بالاخره بعد از کلی حساب کتاب و آمار درآوردن، تو روز ۲۰ مهرماه ۱۳۹۹ بلیط تهران به استانبول رو برای روز ۲۱ آبان ماه، برای خودم و رفیقم رزرو کردم. از یه ماه قبل بلیط رو تهیه کردیم که ارزون تر بیفته و خوشبختانه خیلی هم به نفعمون شد. یه چیزی در حد ۱۰ میلیون برای هر نفرمون.
چند روزی نگذشته بود که یکی دیگه از بهترین رفقام وقتی باخبر شد که همچین برنامه ای داریم، بهمون ملحق شد و برنامه مهاجرتمون سه نفره شد...
و روز ۲۱ آبان از راه رسید و به فرودگاه استانبول (IST) رسیدیم و اولین کاری که کردیم این بود که به وای فای فرودگاه وصل شدیم و با خانواده هامون تماس گرفتیم.
اگه بخوام لیست کارهای اصلی که قرار بود برای شکل گیری زندگی تو استانبول انجام بدیم رو خدمتتون بگم به ترتیب زیره، که قراره در مورد هر کدوم هر چقدر اطلاعات موثق و تجربیات دارم باهاتون به اشتراک بذارم.
به فرودگاه که رسیدیم تو مسیر خروج با باجه فروش سیم کارت Türk Telecom روبرو شدیم. از قبل تصمیم گرفته بودیم که از این برند خرید کنیم. یه سیم کارت با اعتبار ۲۵ گیگ اینترنت، ۱۰۰۰ دقیقه مکالمه و ۱۰۰۰ تا پیامک تهیه کردیم که قیمتش ۲۵۰ لیر بود. همونجا گوشیامونو ازمون گرفتن و سیم کارت ها رو خودشون فعال کردن و تحویلمون دادن و رفتیم مرحله بعد ... (:
رفتیم طبقه ۲- فرودگاه که هم دستگاه استانبول کارت (Istanbul Kart) و هم اتوبوس های Havaist اونجا بودن (اتوبوس های اصلی حمل و نقل از فرودگاه). اول رفتم ۳ تا استانبول کارت از دستگاه گرفتم و رفتیم سراغ اتوبوسهایی که میرن تکسیم. قیمت بلیط برای تکسیم ۳۰ لیر بود که از باجه بلیط فروشی تهیه کردیم. Havaist اتوبوس های باکیفیتی داره. بعد از تقریبا ۳ ساعتی که تو راه بودیم (استانبول شهر کم ترافیکی نیست) رسیدیم حوالی تکسیم.
از اونجایی که گزینه اول ما اجاره یک ماهه خونه تو استانبول بود با یه ایرانی از قبل قرار گذاشته بودیم و بهش گفتیم بیاد به آدرسی که قرار بود از اتوبوس پیاده شیم. ایشون هم اومد و رفتیم که چند تا خونه بهمون نشون بده. رفتیم خونه ها رو دیدیم و راستش نه از خونه ها خوشمون اومد، نه از اخلاق کاری اون بنده خدا. می گفت بدون هیچ قرارداد و ضمانت نامه ای قراره یه خونه رو به مدت ۱ ماه در اختیار ما بذاره و می گفت که راه دیگه ای ندارید و باید اعتماد کنید. ما هم باهاش خداحافظی کردیم و متوجه شد راه دیگه ای هم داریم.
بعد از ایشون رفتیم سراغ گوگل و آمار هتل هایی که نزدیکمون بودن رو درآوردیم و یه چند ساعتی هم دنبال هتل بودیم و با یکیشون که شبی ۱۴۰ لیر بود توافق کردیم و ۱۰ روز رو توی هتل گذروندیم. خیلی هتل خوبی نبود ولی قابل قبول بود برامون. کلا حوالی تکسیم قیمت خونه و هتل گرونه.
