ميراث فرهنگي شامل آثار باقيمانده از گذشتگان است که نشانگر حرکت انسان در طول تاريخ مي باشد و با شناسايي آن زمينه شناخت هويت و خط حرکت فرهنگي او ميسر مي گردد و از اين طريق زمينه هاي عبرت براي انسان فراهم مي آيد. سازمان ميراث فرهنگي کشور که به استناد قانون مصوب 1364/10/11 تشکيل شده است و از اين پس دراين اساسنامه سازمان ناميده مي شود طبق مقررات اين اساسنامه اداره خواهد شد.
ماده 2- هدف،
عبرت از حرکت فرهنگي سازمان انسان و بقاء و رقاء هويت و شخصيت فرهنگي جامعه.
ماده3- وظايف،
وظايف سازمان در زمينه ميراث فرهنگي که شامل پژوهش، نظارت، حفظ و احياء و معرفي است به قرار زير مي باشد:
تهيه و تنظيم و اجراي برنامه هاي پژوهشي پيرامون آثار باقيمانده از گذشتگان.
بررسي و شناسايي محوطه ها، تپه ها، بناها و مجموعه هاي تاريخي و تهيه فهرست جامع از آن ها و نقشه باستان شناسي کشور.
انجام پژوهش هاي باستان شناسي و کاوش هاي علمي.
بررسي هاي مردم نگاري، پژوهش هاي مردم شناسي، انسان شناسي، زيستي و شناخت فرهنگ بومي مناطق مختلف کشور.
پژوهش در زمينه هنرهاي سنتي و فراهم آوردن امکانات لازم جهت حفظ، احياء و رشد آنها.
ثبت آثار ارزشمند منقول و غير منقول فرهنگي- تاريخي کشور در فهرست آثار ملي و فهرست هاي ذيربط.
انجام انحصاري کليه امور حقوقي مربوط به ميراث فرهنگي و طرح دعاوي کيفري عليه متخلفين از قوانين ناظر به ميراث فرهنگي کشور بعنوان مدعي يا حسب مورد شاکي خصوصي.
اقدامات لازم جهت شناسايي و استرداد اموال فرهنگي ايران در سطح ملي و بين المللي از طريق مراجع ذيربط.
شناسايي و در اختيار گرفتن کليه اموالي که داراي ارزش هاي فرهنگي- تاريخي بوده و جزء ميراث فرهنگي محسوب مي گردد و توسط دستگاه هاي مسئول ضبط شده است.
تبصره : کليه دادگاه هاي گمرکات، نيروهاي انتظامي و دستگاه هاي دولتي نظير آنها که بنحوي نسبت به ضبط اموال اقدام مي نمايند موظف به در اختيار قرار دادن اموالي که داراي ارزش فرهنگي- تاريخي مي باشد به سازمان ميراث فرهنگي هستند.
تهيه و اجراي طرح هاي لازم به منظور حراست، حفاظت، تعمير، مرمت و احياء آثار، بناها و مجموعه هاي با ارزش فرهنگي- تاريخي.
اظهار نظر در کليه طرح هاي عمراني جامع و تفصيلي در رابطه با مناطق فرهنگي و تاريخي و موافقت نهايي درباره محوطه ها و بافتها و اماکن فرهنگي- تاريخي ارزشمند در موارد مذکور و جلوگيري از هرگونه تخريب آن ها.
تعيين حريم بناها، مجموعه ها، محوطه ها و تپه هاي تاريخي ثبت شده و ضوابط خاص معماري و طراحي داخل حريم
معرفي آثار با ارزش فرهنگي- تاريخي از طريق موزه ها و نمايشگاه ها و نظاير آن.
ايجاد و توسعه و اداره موزه ها در سطح کشور.
ايجاد مرکز اسناد و مدارک ميراث فرهنگي کشور (نظير مجموعه گزارش هاي علمي، نقشه ها و عکس هاي بناها و ...) جهت ارائه خدمات علمي و تحقيقاتي در اين زمينه.
معرفي و شناسايي ارزشهاي ميراث فرهنگي در سطح ملي و بين المللي بوسيله چاپ و نشر مجموعه مطالعات و تحقيقات انجام يافته و استفاده از وسائل سمعي و بصري و ارتباط جمعي.
تنظيم، تدوين و انتشار دائره المعارف آثار و ابنيه تاريخي ايران.
توسعه فعاليتهاي تحقيقاتي در زمينه هاي مختلف ميراث فرهنگي و تشويق محققان، هنرمندان و استاد کاران.
