خب اول بریم سراغ سرواژه این سری نوشته ها یعنی فوتوژن... فتوژن یعنی چی؟ شاید شنیده باشید که میگن چهره فلانی فوتوژنیکه یا اون یکی خوش عکسه ... ولی معناش عمیق تر از این چیزای سطحیه.
برای درک بهتر معنی فوتوژن باید بریم به قرن 20 ... فوتوژنی اولین تلاش مهم برای ارائه نظریه ای در رابطه با پرده سینما بود.ابداع این واژه هم بسته مجادلات نظری سورئالیست ها درباره سینما بود . هر چند درست در تضاد با ارای ان ها بود، ولی جز سلسله اصطلاحاتی بود که با بحث سورئالیست ها- در مقام مصرف کنندگان و فعالان فرهنگی سردمدار این بحث- ربط مستقیم داشت. این اصطلاحات به فیلم سازان و منتقدانی ربط داشت که لزوما سوررئالیست نبودند ولی به مباحثی که مربوط به سورئالیست ها بود میپرداختند . این واژه ربطی به عکس دارد که سورئال ها توجه زیادی به ان داشتد...ثبت لحظه های گذرا و ناپایدار
اما چه ربطی به سینما داره... من تو این سری نوشته ها میخوام از صحنه ها ، شات ها و اتفاقاتی تو فیلم حرف بزنم که به نحوی فراتر از فیلمه. شاید بارها دیده باشید که دوستداران سینما بسیار مصرانه و وسواس گونه صحنه ای رو بررسی میکنند و شده بارها اون صحنه از فیلم رو تماشا کرده و حتی سعی در تقلید بازیگر اجرا کننده دارند. صحنه هایی که ازش حرف میزنم ، چیز هایی رو میگه که از روند روایت فیلم خارجه. این صحنه ها معمولا همراه با مفاهیمی هستند که حتی شاید بیانش هم برای سینمادوستان سخت باشه. به طور مثال صحنه ای از فیلم راننده تاکسی که رابرت دنیرو با خودش حرف میزنه و اسلحه میکشه رو با خاطر بیارید. این صحنه بعدی از ابعاد شخصیتی کارکتر اصلی رو به ما نشون میده که هزاران هزار کلمه تخصصی و دقیق در بیانش عاجزن. در چنین صحنه هایی فرم در بالاترین جایگاه خودش ظهور میکنه .
بسیاری از منتقدان و ژورنالیست های سراسر دنیا خودشون رو ملزم میدونن که به چنین لحظه یا صحنه ای جدا از کل فیلم بپردازند ؛ تو کشور های انگلوساکسون به جای تکیه بر تصویر یا صحنه روی جمله ای از دیالوگ ها متمرکز میشن . وقتی از این جور صحنه ها حرف میزنیم، این تکرار صحنه های خاص باعث میشه این صحنه ها در فرهنگ نهادینه بشه . در اولین نقد های گدار ، او از فیلم های تاشلین بسیاری از فیلم های دیگه نام میبرد و به لحظه هایی خاص اشاره میکرد که بعد از تماشای ی فیلم در حافظه اش مونده و مایه علاقه و اشتیاقش به فیلم شده . در کتابی که درباره تاریخ سینما داره هم ،با قاب کردن عکس ها همین کارو کرده. این قاب ها معمولا جزئیاتی از یک تصویرند. گدار تقریبا هیچ وقت عکسی از فیلم رو بکار نمیبره که شامل کل قاب باشه، بلکه، نگاه یا چرخش چهره یا خم شدن دست یا جرکت شانه و از این قبیل رو از قاب جدا میکرده.
به هر نحو ، تصمیم دارم در این سری در مورد سکانس ها یا قاب هایی صحبت کنیم که صحبت کردن از این مباحث از موضوعات مورد علاقه سینه فیلیا در تمام دنیاست
با تشکر
امضا: علیرضا