راستش راه استاندارد و با کیفیت برای شروع اقامت اینی نیست که ما رفتیم. بهتره که از طریق سایتهای معتبری که تو کار رزرو هتل و اجاره خونه هستن اقدام کنید و از فرودگاه یه راست برید تو خونتون. ما هم برای یه همچین حالتی اقدام کردیم ولی چون خونه ای که مدنظرمون بود رو پیدا نکردیم، گفتیم خودمون بیایم کف استانبول و کار رو در بیاریم که این حالت خطرات خاص خودش رو هم داره.
مورد داشتیم که یکی از دوستان رو همون حوالی تکسیم خفت کرده بودن و مال و اموالش رو برده بودن. هر چند این اتفاق خیلی شایع نیست ولی خب شاید برای یکی از ما اتفاق میوفتاد، و تا جایی که ما اطلاع پیدا کردیم و از محلی ها شنیدیم خداکنه حداقل راه ما خارجی ها به پلیس استانبول نیوفته. مثل اینکه پلیس استانبول خیلی اهل رشوه است و میگه تا پول ندی کارتو راه نمی ندازم. یکی از محلی ها می گفت که یه مدت دولت تو ماشینای پلیس دوربین می ذاشت که رشوه نگیرن ولی باز کارساز نبود.
تو اون ۱۰ روزی که تو هتل بودیم از طرق مختلف خونه های اجاره ای استانبول رو چک می کردیم. مناطقی که بیشتر مدنظرمون بود باغچه شهیر (Bahçeşehir) و بویوک چکمجه (Büyükçekmece) بودن، ولی حالا اگه جای دیگه هم خونه ای به چشمون می خورد که حس می کردیم می تونه مناسب باشه آمارشو در میاوردیم.
حالا تو اجاره خونه یه جورایی مشکل اصلیمون این بود که خارجی بودیم، که یا به خارجی ها خونه اجاره نمی دادن و یا نیاز به کفیل (ضامن) داشتیم، و اگه ضامن هم نداشتیم باید حداقل اجاره ۶ ماه و حداکثر ۱ سال رو یکجا می دادیم. خیلی به جزئیات اجاره خونه اشاره نمی کنم. فقط بدونید که ۱۰ روز پیگیر این داستان بودیم و در آخر از طریق یکی از ایرانی هایی که از ایران پیداش کرده بودیم و تو کار اجاره خونه بود، تو کوزا پارک (Koza Park) که تو منطقه اسنیورت (Esenyurt) هست یه خونه رو اجاره کردیم و طرف کنار اومد که کرایه هامون رو چهار ماهه پرداخت کنیم و ما هم پذیرفتیم.
حالا اینم بگم که این فقط تجربه ما بود و ممکنه شما صاحب خونه ای پیدا کنید که خاطره خوبی از خارجی ها، به خصوص ایرانی ها، داشته و خونه رو با شرایط خوب و با اعتماد بهتون بده. و اینم بگم که تا جایی که ما متوجه شدیم استانبولی ها خیلی خاطره بدی از ایرانی ها نداشتن و باهامون خوب راه اومدن.
خونه ما حول و حوش ۸۰ متره و یک خوابه است و چون طبقه بالاست، نمای خوبی از شهر داره. با کرایه ۲۲۰۰ لیر و شارژ ماهیانه حدود ۵۰۰ لیر گرفتیم و در نهایت با هزینه برق و اینترنت حساب کنی هزینه خونمون می شود ماهیانه ۳۰۰۰ لیر.
خوبی محلمون تو اینه که ایرانی توش زیاده و به همین خاطر صرافی ایرانی، پیرایشگاه ایرانی و حتی بقالی ایرانی هم نزدیک خونمون هست.
هر چند الآن که دارم این مقاله رو می نویسم، پیرو یه قانونی که چند روز وضع شد، دیگه هیچ ایرانی تو منطقه اسنیورت و همچنین فاتح نمی تونه با هدف اقامت گرفتن خونه اجاره کنه.
شاید تو سخت ترین قسمت کارمون تو ترکیه همین اینترنت خونگی بود. و مشکل اینجا بود که الّا و بلّا بدون کیملیک (بدون کارت اقامت) بهمون اینترنت نمی دادن. ما هم برنامه نویس بودیم و اینترنت برامون خیلی مهم بود و با هزینه ای که اینترنت موبایل داشت اگه می خواستیم تا وقتی اقامت می گیریم (تقریبا ۴ ماه) از اینترنت موبایل استفاده کنیم کمرمون می شکست. و خداروشکر بالاخره بعد از یه ماه معطل شدن بالاخره یه ایرانی با معرفت پیدا کردیم که کیملیکشو گذاشت و برای ما اینترنت خونگی Türk Telecom گرفت.
