در پست پیشین در مورد معنای Web Accessibility و انواع معلولیت هایی که در استفاده از دنیای مجازی وب تاثیر گذار است بحث شد.همینطور مزایای پیاده سازی Accessibility را مورد بررسی قرار دادیم.
اما در این پست و چند پست بعدی به این موضوع می پردازیم که افراد با معلولیت چگونه از محیط وب استفاده می کنند.
بعنوان مثال افرادی که نمی توانند دست هایشان را تکان دهند ، چگونه از وبسایت استفاده می کنند؟ یا افرادی که به خوبی نمی توانند ببینند و در شنوایی مشکلاتی دارند و یا مشکلات شناختی دارند و یا حتی دیگر معلولیت ها را دارا هستند چگونه از دنیای مجازی استفاده می کنند؟
در ابتدا از مشکلات بینایی شروع می کنیم .
?ناتوانی در بینایی
مشکلات و ناتوانی ها در بینایی از خفیف یا حد متوسط ،در یک چشم و یا هر دو چشم (همانند کم بینایی) تا مشکلات جدی و غیر قابل ترمیم همچون نابینایی را شامل می شود.
بعضی از افراد میزان حساسیت کمتری نسبت به برخی از رنگ ها دارند و یا حتی حساسیتی نسبت به آن ها ندارند (کوری رنگ) و یا نسبت به رنگ های روشن حساسیت خیلی بیشتری در مقایسه با افراد عادی دارند.این گستره در دریافت رنگ ها و روشنایی ها می تواند مستقل از مبحث وضوح و دقت دید افراد باشد .
?مثال هایی از ناتوانی در بینایی
?کوری رنگ : این افراد در تشخیص بین رنگ هایی همچون قرمز و سبز یا زرد و آبی دچار مشکل هستند و گاهی در درک هر رنگی ناتوان می باشند.
?کم بینایی : شامل دقت دید پایین ، tunnel vision (این افراد در واقع تنها مرکز زمینه دید را می بینند) ، central field loss (این افراد تنها لبه ها و مرزهای زمینه دید را می بینند) و clouded vision (این افراد همه چیز را مه آلود می بینند) می باشد.
?نابینایی : مشکلات بینایی غیر قابل ترمیم در هر دو چشم
?ناشنوایی – نابینایی : افرادی که هم دچار مشکل نابینایی و هم دچار مشکل ناشنوایی هستند.
افرادی که دچار ناتوانی در بینایی هستند اغلب متکی بر تغییرات در نحوه نمایش محتویات وب به شکلی هستند که بتوانند از آن استفاده کنند.برای مثال :
- بزرگ و یا کوچک کردن اندازه متون و یا تصاویر
- تغییر در تنظیمات فونت ها ، رنگ ها و یا فواصل
- گوش کردن به محتویاتی که از طریق ابزارهای کمکی متن به تصویر ارائه می شود
- گوش کردن به شرح صوتی ویدئوها در مالتی مدیاها
- خواندن متن با استفاده از ابزار Refreshable Braille
برای اینکه با این روش ها افراد بتوانند از محیط وب استفاده کنند ، توسعه دهندگان باید اطمینان یابند محتویات وب آن ها مستقل از زیر ساخت است و ساختار به شکل صحیحی کد نویسی شده باشد ، به طوریکه براحتی قابل پردازش بوده و به روش های مختلف توسط browser ها و ابزارهای کمکی قابل نمایش باشد.
برای مثال برخی از افراد محتویات را نمی بینند و متکی به لیست ها ، سرفصل ها ،جداول و دیگر ساختارهای صفحه هستند ، که می بایست به طور مناسب کد گذاری شده باشند تا توسط browser ها و ابزارهای کمکی قابل شناسایی باشند.
برخی از افراد تنها بخش کوچکی از محتویات صفحه را می توانند در هر زمان ببینند و یا رنگ ها و طرح ها را به نوعی متفاوت می بینند.برخی از افراد از فونت ها، رنگ ها و فواصل سفارشی شده استفاده می کنند تا بتوانند به این ترتیب محتویات را بخوانند، یا از طریق صفحه کلید در صفحه حرکت می کنند به علت اینکه نمی توانند اشاره گر موس را ببینند.
✅ اگر طراحی دسترس پذیر باشد ، انواع مختلف نمایش محتویات وب و همینطور نحوه تعاملات مختلف با آن را پشتیبانی می کند .
موارد زیر مثال هایی از موانعی هستند که طراحی نادرست برای افرادی با مشکلات بینایی، ایجاد می کنند :
? تصاویر ، کنترل ها و دیگر المان های ساختاری که معادل و جایگزین متن ندارند.
?متن ، تصاویر و طرح صفحات که قابل تغییر اندازه نیستند و یا هنگامی که اندازه آن ها تغییر می کند اطلاعات خود را از دست می دهند.
