هر آریایی غیوری که عزم غربت میکنه، یه استرس ریزی ته دلش داره که میگه حالا 'دشویی' رو چه کنم! بعد از غذا سوال دومی که همیشه از من میشد اینکه 'اونجا گلاب به روتون رو چیکار میکردی.'
چیزی که تو هر کشوری مهم هست؛ سیستم دستشویی عمومی اون هستش! که خب چینی ها در این زمینه تا چهل سال پیش حرفی برای گفتن نداشتن! یهو تصمیم میگیرن که باید کاری کرد، این نشد که هر کی هر جا خواست کارش رو بکنه! همچی کجدار و مریز میان جلو تا سال 2015 که ناگهانی تصمیم میگیرن طرحی نو دراندازن! و بیش از 68هزار دستشویی عمومی توی کشورشون میسازند! طوری که تو هر کوی و برزن سر بچرخونید یدونه اش رو ببینید! توی ساخت دستشویی ها هم سلیقه شرقی و غربی رو مد نظر داشتن و هر دو حالتش رو ساختند! تازه سیستم بیخ دیواری هم هست برای اونایی که صف یدونه ای هستند .تو اکثر توالت ها هم یه نفر دائم مستقر کردن که حواسش به تمیزی باشه و مشکلات رو رتق و فتق کنه. اسم و مشخصات اون شخص هم داخل توالت نصب شده. حتی اسم بازرس هایی که میان و تاریخ های بازرسی مشخص هست. هر دستشویی عمومی که ساخته میشه حتما بخش مخصوص معلولین و افرادی که از ویلچر استفاده میکنن داره. نگران نباشید بخش زنونه و مردونه هم کامل جداست. البته انگار اخیرا دولت محلی شانگهای یه حرکت روبه جلو زده و دستشویی بدون جنسیت هم ایجاد کرده. نکته دیگه امنیت بالای دستشویی ها هستش. میتونید با خیال راحت وسایلتون رو بیرون دستشویی بزارید و مطمئن باشید حتی بعد از مدت طولانی سرجاشون هستند. البته توصیه من این هست که این کار رو تو فرودگاه ها و یا جاهای توریستی شلوغ انجام ندید! تو بعضی دستشویی ها هنوز خبری از دستمال توالت و مایع دستشویی نیست! دولت یه سیستم ستاره دهی رو داره پیاده میکنه که مثلا دستشویی پنج ستاره دارای امکانات کامل و تمیز باشه و هر چی امکانات کمتر، ستاره کمتر! توالت های عمومی هم کامل رایگان هستند و پولی لازم نیست پرداخت بشه. توی خیابون ها تابلو نصب کردن که نزدیک ترین توالت همگانی و فاصله اش رو مشخص کنه. توی اپلیکیشن های نقشه هم تمامی توالت ها مشخص هست. ایستگاه های مترو، پارک ها و هر جایی که محل رفت و آمد مردم باشه هم مجهز به دستشویی عمومی هست. بدون مشکل هم میتونید از دستشویی های رستوران ها، مراکز خرید، پمپ بنزین ها و حتی ادارات استفاده کنید.
یکی از فوبیاهای مهم نسل های ماقبل دهه هفتاد دستشویی های فضایی بود که به شکل هرم معکوس با یه چاهک در اعماق زمین ساخته میشد. هر آینه ممکن بود تو رو به درون خودش ببلعد البته اگه از توش مار و سوسک در نمیومد. حالا با این مقدمه سری بزنیم به نوستالژی توالت های چینی! بدانید و آگاه باشید که بشر دو نوع پوزیشن قضا حاجت رو استفاده میکرده. اولی همون حالت 'اِسکات' یا چمباتمه هست و دومی حالت نشسته! اولی توی ممالک شرقی رواج داشته و دومی مورد استفاده غربی ها بوده. برای همینه ما به اولیش میگیم سنتی و دومی شده فرنگی. اصلا معیار دقیق جدا سازی غرب از شرق باید همین باشه! البته چینی های باستان هر دو رو داشتن. نواحی شمالی رود یانگ تسه از سیستم چمباتمه زدن روی یه سوراخ کف زمین استفاده میکردن و نواحی جنوبی با روش نشسته ارتباط برقرار کرده بودن. البته اون زمان ها یه بشکه یا سطل بوده که روی اون میشستن و متناوب خالیش میکردن. جالب اینکه اطاقکی برای همین منظور داشتن که طبقه بالایی 'خوکدونی' بوده! دفعیاتشون هدایت می‌شده به خوکدونی و غذای خوک ها می‌شده. لغت cè厕 که آلان معنی توالت میده قدیم ها به معنی خوکدونی بوده! بخش عجیب ماجرا اینه که بیش از دوهزار سال پیش چینی های باستان این سیستم رو برای دستشویی داشتن، تو گذر تاریخ چه اتفاقی افتاده که الانش توی خیلی روستا ها و حتی بخش هایی از پایتخت کشور مردم توی خونه به دستشویی دسترسی ندارند و از دستشویی عمومی استفاده میکنن. جواب این سوال رو باید جامعه شناس ها و تاریخ پژوه ها بدهند.
