مساله انتقال قدرت پس از انتخابات های ریاست جمهوری آمریکا، امری است که همواره بر طبق یک سنت مشخص جلو رفته است. رییس جمهور مستقر همیشه در یک سخنرانی اولیه، نتیجه را به رقیب خود (و یا حزبش) تبریک گفته، نتایج انتخابات را پذیرفته و اطمینان داده است که روند انتقال قدرت پس از جلسه رییس جمهور مستقر و رییس جمهور منتخب در اولین روز کاری شروع خواهد شد. با اینکه انتقال قدرت پس از شکست رییس جمهور مستقر در انتخابات ریاست جمهوری در طول تاریخ کمتر رخ داده، ولی در تمامی این موادر نیز سنتی که بدان اشاره شد بی کم و کاست اجرایی شده است.
حتی وقتی که تفاوت ها بین روسای جمهور منتخب و مستقر، از زمین تا آسمان باشد و حتی در روند مبارزات انتخاباتی طرفین شدید ترین حملات گاها شخصی را به یکدیگر کرده باشند (مشابه آنچه در سال 2016 میان اوباما و ترامپ رخ داد)، باز هم پس از اعلام نتایج انتخابات همه چیز به آرامی و احترام طی شده است. باراک و میشل اوباما از دونالد ترامپ و همسرش به گرمی استقبال کردند و پیروزیشان را تبریک گفتند.
اما اظهارات اخیر دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا که احتمال داده است در انتخابات تقلب های گسترده ای رخ دهد و زیر سوال بردن انتخابات و همچنین خودداری از اعلام رسمی اینکه در صورت اعلام شکست کاخ سفید را به آرامی ترک خواهد کرد و تحویل بایدن خواهد داد به حدس و گمان ها درباره اینکه آیا واقعا ترامپ در صورت شکست قدرت را تحویل خواهد داد افزوده است. این سوال و احتمال در میان ناظرانی که با روندهای پرهزینه ها و سخت در کشورهای خود آشنایی دارند (مانند آنچه در کشور ما رخ می دهد)، این احتمال را بسیار قابل درک و منطقی حس می کنند، اما آیا واقعا باید نگران آن بود؟ در این مقاله به جزییات این مساله خواهیم پرداخت و سعی خواهیم کرد به این سوال پاسخ دهیم.
برای اینکه درک بهتری از شرایط داشته باشیم بد نیست به روند انتخابات آمریکا نگاهی داشته باشیم:
در ایالات متحده، پیروز انتخابات ریاست جمهوری به صورت نوعی میانگین وزن دار مشخص می شود. این بدان معنی است که به هر ایالت، وزن مشخصی داده شده است. ابتدا انتخابات در هر یک از 50 ایالت و مناطق فدرال و میان نامزدها برگزار می شود، نامزد برگزیده در ایالات که صاحب اکثریت نسبی آرا شود، به عنوان برنده امتیاز آن ایالت مشخص می شود. نامزدی که در مجموع امتیازهای ایالات ها (538)، صاحب 270 یا بیشتر شود به عنوان ریاست جمهور مشخص خواهد شد. بنابراین بسیار پیش می آید که نامزدی در مجموع آرا از نامزد دیگر پیروز شود ولی در انتخابات شکست بخورد. مانند آنچه در انتخابات سال 2000 بین بوش و الگور و در سال 2016 بین ترامپ و کیلینتون رخ داد.
اینکه چرا ایالات متحده آمریکا این ساز و کار پیچیده و مناقشه برانگیز را برای انتخابات ریاست جمهوری را از ابتدا برگزیده است محل بحث فراوانی دارد، ولی دلیل آن سیستم فدرال ایالات متحده و اهمیت ایالات ها و وزن هریک از آن ها در بقا و حیات آمریکا است.
آنچنان که توضیح داده شد در صورتی که یک نامزد برابر یا بیش از 270 رای الکترال به دست آورد برنده انتخابات خواهد شد. در انتخابات های آمریکا اختلاف بین آرا معمولا به چیزی بیش از چهل رای می رسد، اما همیشه هم این پیروزی ها قاطع نیست! در سال 2000، ال گور کاندیدای حزب دموکرات و جرج بوش کاندیدای جمهوری خواه پا به پای هم به پیش آمده بودند و هر یک از نامزد ها با پیروزی در ایالات فلوریدا و کسب آرای الکترال آن می توانست به پیروزی برسد! سرانجام جورج بوش با تنها چند صد رای اختلاف به عنوان برنده این ایالت معرفی شد و توانست با اختلافی بسیار اندک به پیروزی برسد:
اما این فرآیند به همین راحتی طی نشد! پس از معرفی بوش به عنوان پیروز آرای ایالت فلوریدا، ال گور که آن زمان معاون رییس جمهور مستقر بیل کلینتون هم بود به نتایج انتخابات در فلوریدا اعتراض کرد و درخواست بازشماری آرا را کرد. اما این درخواست توسط ایالت فلوریدا که فرماندار آن برادر جورج بوش، رقیب جمهوری خواه ال گور بود رد شد! و بوش به عنوان رییس جمهور بعدی آمریکا معرفی شد.