تنظيم و اجراي برنامه هاي آموزشي جهت آماده سازي نيروهاي کارآمد در زمينه هاي مربوط به ميراث فرهنگي با هماهنگي دستگاههاي ذيربط.
تشويق مردم به مشارکت در فعاليت هاي مربوط به شناسايي، حفظ و احياء ميراث فرهنگي و نظارت بر آن.
ايجاد و گسترش انجمن هاي ميراث فرهنگي در سطح کشور.
تبصره :نحوه ايجاد و حدود و وظايف و اختيارات اين انجمن ها را شوراي سازمان تعيين خواهد کرد.
برقراري ارتباطات و مبادلات علمي و فرهنگي با موسسات و نهادهاي ذيربط در سطح ملي و بين المللي بالاخص کشورهاي اسلامي و منطقه و برگزاري کنگره ها و سمينارهاي دوره هاي لازم.
همکاري با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در زمينه امور ايرانگردي و جهانگردي.
ارائه خدمات مشاورهاي، تحقيقاتي، فني و آموزشي، فروش توليدات فرهنگي دريافت وروديه بناها، محوطه ها، موزه ها و نمايشگاه ها و قبول هدايا و کمکها و نظاير آن.
اساسنامه صنایع دستی
هيات وزيران در جلسه مورخ 1383/10/20 بنا به پيشنهاد وزارت صنايع و معادن و تاييد سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور و به استناد تبصره (3) ماده واحده قانون تاسيس سازمان صنايع دستي ايران - مصوب 1383- اساسنامه صنايع دستي ايران را به شرح زير تصويب کرد:
ماده 1- تعريف
صنايع‌دستي مجموعه‌اي از صنايع هنري و سنتي ايران شامل آبگينه، بافته‌ها و نساجي سنتي، بافته‌هاي داري (به استثناي فرش دستباف)، پوشاك سنتي، اثار چرمي و كاغذي، چاپ‌هاي سنتي، سفال و سراميك، هنرهاي چوبي و حصيري، رودوزي‌هاي سنتي ،هنرهاي فلزي و هنرهاي سنگي است كه با محوريت هنر و ذوق و زيباشناختي ايراني و بهره‌گيري از مواد اوليه قابل دسترس و بومي به كمك دست و ابزار مورد نياز و با كاربري در زندگي فردي و جمعي توليد شده و ريشه در تاريخ كهن ايران زمين دارد.
ماده 2- هدف
هدف سازمان تمركز در سياستگذاري، برنامه‌ريزي و نظارت در زمينه حفظ و احياء، ترويج و توسعه كمي و بهبود كيفي صنايع‌دستي كشور و ايجاد هماهنگي و برنامه‌ريزي در امر آموزش، تحقيقات، حمايت، هدايت و استفاده از امكانات و نيروي انساني موجود در اين بخش است.
ماده 3- وظايف
تنظيم راهبردها، سياست‌ها، خط مشي‌ها، ضوابط و برنامه‌هاي كلان در جهت توسعه كمي و بهبود كيفي صنايع‌دستي كشور و پيگيري جهت برقراري حمايت‌هاي لازم در چارچوب سياست‌هاي صنعتي كشور با هماهنگي مراجع ذي‌صلاح.
اعمال نظارت و حمايت‌هاي لازم در جهت بهبود كيفي محصولات صنايع‌دستي به ويژه در حوزه صادرات.
برنامه‌ريزي، سياستگذاري و نظارت در امر تدوين استانداردها و صدور گواهينامه‌هاي درجه كيفيت صنايع‌دستي توليدي با همكاري مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران.
ارائه راهنمايي‌هاي لازم براي سرمايه گذاري ، توليد و بازاريابي صنايع دستي از طرق مختلف.
برنامه‌ريزي، سياستگذاري و نظارت بر وضعيت كارگاه هاي توليدي و آموزشي صنايع دستي.
پشتيباني از هنرمندان و صنعتگران و همكاري با مراجع ذيربط براي اعطاي درجه هنري به هنرمندان صنايع‌دستي كشور در چارچوب قوانين و مقررات مربوط.
هماهنگي و برنامه‌ريزي در مورد مالكيت‌هاي معنوي و فكري صنايع‌دستي ايران( آثار و هنرمندان) در داخل و خارج از كشور با همكاري مراجع ذي صلاح.
هماهنگي و برنامه‌ريزي در جهت استفاده از فناوري‌هاي جديد براي ارتقاي كيفيت و توسعه كمي صنايع‌دستي كشور.