اینترنتمون هم با سرعت ۲۴ مگ هست و نامحدود و هزینه ماهانش حول و حوش ۱۰۰ لیر در میاد. کیفیتش هم خوبه.
قبل از اینکه داستان اقدام برای اقامت رو خدمتتون بگم، بذارید لیست مواردی که برای اقامت نیاز هست رو بگم.
۱. اجاره خانه نوتر شده
۲. بیمه نامه
۳. پرینت برگه راندوو (بعد از ثبت درخواست راندوو تو سایت اداره مهاجرت دریافت می کنید)
۴. رسید پرداخت هزینه هایی که تو برگه راندوو اومده (مثل مالیات اقامت و …)
۵. ۴ قطعه عکس بیومتریک که ابعادش ۴*۶ باشه
۶. کپی از گذرنامه
ما یه مورد هفتمی هم برای محکم کاری اضافه کردیم، و اون هم گواهی عدم سوء پیشینه از ایران بود که دادیم به زبان ترکی هم ترجمه کردن.
به محض اینکه کارای خونمون نهایی شد، رفتیم سراغ نوتر کردن اجاره خونمون (یه جایی مثل دفتر اسناد رسمی خودمون). بعدش یه شرکتی رو بهمون معرفی کردن که بیمه یک ساله رو برامون می گرفت. اون بنده خدایی که کار بیممون رو انجام داد، گفت که به صورت رایگان درخواست راندوو رو هم برامون انجام میده.
حالا که درخواست راندوو دادیم باید منتظر پیام اداره مهاجرت می شستیم. تو اون پیام اداره مهاجرت اعلام می کنه که مدارکتون رو به اداره مهاجرت محل زندگیتون پست کنید (به خاطر کرونا تقریبا ۴۰ روز طول کشید پیام بیاد وگرنه قبلا تو یک هفته میومد). بعد اینکه پیام رو دریافت کردیم رفتیم برای پست کردن مدارک.
اینم بگم که برای پرداخت هزینه های مربوط به اقامت هم باید برید به یکی از شعب اداره اقامت (Vergi Dairesi).
بابت عکس هم این مورد رو عرض کنم که تمام عکس هایی که تو کارهای مربوط به اقامت ارائه میدید باید یکی باشن و کمتر از یک سال قبل گرفته باشید. و تا به این لحظه ما فقط ۴ تا عکس بیومتریک دادیم و هیچ عکس ۴*۳ به جایی ندادیم. ولی شما محض اطمینان ۶ تا ۴*۳ هم همراهتون باشه. فقط یادتون نره یه فرمت jpg. از عکستون رو هم از عکاسی بگیرید که وقتی می خواید تو سایتها ارائه بدید با کیفیت باشه و کارا خوب بره جلو...
بعد از پست مدارکمون الآن منتظریم که کارتمون بیاد. مدتی که برای دریافت کارت مطرح می کنن مختلفه. مثلا من خودم شنیدم که حداکثر تا ۳ ماه طول میکشه (به خاطر کرونا)، ولی ممکنه کمتر یا بیشتر بشه. اینم بگم که ممکنه با مدت زمان درخواستی برای اقامتتون هم موافقت نکنن و کمتر بهتون اقامت بدن. مثلا درخواست ۱ ساله دادید و ۶ ماهه بدن بهتون.
در مورد زبان اول باید بگم که من خودم فارس زبانم ولی زبان مادریم ترکی تبریزه و در حد خوبی این زبان رو بلدم. با توجه به این موارد برنامم برای یادگیری زبان ترکی این بود که بیام ترکیه و تو محیط کم کم زبان ترکی استانبولی رو اکی شم. با توجه به اطلاعاتی که گرفته بودم دیدم می تونم تو ۳ ماه به حد خوبی از این زبان برسم. در حد ۴ ماه زندگی تو ترکیه هم با خودم پول برده بودم و می گفتم تا قبل از ۴ ماه قراره کار یا یه شرکت رو شروع کنم.