یک لحظه! یعنی رییس جمهور وقت زورش به ایالات ها نرسید!؟
بله! این یکی از زیبایی ها و پیچدگی های سیاست در آمریکا است. برگزاری انتخابات در ایالات به عهده ی آن ایالات است و ستاد مرکزی انتخابات در آمریکا که یک نهاد نظارتی بی طرف است، صرفا بر برگزاری انتخابات نظارت می کند. برای همین است که دونالد ترامپ به شدت به برگزاری انتخابات اعتراض می کند، چون فرمانداران بسیاری از ایالات هایی که او به شدت به دنبال پیروزی در آنها است دموکرات هستند و به عقیده ترامپ آنها قصد دارند که به نفع کاندیدای هم حزبی خود جو بایدن دست به تقلب بزنند.
بر طبق قوانین انتخابات ایالات متحده، فرآیند انتخابات تنها با اعلام شکست توسط یک نامزد و طبیعتا پذیرفتن پیروزی نامزد دیگر به پایان می رسد. در غیر این صورت این فرآیند می تواند با بازشماری های پی در پی و برگزاری دادگاه های طولانی مدت به طول بیانجامد و در آخر پرونده به دیوان عالی آمریکا ارسال شود تا آن درباره ی نتیجه تصمیم گیری کند. آخرین نتایج نظرسنجی ها نشان می دهد شانس پیروزی دونالد ترامپ در برابر رقیبش روز به روز کاهش می یابد، بنابراین با توجه به اینکه آرای زیادی از طریق پست ارسال خواهد شد که شمارش آنها ممکن است هفته ها طول بکشد، ترامپ احتمال در صورت اعلام یک پیروزی شکننده برای بایدن، قصد خواهد داشت در نتایج تشکیک کند و پرونده را به دادگاه ها و به ویژه دادگاه عالی ایالات متحده ببرد. جایی که امیدوار است با اکثریت قضات محافظه کار، به یک پیروزی در دادگاه عالی برسد.
به نظر من نه!:
1- اختلاف آرا در انتخابات جزیی نخواهد بود:
آنچنان که گفته شد اساسا چنین ادعایی تنها در صورتی برای ترامپ ممکن خواهد بود که اختلاف آرا بسیار جزیی و مشابه انتخابات سال 2000 شود. تنها در این صورت است که درصدی از افکار عمومی آمریکا ادعای ترامپ را خواهند پذیرفت و منتظر قضاوت دیوان عالی و سایر دادگاه ها خواهند ماند. اما بر اساس آخرین نظرسنجی ها، پیروزی بایدن در بعضی ایالات مورد رقابت با اختلافی نزدیک به دو رقمی مورد انتظار است و در مجموع نیز، پیش بینی ها او را با 335 رای الکترال در برابر 203 رای ترامپ پیروز می دانند. بنابراین اساسا رسیدن به چنین مرحله ای برای ترامپ که نتایج بسیار نزدیک و رقابتی شوند خیلی قابل تصور نیست.
2- محافظه کاران آمریکا با ترامپ همراه نشده و نخواهند شد:
میچ مک کانل، رهبر اکثریت جمهوری خواه سنا که قدرتمند ترین متحد ترامپ در واشنگتن است، بلافاصله پس از طفره رفتن ترامپ از اعلام اینکه در صورت شکست به صورت مسالمت آمیز قدرت را ترک می کند، اعلام کرد که جمهوری خواهان به طور قطعی از پیروز انتخابات حمایت خواهند کرد. همچنین قضات محافظه کار دیوان عالی که ترامپ به حمایت آنها امید دارد نیز افرادی با سابقه در حزب جمهوری خواه هستند و بسیار بعید به نظر می رسد که آنها نیز بر خلاف رویه ی حزب خود عمل کنند و شهرت و سابقه خود را چنین مساله ای خدشه دار کنند.
بسیار بعید به نظر می رسد که دونالد ترامپ به نشدنی بودن ماندن در قدرت بر خلاف نظر و رای مردم اشراف نداشته باشد. اما واقعا او چه هدفی از طفره رفتن از اعلام شفاف اینکه در صورت شکست در انتخابات ریاست جمهوری قدرت را به صورت مسالمت آمیز منتقل خواهد کرد دارد؟ تحلیلگران معتقدند او 2 هدف را دنبال می کند:
1- ایجاد هیجان و جو برای طرفدارانش که او بی شک برای 4سال دیگر نیز رییس جمهور خواهد بود که آنان با قدرت به مبارزات خود ادامه دهند و از نظرسنجی ها و جو غالب نا امید نشوند.
2- القای این حس به طبقاتی از سبد رای بایدن که چه در انتخابات شرکت کنند و چه نکنند او پیروز انتخابات خواهد شد و رای آنان تاثیری نخواهد داشت. به همین علت است که کمپین بایدن شعار اصلی خود را بر تشویق مردم به رای دادن با شعارهایی مثل رای شما مهم است و... قرار داده است.
در مجموع می توان این چنین نتیجه گیری کرد که موضوع انتقال قدرت آنچنان موضوع مهمی نخواهد بود و حتی اگر ترامپ به دنبال آن باشد نیز (که بسیار بعید به نظر می رسد)، نهادهای دموکراتیک آمریکا به اندازه ای قوی هستند که جلوی چنین اقداماتی را بگیرند.