طراحي نظام جامع آموزش و تربيت نيروي انساني موردنياز صنايع‌دستي با بهره‌مندي از فناوري‌هاي نوين و هماهنگي و برنامه‌ريزي جهت ارتقاي دانش و مهارت صنعتگران و هنرمندان و ايجاد هماهنگي لازم بين آنها به منظور افزايش اثربخشي اين خدمات.
برپايي المپيادهاي تخصصي صنايع‌دستي.
فراهم آوردن بستر لازم به منظور ايجاد ارتباط مؤثر ميان دانشگاه‌ها و مراكز علمي – تحقيقاتي كشور با توليدكنندگان صنايع‌دستي.
سازماندهي نظام اطلاع‌رساني در زمينه صنايع‌دستي.
همكاري با دستگاه هاي ذيربط به منظور تدوين سرفصل دروس هنرستان‌ها، آموزشكده ها و دانشكده‌هاي صنايع دستي.
هماهنگي و برنامه‌ريزي جهت تأسيس نهادهاي غيردولتي براي كاهش تصدي دولت و ساماندهي فعاليت صنايع‌دستي در چارچوب قوانين و مقررات مربوط.
برنامه‌ريزي، سياستگذاري و نظارت در ترويج صنايع‌دستي در جامعه ايراني و ايجاد تحول در طرح ها و توليد و عرضه محصولات با حفظ اصالت ملي و توسعه موارد مصرف آن ها به ويژه در معماري و شهرسازي با هماهنگي مراجع ذيربط.
برنامه‌ريزي، سياستگذاري و نظارت در جهت برگزاري نمايشگاه‌هاي ملي و منطقه‌اي و بين‌المللي صنايع‌دستي در داخل و خارج از كشور توسط بخش خصوصي.
برنامه‌ريزي، سياستگذاري و نظارت در امر شناساندن تاريخ، ارزش ها، نمونه مصنوعات دستي، صنعتگران، هنرمندان صنايع‌دستي و صادركنندگان صنايع‌دستي كشور در سطح ملي و بين‌المللي به روش هاي سمعي و بصري، چاپ، نشر، ارتباطات جمعي و مطبوعات.
برنامه‌ريزي، سياستگذاري و نظارت بر امر تأسيس شركت‌هاي نمايشگاهي تخصصي صنايع‌دستي توسط تعاوني‌‌هاي بخش خصوصي.
مشاركت در همايش‌ها، سمينارهاي ملي و جشنواره‌هاي صنايع‌دستي با هماهنگي مراجع ذي‌صلاح.
برنامه‌ريزي، سياستگذاري و نظارت در امر معرفي صنايع‌دستي برگزيده كشور در مراكز عمومي از طرق مناسب تبليغي و ترويجي.
هماهنگي و برنامه‌ريزي در جهت راه‌اندازي مراكز فروش كتب و نشريات صنايع‌دستي از طريق تجهيز بخش تعاون و اشخاص حقيقي.
برنامه‌ريزي، سياستگذاري و نظارت بر شناسايي و گردآوري آثار با ارزش و برگزيده صنايع‌دستي دوران معاصر و نمايش آن ها توسط دستگاه هاي ذيربط.
مطالعه و پيشنهاد تدوين استانداردهاهي لازم براي مواد اوليه و روش‌هاي توليد صنايع‌دستي با هماهنگي مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران.
تحقيق و بررسي مستمر درباره وضعيت صنايع‌دستي و جمع‌آوري آمار و اطلاعات لازم از وضعيت صنايع‌دستي ايران و جهان به منظور ارتقاي جايگاه صنايع‌دستي ايران.
پژوهش در زمينه‌هاي تاريخي و معاصر صنايع‌دستي ايران و جهان.
مطالعه و برنامه‌ريزي به منظور ارتقاي موقعيت ايران در نظام بازار صنايع‌دستي جهان در جهت رونق و افزايش صادرات.
برنامه‌ريزي، سياستگذاري و نظارت جهت بهره‌گيري از سيستم هاي پيشرفته بازرگاني به منظور توسعه بازار فروش صنايع‌دستي ايران در كشورهاي هدف توسط بخش غيردولتي.
هماهنگي و برنامه‌ريزي جهت ايجاد بازارچه‌هاي صنايع‌دستي توسط مردم و بخش غيردولتي به منظور توسعه بازارهاي داخل با استفاده از روش‌هاي اصلاح الگوي مصرف.
