مراحل سنددار کردن ملک بدون سند
برای حل مشکل سند املاکی که شرایط قانون تعیین تکلیف اراضی (زمین‌ها) و املاک بدون سند را دارند، باید به هیأت‌های حل اختلاف مراجعه نمود. که این هیأت شامل یک قاضی، رییس اداره ثبت یا قائم‌مقام وی و گاهی رییس اداره راه و شهرسازی یا رییس اداره جهاد کشاورزی یا قائم‌مقام آنان است. این هیأت یک دبیر نیز دارد که قبل از رسیدگی هیأت، جریان ثبتی ملک بدون سند را از اداره ثبت استعلام و پرسش کرده و به هیأت گزارش می‌دهد.
در این هیأت‌ها تکلیف سنددار شد ملک مشخص می‌شود.
ابتدا مالک باید در هیأت حل اختلاف حضور پیدا کند و دلایل بی‌سند بودن ملک خود را بازگو نماید. اعضای هیأت نیز دلایل مالک را شنیده و آنها را بررسی می‌کنند و در ادامه، تحقیقات لازم را انجام می‌دهند تا درستی گفته‌های مالک مشخص گردد. همچنین یک کارشناس نیز در این مورد نظر داده و بعد از نظر کارشناس رأی صادر می‌شود.
وقتی رأی صادر شد، هیأت آن را در رسانه‌ها منتشر می‌نماید و اداره ثبت اسناد محل، قرارگیری ملک بدون سند نیز باید این رأی را در دو نوبت به فاصله 15 روز در روزنامه‌های کثیرالانتشار و روزنامه‌های محلی منتشر کند. که این موضوع در روستاها نیز انجام شده و علاوه بر انتشار آگهی، رأی هیأت نیز منتشر می‌گردد.
اعتراض به رأی صادر شده چگونه است؟
پس از اینکه هیأت رأی خود را در مورد ملک بدون سند اعلام کرد چنانچه شخصی به این رأی اعتراض داشته باشد، می‌تواند فقط تا دو ماه بعد از تاریخ انتشار آگهی، اعتراض خود را به اداره ثبت محل ملک تسلیم نماید، و رسید لازم را دریافت کند. شخص معترض تا یک ماه پس از اعتراض وقت دارد تا دادخواست خود را به دادگاه تحویل دهد و گواهی تقدیم دادخواست را به اداره ثبت محل تحویل دهد. و پس از آن ثبت باید منتظر رأی دادگاه بماند.
چنانچه شخص معترض در مهلت تعیین شده اقدام نکند یا اینکه اعتراض انجام شود اما معترض در مهلت تعیین شده دادخواست را به دادگاه عمومی تحویل ندهد، اداره ثبت، سند مالکیت را صادر می‌کند و معترض در این زمان هم می‌تواند به دادگاه دادخواست تقدیم کند.
در چه صورت نمی‌توان ملک را سنددار کرد؟
گاهی قانون هم نمی‌تواند ملک را سنددار کند. و املاکی وجود دارند که نمی‌توان برای آنان سند دریافت نمود. که این املاک به دو دسته‌اند:
1- هرگاه مالک رسمی ملک بدون سند، یا حداقل یک نفر از ورثه‌ی وی فوت کرده باشد.
2- مالک، مفقودالاثر باشد.
منبع وکیل ملکی موسسه حقوقی کیانداد