هر چند یادگیری ترکی تو ایران و مهاجرت با زبان ترکی استانبولی از همه جوانب می تونه براتون بهتر باشه، ولی من شرایط خاصی داشتم و انقدر به لحاظ فکری تحت فشار بودم که گفتم فقط باید از ایران خارج شد و اگه قراره هزینه ای بابت یادگیری زبان کنم، تو همون ترکیه می کنم. چون احتمال می دادم که اگه بخوام بشینم و تا ۳ ماه تو ایران ترکی یاد بگیرم، هم ممکنه به هر دلیلی مرزها بسته شه، یا مهاجرت سخت تر شه و یا اینکه تو اون ۳ ماه از حرارتم کم بشه و پشتم باد بخوره. دیدم تا تنور داغه باید چسبوند ..
یکی دیگه از بچه ها هم مثل من دنبال کار با زبان ترکی بود، ولی اون یکی رفیقم می خواست با انگلیسی کار کنه.
ولی نتیجه کار این شد که اون دو تا با زبان انگلیسی استخدام شدن و من با زبان فارسی ! (:
و در حال حاضر برنامه خود من یادگیری زبان ترکی و گرفتن IELTS هست. راستش خودم دوست دارم تو هر دو زبان عالی شم.
نکته مهمی که در مورد زبان وجود داره و دغدغه خیلی از بچه های ایرانه، اینه که آیا با زبون انگلیسی هم میشه تو ترکیه کار کرد.
قبل هر چیزی بگم که تجربیات ما برای تخصص خودمونه (Frontend Developer) و من در مورد بازار کار کلی نظر ندارم.
ببینید! ما خودمون قبل اومدن به ترکیه تقریبا از هر جا و هر طریقی که آمار گرفتیم بهمون می گفتن تقریبا رو انگلیسی حساب نکنید! اصلا اینجا برای انگلیسی کار وجود نداره و اگه وجود داشته باشه خیلی کمه و این حرفا!
ولی راستش حداقل مشاهدات من و دوستانم خلاف این فضا و جوی بود که برامون ترسیم کردن.
بحث اینه که اینجا مسلما با زبان ترکی هم بازار کار بهتری براتون هست و هم تو جامعه کارتون بسیار بهتر راه میوفته، اما نباید اینطور فضاسازی بشه که با انگلیسی احتمال رسیدن به کارتون مثلا ۱ درصده. حداقل تجربیات ما ۳ نفر اینطور بوده که الآن دونفرمون دارن با زبون انگلیسی کار می کنن و خود من هم میشه گفت تو ۵۰ درصد مصاحباتم دیدم که مصاحبه کننده میگه اگه راحت تری با زبون انگلیسی صحبت کنیم.
همین الآن که من دارم این مقاله رو می نویسم تو سایت kariyer.net که شاید بهترین و معروفترین سایت کار در ترکیه است، از ۸۸ اگهی کار برای تخصص ما ۳۴ تاشون اگهی رو به زبان انگلیسی دادن و این حداقل نشون می ده که این ۳۴ تا اصراری ندارن به اینکه حتما ترک باشی.
اصلا اولین کسی که از ما رفت برای مصاحبه اونی بود که می خواست با انگلیسی کار کنه.
و در نهایت باید بگم که تجربه ما (باز هم تاکید می کنم، تجربه ما) این بود که با زبان انگلیسی هم میشه اینجا کار کرد، اما اینکه چقدر احتمالش هست برای هر تخصص و هر کسی می تونه متفاوت باشه.
در رابطه با این مسئله خدمتتون عارضم که، ما تقریبا از همون اول که اومدیم ترکیه از طریق سایت kariyer.net شروع به درخواست دادن کردیم. ولی قبل از اون روی لینکدینمون کار کرده بودیم و برای شرکت ها رزومه هم ارسال کرده بودیم. هر دوی اینها باید با هم پیگیری بشن. رفیقای من از طریق linkedin به کار رسیدن و من از طریق kariyer.