همكاري با سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به منظور گسترش فرهنگ گردشگري و ايجاد بازار مناسب براي محصولات صنايع‌دستي.
عضويت و حضور مؤثر در سازمان ها و مجامع بين المللي مرتبط و نمايندگي دولت جمهوري اسلامي ايران در اين مجامع با هماهنگي مراجع ذيربط.
تشويق صنعتگران و بازرگانان صنايع دستي به منظور حضور در بازارهاي جهاني و مجامع بين المللي.
انجام مطالعات لازم درخصوص چگونگي گسترش حضور مؤثر در بازارهاي جهاني به منظور افزايش سهم ايران در اين بازارها.
همكاري جهت برقراري ارتباطات و مبادلات علمي، فرهنگي و فني با مراكز ذيربط در عرصه بين‌المللي.
همكاري با دستگاههاي فعال در روابط بين‌الملل جهت توسعه و رشد صنيع‌دستي كشور با هماهنگي مراجع ذيربط.
اساسنامه ایرانگردی و جهانگردی
به منظور تجديد يک سنت الهي و به مصداق آيه شريفه «قل سيروا في الارض فانظروا کيف کان عاقبه المکذبين» و شناساندن ميراث تمدن اسلامي، حفظ دست آوردهاي انقلاب اسلامي و بهره برداري صحيح از سرمايه گذاري ها و تجهيزات و تاسيسات احداث شده طبق موازين شرعي و رعايت شعائر اسلامي سازماني بنام سازمان ايرانگردي و جهانگردي به استناد لايحه قانوني ادغام شرکت هاي وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي مصوب 21/1/1358 شوراي انقلاب جمهوري اسلامي تشکيل و اساسنامه آن با رعايت مصوبه 14332/12/1 مورخ 23/10/76 شوراي عالي اداري کشور به شرح زير تدوين و تصويب شد:
ماده1- نام
سازمان ايرانگردي و جهانگردي که در اين اساسنامه به اختصار سازمان ناميده مي شود به صورت شرکت سهامي وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي که داراي شخصيت حقوقي مستقل بوده و طبق اصول بازرگاني و مقررات مربوط به شرکت هاي دولتي و اين اساسنامه اداره مي شود.
ماده 2– موضوع
شناساندن کشور جمهوري اسلامي ايران و آشنا ساختن مردم کشور و ساير ملل با خصوصيات فرهنگي، سنتي و آثار تاريخي و تمدن ايران و جهان به منظور ايجاد تفاهم بين ملت ها.
بررسي مستمر اقليمي و فرهنگي و مطالعه و تحقيق درباره جاذبه هاي سياحتي و زيارتي کشور و ارائه برنامه هاي لازم براي معرفي جاذبه ها به منظور بهرهبرداري از آن ها.
ايجاد ارتباط با سازمانها و مراکز داخلي و بين المللي جهانگردي در جهت انجام همکاريهاي متقابل و گردآوري و مبادله اطلاعات ايرانگردي و جهانگردي و شرکت در نمايشگاه هاي بين المللي جهانگردي حسب ضرورت.
بررسي، تهيه طرح و کوشش در اجراي طرح هاي مناسب براي جذب و ديدار جهانگردان از ايران و ايجاد تسهيلات لازم براي برگزاري گشت هاي ارزان جهت گروههاي فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و سياسي جمهوري اسلامي ايران.
بالا بردن سطح ارائه خدمات جهانگردي از راههاي مقتضي از جمله اجراي برنامه هاي آموزشي لازم در زمينه هاي مختلف و شناخت منابع انساني فعال و بالقوه در اين صنعت براي ايجاد زمينه هاي اشتغال سالم.
افزايش سطح ارائه تسهيلات و کيفيت و کميت تاسيسات صنعت جهانگردي از طريق ايجاد تسهيلات لازم در زمينه و ساختن واحدهاي اقامتي و پذيرايي و تاسيسات مردمي جهانگردي و ايرانگردي و ديگر موارد لازم.
ترغيب مردم ايران به استفاده بيشتر از ايام و ساعات فراغت و مشاهده جاذبه هاي سياحتي و زيارتي کشور.
ايجاد تسهيلات لازم در امر سياحت در کشور و نيز ايجاد هماهنگي در اين زمينه و فراهم آوردن امکانات لازم در مرزهاي ورودي کشور.
افزايش سطح خدمات و صنايع وابسته به امر سير و سياحت از طريق تشويق به سرمايه گذاري در احداث تاسيسات ضروري اقامتي و پذيرايي، خصوصا بين راهي به منظور رفاه هرچه بيشتر جهانگردان داخلي و خارجي.