? نداشتن نشانه های قابل مشاهده و یا غیر قابل مشاهده برای جهت یابی و روش های کمکی برای هدایت شدن در صفحه
?محتویات ویدئوهای فاقد متن و یا صوت جایگزین و یا شرح صوتی
?مکانیزم های پیچیده برای هدایت شدن در صفحه و یا عملکرد پیچیده آن
?متن و تصاویر،نداشتن کنتراست کافی بین ترکیب رنگی زمینه پشت و زمینه جلو در متن و تصاویر
?عدم پشتیبانی از ترکیب رنگی سفارشی شده در وبسایت ها و browser ها
?عدم امکان بهره گیری از صفحه کلید به تنهایی در وب سایت ها و browser هایی
داستان زیر مربوط به استفاده آقای Lee از وب است و تاثیر موانع را در بکارگیری وب سایت ها شرح می دهد.
اما قبل از آن در مورد کنتراست توضیح می دهم و تاثیری که در کیفیت تصویر دارد که در نهایت عدم رعایت آن موجب مشکلات برای آقای Lee در خرید آنلاین شده است:
?کنتراست چیست ؟ و چه تاثیری در کیفیت تصویر دارد؟
کنتراست رنگ معیاری است برای تشخیص تفاوت موجود میان روشنترین سفیدی و تیره ترین سیاهی که در یک لحظه از جلوی چشمان ما می گذرد.
هر چقدر کنتراست بالاتر باشد ، صفحه نمایش توانایی نمایش تصاویر واضح تری را دارد.در حقیقت می توان به آن بعنوان فیلتری نگاه کرد که توانایی جذب و انعکاس نور را افزایش داده ، فشار زیادی به چشم وارد نمی کند و مبین میزان e-tone یا همان تفاوت میان تم سیاه و سفید است.به زبان ساده تر می توان گفت که هرچقدر کنتراست رنگ بیشتر باشد ، کیفیت تصویر نیز بالا می رود.
♿ماجرای خرید آنلاین آقای Lee که مشکل کوری رنگ دارد
آقای Lee قصد خرید چند لباس جدید ،وسیله و CDموسیقی را دارد.مطابق معمول قصد خرید را به صورت آنلاین دارد.آقای Leeمتاسفانه مشکل کوری رنگ دارد که در واقع در خصوص آقای Lee ناتوانی فرد در تشخیص رنگ سبز و قرمز است.
آقای Lee مشکل خواندن متن را در بسیاری از وبسایت ها نیز دارد.وقتی آقای Lee استفاده از یک وبسایت را شروع کند به نظرش می رسد که بسیاری از متن ها و تصاویر کنتراست رنگ ضعیفی دارند چون به نظرش می آید سایه های مشابهی از قهوه ای را به همراهشان دارد.او متوجه شد که بسیاری از وبسایت ها رنگ هایی را استفاده می کنند که غیر قابل تشخیص برای وی هستند چون کوری رنگ قرمز/سبز را دارد.
در چند مورد دستورات سایت شرح می دهند که مبلغ تخفیف داده شده با متن قرمز مشخص شده اند اما تمام ستون به نظر وی قهوه ای رنگ می آیند.در بعضی موارد دیگر ، فیلد های مورد نیاز روی فرم با متن قرمز مشخص شده اما مجددا او نمی تواند بگوید کدام فیلد متن قرمز دارد.
آقای Lee فهمید که وبسایت هایی را ترجیح می دهد که کنتراست رنگ کافی و اطلاعات اضافه تر برای رنگ داشته باشد.
وبسایت ها این بخش را با اضافه نمودن نام رنگ های لباس بعلاوه نمایش یک نمونه از رنگ انجام می دهند .
سرنخ متن همچون یک هشدار برای شرح قیمت ها اضافه شده بود بعلاوه اینکه نمایش آن ها به رنگ متفاوت و با شرح روشن انجام گردیده بود.
آقای Lee تنظیماتی در browser خود پیدا کرد که امکان می داد تا بتواند ترکیب های رنگ سفارشی را برای متن پیوند ها و پیش زمینه تعریف کند.همچنین تنظیماتی را برای ایجاد ترکیب های با کنتراست بالا در Browser یافت تا زمانی که در خواندن وبسایت مشکل وجود دارد از آن بهره گیرد.
اما این روش برای تمام وب سایت ها کاربرد نداشت، مانند وبسایت هایی که به منظور امکان Override کردن نمایش پیش فرض وبسایت را به کاربران نمی داد.
در نهایت آقای Lee سراغ وبسایت های فروش آنلاینی رفت که بتواند اطلاعات قابل اعتمادتری از آن ها استخراج کند.
وبسایت هایی که در آن ها رنگ های محصولات به طور صحیح قابل درک باشد و نیازی به حدس زدن نباشد.