ما از همون اول که رسیدیم ترکیه با اینکه درست ترکیشون رو بلد نبودیم شروع به ارسال رزومه از طریق سایت kariyer کردیم و کم کم تماس ها شروع شد. تو تماس های اول که نتونستیم درست با زبان ترکی ارتباط بگیریم و تلاش می کردیم و به طرف می گفتیم بیا تو واتس اپ که بتونیم ارتباط متنی بگیریم.
با گذر از چند تا مصاحبه اینطوری چون داشتم همزمان ترکی رو یاد می گرفتم، کم کم فضای مصاحبه ها بهتر شد و به جواب های بهتری می رسیدم، تا اینکه بر خلاف انتظارم با یه شرکتی که مدیر کل و مدیر فنیش فارسی زبان بودن وارد صحبت شدم و به توافق رسیدیم.
رفقا هم که با زبون انگلیسی مصاحبه شدن و به توافق رسیدن.
در کل فضای مصاحبه ها خوب و حرفه ای بود و ترک ها مهمان نوازی خوبی داشتن. هر چند ممکنه ضعف هایی هم دیده بشه که در کل میشه نمره قابل قبولی بهشون داد.
فقط یه موردی که ترک ها دارن و تو ایران خودمون هم دیده میشه اینه که معمولا نتیجه صحبت های کاری و مصاحبه رو به موقع و صریح اعلام نمی کنن. شاید چون اینجا بیشتر نیاز داشتم که از جواب باخبر بشم، بیشتر تو چشمم رفت این مسئله.
خب همونطور که می دونید اجازه یا ویزای کار چیزیه که شما با داشتنش می تونید به طور قانونی تو ترکیه کار کنید و بدون داشتن اجازه کار اصطلاحا "کار سیاه" می کنید.
یکی از راههای گرفتن ویزای کار هم اینه که شما به استخدام یه شرکت دربیاید و شرکت برای شما درخواست ویزای کار بده. از اونجایی که این کار برای شرکت ها مشمول هزینه و مستلزم شرایطی هست، معمولا شرکتها (بیشتر شرکت های کوچیک) از دریافت اجازه کار برای کارمند سرباز می زنن.
شرایطی که یه شرکت باید داشته باشه تا بتونه برای نیروی خارجی اجازه کار بگیره رو می تونید تو اینترنت مطالعه کنید.
خلاصه اجازه کار تو ترکیه به این راحتی ها گیر نمیاد، ولی خداروشکر که برای هر ۳ نفر ما اکی شد و راستش مسئله خاصی هم نداشت. شرکت هایی که ما باهاشون توافق کردیم شرایط دریافت اجازه کار رو داشتن.
چون فعلا اقامت نداریم، حساب بانکی فعلا نتونستیم باز کنیم. ولی ظاهرا بانک هایی که از مرکز استانبول دورتر هستن یه مقدار منعطف ترن و ممکنه بتونید بدون اقامت، و فقط با پاسپورت و سپرده گذاری چند هزار پول که مثلا برای ۶ ماه بلوکه بشه (مثلا ۱۰ هزارتا) براتون حساب باز کنن. اینکه در مورد بانک قطعی صحبت نمی کنم به این خاطره که معمولا شعبه به شعبه ممکنه خدمات و حال و هواشون فرق کنه. حتی افرادی هستن که یه پولی ازتون می گیرن و براتون حساب باز می کنن که راستش من در مورد اونا حرفی ندارم.
اولین و شاید بهترین بانکی هم که می تونید به عنوان خارجی برید برای افتتاح حساب، زراعت بانک (Ziraat Bank) ترکیه است. بعد از زراعت بانک معمولا ایش بانک (Iş Bank) هست که می تونید توش حساب باز کنید.
نکته آخر
قصد دارم تجربیاتم تو این کشور رو مدام با بچه های ایران در میون بذارم. با توجه به بازخوردی که روی این نوشته و نوشته های بعد می گیرم، ان شاءالله کم کم به نوشته ها جهت می دم.
خوش و سربلند باشید.