کمک به افزايش سطح درآمد عمومي و ارزي کشور از طريق بازاريابي و گسترش مبادلات مسافرتي و سياحتي سالم در داخل و خارج از کشور.
نظارت بر عملکرد واحدهاي مختلف فعال در زمينه صنعت ايرانگردي و جهانگردي و مديران و مسوولان ذيربط با بهره گيري از هماهنگي و همکاري کانون ها و مجامع غيردولتي اين صنعت.
ايجاد هماهنگي و برنامه ريزي در فعاليت هاي سياحتي و زيارتي کشور از طريق: 1- بررسي و تهيه سياست هاي کلي مربوط به صنعت جهانگردي بر مبناي سياست هاي عمومي کشوري و با در نظر داشتن ظرفيت هاي بالقوه قطبها و مراکز توسعه پذير و نيز تعيين اولويت ها در اين امر.2- تدوين خط مشي هاي اجرايي انجام فعاليت هاي توسعه و گسترش مراکز خدماتي و رفاهي مربوط به ايرانگردي 3- تعيين اولويت در زمينه چگونگي فعاليت هاي ارتباطي و تبليغاتي صنعت ايرانگردي و جهانگردي. 4- بررسي ضرورت عضويت و ارتباط با سازمان هاي بين المللي جهانگردي و عقد قرارداد، توافقنامه و ايجاد ارتباط براي استفاده از خدمات، اطلاعات و تجربيات آنها و مبادله اطلاعات جهانگردي در چارچوب قوانين و مقررات عمومي کشور 5- تهيه آيين نامه ها و نظامنامه ها و مقررات پيشنهادي و صدور مجوزهاي لازم براي تحقق سياست هاي هدايتي، حماتي و نظارتي صنعت ايرانگردي و جهانگردي.
اقدام به صدور مجوزهاي لازم (تاسيس، توسعه و انحلال) و نظارت بر فعاليت ها در موارد زير و نيز هر نوع صدور مجوز ديگري که حسب قوانين و مقررات بر عهده سازمان قرار گيرد.
تاسيس آژانس هاي مسافرتي و سياحتي، احداث هتل ها و مهمانسراها و ساير مجتمع هاي خدماتي و رفاهي بين راهي و نمايشگاه ها.
انجام وظايف دبيرخانه شوراي عالي ايرانگردي و جهانگردي
تبصره:سازمان موظف است تا پايان برنامه دوم توسعه وفق مفاد تبصره 41 قانون برنامه دوم توسعه و در راستاي کاهش حجم تصدي وظايف دولت نسبت به واگذاري امور تصدي سازمان به بخش غير دولتي اقدام نمايد.
روسای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از ابتدا تا مرداد ۱۳۹۸
۱۳۶۶ الی ۱۳۷۰: دکتر مهدی حجت
۱۳۷۱ الی ۱۳۷۳: دکتر اکبر زرگر
۱۳۷۲ الی ۱۳۷۶: مهندس سراج‌الدین کازرونی
۱۳۷۶ الی ۱۳۸۳: مهندس سید محمد بهشتی
۱۳۸۳ الی ۱۳۸۴: حسین مرعشی
۱۳۸۴ الی ۱۳۸۸: اسفندیار رحیم مشایی
۱۳۸۸ الی ۱۳۹۰: حمیدرضا بقایی
۱۳۹۰: روح الله احمدزاده کرمانی
۱۳۹۰ تا ۱۳۹۱: میرحسن موسوی
۱۳۹۱ تا ۱۳۹۲: محمد شریف ملک‌زاده
شهریورماه ۱۳۹۲ تا دی ماه ۱۳۹۲: دکتر محمدعلی نجفی
دی ماه ۱۳۹۲ تا آبان ماه ۱۳۹۵: دکتر مسعود سلطانی‌فر
آبان ماه ۱۳۹۵ تا شهریور ۱۳۹۶: دکتر زهرا احمدی‌پور
از 30 شهریور ۹۶ تا ۳۰ مرداد ۱۳۹۸: دکتر علی‌اصغر مونسان (از ۳۰ مرداد ۱۳۹۸ تا ۱۲ شهریور ۱۳۹۸ سرپرست وزارتخانه و پس از آن اولین وزیر رسمی وزارتخانه)
از شهریور ۱۴۰۰ تا شهریور 1403: مهندس سیدعزت‌الله ضرغامی