درسته که ما ایرانی ها به سیستم سنتی یا اسکات عادت و تعصب داریم. اما ظاهرا ایرانی های باستان شبیه رومی ها از مدل نشسته استفاده میکردند. همانند چینی ها هم از فاضلاب استفاده بهینه داشتن و اون رو بعد از خشک کردن تو کشاورزی استفاده میکردند. این مدل سنتی که الان داریم ماحصل حمله اعراب و مغول ها هست. در قرن اخیر هم فقط کمی وضعیت ما از چینی ها بهتر بوده و سریعتر تمامی خونه ها به دستشویی مجهز شدند. هرچند که توی ساخت دستشویی های عمومی بدجور عقب افتادیم. در حال حاضر سیستم رسمی چین هم مثل ایران، دستشویی های اِسکات هست که مواجه غربی ها با این مدل خیلی جالب میشه. اکثرا کلی تعجب میکنن که حالا باید چیکار کرد و سوالاتی از قبیل کدوم وری بشینم یا شلوارم رو چیکار کنم میپرسند. همین باعث شده تو بعضی جاها برای توریست های غربی به انگلیسی تابلو بزنن و راهنمایی کنن که دقیقا باید چیکار کنند. کلی خاطره جالب از غربی ها تو اینترنت هست برای موقعی که اولین بار با توالت سنتی مواجه شدن!
نکته که الان بین شرق و غرب شکاف انداخته این هست که بالاخره کدوم روش بهتره! مثل همیشه دانشمندان گمنام ژاپنی این معما رو حل کردن و کشف کردن که بهترین حالت انجام کار شماره دو حالت ترکیبی اسکات و نشسته هست! حالت اسکات باعث تخلیه بهتر و حالت نشسته فشار کمتری به زانو میاره. برا همین توالت های ترکیبی رو ساختن. حتی جلوتر رفتن و تاثیر آب رو هم اضافه کردن و اختراع مهم "توالت ژاپنی خودشور" رو به بشریت عرضه کردن. توضیحات بیشتر رو میذاریم به عهده دوستانی که ژاپن نگاری میکنند!
سیر تکامل توالت های چینی هم جالبه. چند دهه قبل توی ساختمون ها توالت یه آبراه بوده که هر کی مینشسته و کارش رو میکرده! شاهکارهای بقیه هم تو دید بوده! بعدها یه سری پارتیشن میکشن! جلوتر که بیاییم برای این پارتیشن ها در هم میزارن. اگه گذرتون به ساختمون ها یا محله های قدیمی بیوفته با صحنه های بامزه ای از توالت های قدیمی ساز روبرو میشید!
اون تعاریفی که ما از عضو خصوصی و حریم قضای حاجت و مسائل اینچنینی داریم با تعاریف چینی ها فرق میکنه! مع‌الوصف هم بخاطر رژیم غذایی و این حجم چای سبز که میخورن خیلی زود به زود نیاز به دستشویی رفتن دارند. قبلا از اینکه این تحول ساخت اینهمه دستشویی عمومی شروع بشه، چینی ها خودشون رو مقید به پیدا کردن دستشویی عمومی نمیدیدن و یه گوشه ای، رو به دیواری، جایی کارشون رو میکردن(قطعا نه هرجایی). بالاخره این یه فرایند طبیعی هست و چیزی نیست که بخاطرش شرم داشته باشن. همین الانش هم ممکنه ببینید وقتی یه بچه نیاز به دستشویی داره، بدون مشکل تحت نظر مامانش همونجا تو انظار عمومی کار انجام میشه. البته مامان مذکور بعدش تمیزکاری رو انجام میده و نمیذاره شاهکار فرزندش رو زمین بمونه! به هر حال صحنه جالبی هم نیست، ولی خب چینی ها اگه کسی رو در حال قضای حاجت ببینن صحنه چندش آوری تلقی نمیکنن و اون طرف هم برای این عمل صد در صد طبیعی احساس شرم نداره. این رو گفتم که توی دستشویی های عمومی چین بهتره اطراف رو نیگا نکنید! ممکنه یه نفر در دستشویی رو نبسته باشه. مهماندارهای هواپیما ها گاهی اوقات شاکی میشن چرا بعضی چینی ها در دستشویی رو قفل نمیکنن. که دلیلش همون تفاوت‌های فرهنگی هست! هنوز هم دستشویی و ارتقا فرهنگ و بهداشت اون مسئله مهمی برای کشور هست. تو یه محله مدرن یا توی مراکز خرید احتمالا با دستشویی های فوق العاده تمیز و شیک مواجه میشید که تو نگاه اول بگید اِ ببخشید اشتباه اومدم! اما اگه تو یه محله قدیمی یا روستا باشید یهو می‌بینید مردم تو خونشون هم دستشویی ممکنه نداشته باشن. نکته مهم اینکه هر رستوران، هتل و یا ساختمان عمومی مراجعه کنید طبق قانون موظف هستند اجازه استفاده دستشویی رو به شما بدن. توی دستشویی های عمومی چینی تابلوهای فرهنگ سازی نصب شده و خیلی جدی در خصوص رفتار مردم و حفظ تمیزی آموزش و تذکر میدن. برای افرادی که بعد از چندسال مجدد به چین سفر میکنن، این افزایش تعداد و تمیزی دستشویی ها محسوس هست.
البته سعی کردم توی این نوشته کمی شوخی هم قاطی کنم و زیاد جدی نگیرید قضیه رو. اما اهمیت دستشویی فراتر از این حرف ها هست. جنبه بهداشتی رو بزاریم کنار، بحث توریست هست. جایی خوندم که به توریست هایی که به ایران سفر میکنن توصیه میشه قرص بخورن که کمتر به دستشویی احتیاج داشته باشند. چون دستشویی عمومی کم هست و اکثرا تمیز و بهداشتی نیست. که خب جای تاسف داره هنوز کشور ما با همچین معضل هایی روبرو باشه درحالیکه هموطن ها هر جای دنیا میرن مردم اون کشور رو از لحاظ تمیزی و بهداشت به سخره میگیرند.
#توالت #دستشویی #چین #زندگی_در_چین #سفر #توالت_چین
Chinegari/چین‌نگاری (@chinegari) • Instagram photos and videos
