار‌های آهنگسازی آشنایی دارید، با استفاده از یک میکسر،‌ فرکانس‌های فیدبک صدا را قطع کنید.
  • ۵. از میکروفون‌هایی که تنها زاویه‌ی محدودی را پوشش می‌دهند (مانند شات گان‌ها) استفاده کنید و منبع صوت را در همان زاویه قرار دهید.




حذف نویز و صدای زمینه

برای شنونده هیچ چیز آزاردهنده‌تر از نویز (Noise) و هام (Hum) نیست. اگر تمام نکات قبل را رعایت کرده باشید و از میکروفون با کیفیتی استفاده کنید، نویز را تا حد بسیار زیادی کنترل خواهید کرد؛ اما با صدا‌هایی که در اطراف ما هست چه کار می‌شود کرد؟ فن کامپیوتر، صدا‌ی ماشین و خیابان، کولر،‌ پنکه و ... همگی صدا‌های ناخواسته‌ای هستند که میکروفون ضبط می‌کند. راه حل آن اول از همه ضبط در یک محیط ساکت است؛ اما اگر امکانش نیست نرم‌افزارهایی وجود دارند که با کنترل فرکانس‌ها و تشخیص نویز و صدای زمینه، آن‌ها را کنترل می‌کنند. کافیست سرچی در گوگل داشته‌باشید به دنبال این نرم‌افزارها بگردید. پیشنهاد ما برنامه ویرایش صوتی پیشرفته‌ی Adobe Audition است. توجه داشته باشید که برداشتن صدای محیط و نویز توسط این نرم‌افزار‌ها اندکی به صدای اصلی هم آسیب می‌زند. پس وسواس به خرج بدهید و بیش از حد از این قابلیت نرم‌افزاری استفاده نکنید.




استفاده از نرم‌افزار‌های حرفه‌ای ضبط و ویرایش صدا

بله! نرم‌افزاری که برای ضبط انتخاب می‌کنید بسیار مهم است. برای روشن‌تر شدن این موضوع کافیست صدایی را در واتساپ و سپس همان صدا را در اینستاگرام به صورت پیام صوتی ضبط کنید. مشخصا متوجه تفاوت کیفیت این دو فایل صوتی می‌شوید. اما چرا؟ مگر غیر از این است که از یک میکروفون و صدای ثابت و مشخص استفاده کردید؟ چرا خروجی متفاوتی گرفتید؟ موضوع این است که هر نرم‌افزاری برای ضبط صدا تنظیمات خاص خود را دارد و حتی احتمال دارد افکت‌های خاصی را ناخواسته روی صدا بیاندازد. پس بهتر است در همان ابتدا از نرم‌افزار مناسب جهت ضبط استفاده کنیم تا بعدا متوسل به ادیت‌های سنگین روی صدا نشویم.

گزینه‌های مناسبی پیش روی‌تان هست. می‌توانید از همان Adobe Audition استفاده کنید و یا به صورت حرفه‌ای‌تر روی نرم‌افزار‌های میزبان (DAW) مانند کیوبیس و اف ال استودیو کار کنید. مزیت استفاده از نرم‌افزار‌های میزبان، کنترل، تنظیمات بهتر، پلاگین‌های مختلف و میکس و مسترینگ صدا است. اغلب از این نرم‌افزار‌ها برای تنظیم و آهنگسازی استفاده می‌شود چراکه در این زمینه بسیار قدرتمند هستند.

برای دانلود نرم‌افزار‌های میزبان و پلاگین‌هایی برای افکت گذاری روی صدا سایت آدیوز گزینه‌ی بسیار مناسبی‌ست، فقط مراحل نصب به انگلیسی توضیح داده‌شده که ممکن است کمی گیج کننده باشد. در کنار آن سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی هم برای دانلود آن‌ها وجود دارند. سایت آرتیست شو هم آرشیو بزرگی از این نرم‌افزار‌های میزبان را در اختیار شما می‌گذارد. راهنمایی و پشتیبانی‌ این سایت برای نصب نرم‌افزارها و پلاگین‌ها را خیلی دوست دارم.

تورنت هم برای دانلود نرم‌افزارهای کرک‌شده گزینه‌ی مناسبی‌ است. در واقع این فناوی به شما اجازه می‌دهد فایل‌ها و محتوای مورد نظر خود را بدون وابستگی به یک منبع ثابت دانلود کنید. این روش را در الویت آخر قرار دهید و بیشتر دنبال سایت‌هایی باشید که نرم‌افزار‌ها را تست می‌کنند و در صورت مشکل در نصب می‌توانند به شما کمک کنند.

ضبط صدامیکروفونمیکس صداضبط وکالصدای خواننده
متولد ۱۳۷۸. عاشق هنر، موسیقی، نوشتن و ساختنم. اینجا از مطالبی که یاد میگیرم و یا ذهنم رو به چالش می‌کشه می نویسم!
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید