گزارش دو سالانه/ اقدامات شاخص معاونت میراث فرهنگی کشور، از شهريور ۱۴۰۰ تا شهريور ۱۴۰۲
دکتر علی دارابی، قائم مقام محترم وزیر و معاون میراث فرهنگی در گزارشی عملکرد دو ساله خود و معاونت میراث فرهنگی وزارتخانه را ارایه کرد. وی در این گزارش آورده است:
(یکم). معاونت میراث فرهنگی در دوره‌ی مدیریت دو ساله در راستای حکمرانی مطلوب، با تعیین اولویتِ توسعه و کیفیت‌بخشی به حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی و همچنین با سعی بر ارتقای موضوع میراث فرهنگی در گفتمان توسعه‌ای، اجتماعی و فرهنگی جامعه، اهتمام خود را جهت جریان‌سازی، مردمی‌سازی و افزایش سواد میراثی آحاد جامعه مصروف نمود که در این راستا برخی از اهم موارد بیان می‌شود
پیگیری و تحقق افزایش بالغ بر 50 درصدی اعتبارات حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی كشور در دولت سیزدهم و برنامه‌ریزی و هدایت و راهبری بالغ بر2000 پروژه حفاظت و مرمت در کشور
حل مسائل بخشی ازبافت‌های تاریخی کشور بعد از سال‌ها نظیر بافت تاریخی شیراز، بافت تاریخی ارومیه و غیره و پیگیری اعمال جبران محدودیت‌ها در بافت‌های تاریخی از جمله مواردی بود که در طول دهه‌های اخیر لاینحل مانده بود. به‌عنوان مثال موضوع محافظت از بافت 360 هکتاری شهر تاریخی شیراز پس از ثبت در فهرست آثار ملی به شیوه مطلوب‌تری محقق می‌گردد
تأمین تسهیلات مرمت و مقاوم‌سازی به کلیه ابنیه موجود در بافت‌های تاریخی و تسهیلات ودیعه مسکن برای دوره مرمت و تحقق پذیرش اسناد مالکیتی بناهای تاریخی به عنوان وثیقه در نظام بانکی برای اولین بار در کشور گامی در جهت مردمی سازی حفاظت از میراث فرهنگی بود که در این دوره با تصویب شورای پول و اعتبار میسر گردید
همچنین توسعه همکاری‌های بین دستگاهی برای حفاظت از آثار تاریخی نظیر بسته اقدام 100 روستای تاریخی مشترک با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و همکاری با سازمان اوقاف و امور خیریه با موضوع بهره‌گیری از منابع وقف در حفاظت و مرمت حداقل 50 بنای تاریخی وقفی بقاء متبرکه و بناهای عام المنفعه و ساماندهي آرامگاه مفاخر ايران از جمله اقداماتی بوده که با عنایت به فرابخشی بودن موضوع میراث فرهنگی با همکاری سایر دستگاه‌ها در حال انجام است و امید است که تا پایان دولت سیزدهم محقق گردد
معاونت میراث فرهنگی با بهره‌گیری از خرد جمعی و مشورت با نخبگان و با 17 شورا، کارگروه و کمیته در ستاد که جمعاً بالغ بر 170 نفر را شامل می شود و شوراهای فنی طرح های عمرانی در 31 استان که اعضای آن ها 10 الی 12 نفر و مجموع آن در کشور قریب به 400 نفر است و همچنین نشست با 50 نفر از سرآمدان و پیشکسوتان میراث فرهنگی با حضور وزیر محترم، سعی بر بهره‌مندی از سرمایه نخبگان فرهنگی نمود
ارزشیابی و اعطاء درجه هنری به استادکاران، مرمت کاران، هنرمندان و حرفه مندان میراث فرهنگی با عنوان "میراث داران تمدنی" بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی
تدوین آئین نامه نظام فنی و اجرایی اختصاصی بناها و بافت های تاریخی کشور
تهیه، تدوین و ابلاغ نظام نامه پایگاه های میراث ملی و جهانی
ایجاد امنیت و ثبات شغلی بیش از 1000 نفر از کارگران، مرمت کاران، همکاران پایگاه های میراث ملی و جهانی که بیش از 20 سال بلاتکلیف بوده اند.
(دوم) در حوزه تدقیق و توسعه برنامه های ثبت‌های ملی و جهانی آثار نیز مواردی که بیان خواهد شد به انجام رسیده است:
تدوین برنامه 10 ساله ثبت جهانی میراث ملموس و ناملموس در جهت نظام‌مند و قاعده‌مند کردن ثبت آثار و عناصر فرهنگی در فهرست جهانی و همچنین تشکیل شورای سیاست‌گذاری ثبت جهانی با حضور خبرگان و پيشكسوتان ميراث فرهنگي از جمله اقداماتی است که راهبرد و نقشه‌ی راه معینی برای ثبت‌های جهانی جمهوری اسلامی ایران در راستای منافع ملی و قرابت کشورهای حوزه ایران فرهنگی به یکدیگر را ایفا می‌نماید (200 پرونده در دستور کار است)
ثبت جهانی 5 عنصر ناملموس خوشنویسی، یلدا (چله)، مهارت ساختن و نواختن ساز عود، پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی و هنر سوزن‌دوزی ترکمن در اجلاسيه شهر رباط كشور مغرب و ارتقای جهانی ایران به رتبه ششم در فهرست جهانی ناملموس یونسکو در سال بدون سهمیه ملی ایران، از جمله اقدامات مهم در حوزه ثبت‌های جهانی بود که به انجام رسید
(سوم) توسعه کیفی و کمی موزه‌ها به عنوان یک رسانه‌ی صادق که فرهنگ و تمدن این سرزمین را معرفی می‌کنند و نقش تعیین‌کننده‌ای در ارتقای سواد میراثی جامعه و اتصال نسل حاضر به ریشه‌های هویتی این سرزمین دارند:
افزایش 53 موزه در کشور شامل 10 موزه وابسته به وزارتخانه، 26 موزه خصوصي و 17 موزه غيروابسته و ارتقای تعداد كل موزه‌های کشور به 829 موزه شامل 262 موزه وابسته، 323 موزه غيروابسته، 209 موزه خصوصي و 37 موزه مشاركتي از جمله اقدامات این معاونت در حوزه‌ی مأموریتی موزه‌های کشور می‌باشد
همچنین تصویب و آغاز پروژه طرح توسعه موزه ملی در میدان مشق و تبدیل این میدان و ساختمان‌های تاریخی پیرامونی آن به بزرگترین میدان موزه‌ای که در حال تحقق است. این طرح از سال 1382 تاکنون به انجام نرسیده بود. با تحقق این طرح ایران دارای بزرگترین میدان موزه‌ای در خاورمیانه و قطب توریسم و گردشگر خواهد شد و موزه ملی این امکان را پیدا می کند که سه ملیون شئ در اختیار را به نمایش عموم بگذارد
تحول در ایجاد و توسعه موزه‌های تاریخ سیاسی و اجتماعی از طريق برپايي نهضت روايتگري صحیح و شایسته تاریخ و توانمند‌سازی و آموزش راهنمایان موزه‌ها
اقدام به تأسیس موزه مشروطه و موزه امیرکبیر در مجموعه ميراث جهاني كاخ گلستان و موزه عصر انقلاب در مجموعه تاریخی ـ فرهنگی نیاوران از دیگر اقدامات قابل توجه است
(چهارم) توسعه مرجعیت معاونت میراث فرهنگی و دیپلماسی فرهنگی از جمله وظایف معاونت میراث فرهنگی می‌باشد که در سال‌های اخیر توجه کمتری به آن شده بود و در این راستا مواردی که بیان خواهد شد به انجام رسید:
احیاء مرکز منطقه‌ای میراث ناملموس تهران به عنوان مركز مطالعات منطقه‌اي براي پاسداري از ميراث فرهنگي ناملموس در آسياي مركزي و غربي تحت نظارت يونسكو و تصويب موافقتنامه‌ي تمديد فعاليت مركز مطالعات منطقه‌اي پاسداشت از ميراث فرهنگي ناملموس در آسياي غربي و مركزي در مجلس شوراي اسلامي و لازم‌الاجرا كردن موافقتنامه پس از چهار سال تعليق و احيا و تثبيت فعاليت مجدد در سطح منطقه‌اي و بين‌المللي و همچنین برگزاري پنجمين نشست شوراي حكام مركز مطالعات منطقه‌اي پاسداري از ميراث فرهنگي ناملموس و دريافت كرسي رياست شوراي حكام مركز مطالعات منطقه‌اي يونسكو با كسب آراي موافق كليه كشورهاي عضو شوراي حكام از جمله اقدامات مهمی بود که در ماه‌های گذشته به انجام رسید
طرح مطالعاتي تأسیس موزه مشاهیر ایرانی مدفون در خارج از کشور
برگزاری نمایشگاه‌های مشترک با سایر کشورها نظیر نمایشگاه مشترک دو طرفه با آلمان در موزه ملی
برنامه‌ریزی برای برگزاری نمایشگاه مشترک موزه‌ای چین با موزه ملی ایران
استرداد 30 شی تاریخی‌ـ فرهنگی نظیر سنگ نگاره ساسانی از انگلستان از جمله مواردی است که در حوزه موزه‌های کشور به انجام رسیده است
17000 شئ فرهنگی‌ـ تاریخی نیز در ماه‌های آینده از آمریکا استرداد خواهد شد
( پنجم) انتقال دانش بین نسلی و الگوسازی مفاخر میراث فرهنگی به آحاد جامعه در قالب این اقدامات به انجام رسید:
· برگزاری نکوداشت چهره‌های ماندگار میراث فرهنگی که 22 تن از مفاخر میراث فرهنگی ایران در دو دوره که بزرگان این حوزه در رشته‌های معماری، مرمت بنا و آثار و احیای بافت‌های تاریخی، باستان‌شناسی، مردم شناسی و ... تقدیر و معرفی شدند
· همچنین آغاز تدوین تاریخ شفاهی در حوزه میراث فرهنگی و مصاحبه با پیشکسوتان و صاحب‌نظران این حوزه و تهیه و تدوین کتب مرتبط در راستای انتقال دانش بین نسلی و مستند سازی و مدیریت دانش به انجام رسیده است
( ششم) نهضت معرفی و آموزش و افزایش سواد میراثی جامعه تخصصي و عمومي به عنوان رکن رکین حفاظت:
برگزاری بالغ بر 6000 رویداد فرهنگی و اجتماعی در موزه ها و اماکن تاریخی با حضور گسترده مردم
برگزاری جشنواره تولیدات چند رسانه‌ای در حوزه میراث فرهنگی به ميزباني استان يزد برای اولین بار در کشور با حضور و مشارکت 2900 اثر (دومین دوره این جشنواره سال جاری به میزبانی استان قزوین برگزار خواهد شد)
توانمند سازی نیروهای ستادی و استانی از طریق برگزاری نشست های تخصصی و دوره های آموزشی ملی و بین‌المللی بالغ بر ۲۰۰۰ نفر ساعت
برگزاری نشست‌هاي تخصصی در حوزه ميراث فرهنگی
(هفتم) نهادسازی و تقویت واحدهای استانی از جمله راهبردهای اساسی این معاونت در راستای درگیر کردن سایر ذی‌مدخلان امر حفاظت بود که با اقدامات زیر به انجام رسید
تأسیس و ثبت انجمن خیرین میراث فرهنگی به منظور جلب کمک‌های مادی و معنوی آحاد جامعه و همچنین جلب مسئولیت‌های اجتماعی نهادهای اقتصادی به منظور توسعه مشارکت بخش‌های مختلف اجتماعی در حفاظت از میراث فرهنگی که امید است با منابع مادی و معنوی حاصل از آن تا پایان دولت بتوان پیوست اقتصادی برای این حوزه فراهم شود
تشکیل انجمن‌های میراث فرهنگی در تمامی سطوح تقسیمات کشوری (از استان تا دهستان) به منظور جربان‌سازی و گفتمان‌سازی در حوزه‌ی میراث فرهنگی و همراه کردن سایر دستگاه‌ها و مردمي‌سازي در جهت تحقق امر حفاظت از جمله اقدامات اساسی دوره مدیریت فعلی بود که با همکاری استانداران محترم در سراسر کشور و با حضور مدیران محلی و مردم، بخش وسیعی از هم‌پوشانی‌های مأموریتی این وزارتخانه با سایر دستگاه‌ها محقق گردید
همچنین تفویض گسترده اختیارات ستادی وزارتخانه به ادارات‌کل تابعه استانی در راستای تسریع و چابکی فرآیند اداری از جمله مواردی بود که در این دوره از مدیریت میراث فرهنگی کشور صورت پذیرفت
